WSA: wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu podlega VAT

Zgodę na odstąpienie od umowy, za którą podatnik otrzymuje określoną kwotę pieniężną, należy traktować, jako określone świadczenie usług podlegające VAT. Tak wskazał WSA w Krakowie w wyroku z 17 lutego 2015 r.

W przedmiotowej sprawie przedsiębiorca, który z instytucją finansową zawarł umowę na najem lokalu zwrócił się do fiskusa w sprawie opodatkowania należnej kwoty odszkodowania za jej wcześniejsze rozwiązanie. Instytucja finansowa zaproponowała wcześniejsze rozwiązania umowy najmu i wypłatę odszkodowania w związku z pozyskaniem nowego lokalu. Sama umowa nie zawierała jednak postanowień dotyczących możliwości wcześniejszego rozwiązania. Nie przewidywała też możliwości wypowiedzenia umowy najmu z zachowaniem terminu wypowiedzenia. Strony zawarły porozumienie w kwestii wypłaty odszkodowania w związku z niedotrzymaniem warunków umowy najmu (przedterminowym rozwiązaniem) uzgadniając kwotę odszkodowania.

Przedmiotem sporu była kwestia, czy świadczenie pieniężne, określone jako odszkodowanie, wypłacone wynajmującemu, z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu stanowi świadczenie z tytułu wykonania usługi.

Przedsiębiorca uważa, że jako wynajmujący lokal ponosi szkodę wynikającą z wcześniejszego rozwiązania umowy, a uzyskanie odszkodowania stanowi dla niego częściową rekompensatę tych strat. Zawarcie umowy długoterminowej stanowiło dla niego rodzaj zabezpieczenia finansowego, a zarazem możliwość planowania kierunków rozwoju jego firmy. Przedsiębiorca uważa, że przedterminowe rozwiązanie umowy najmu pozbawia go tych atutów i zdecydowanie pogarsza jego sytuację na rynku co stanowi widoczną szkodę dla niego i jego firmy. Należne odszkodowanie ma charakter jednorazowy i jednostronny, a więc nie wiąże się z nim żadne wzajemne świadczenie. Tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Fiskus się nie zgodził, wskazując, że otrzymane świadczenie nazwane przez strony umowy odszkodowaniem, nie wypełnia znamion odszkodowania. Według organu nie sposób się zgodzić, że zawarte porozumienie oraz otrzymana kwota ma charakter jednostronny i brak jest świadczenia wzajemnego. Zawarte porozumienie jest wzajemnym porozumieniem z elementem ekwiwalentności. Przedsiębiorca zawierając porozumienie godzi się bowiem na wcześniejsze rozwiązanie umowy, a w zamian otrzymuje wynagrodzenie w postaci otrzymanej kwoty. Tymczasem nie jest to niczym innym jak zobowiązaniem do tolerowania takiej sytuacji, za wynagrodzeniem, a więc czynnością wprost wymienioną w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, która podlega opodatkowaniu. Według fiskusa odszkodowanie ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. A sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem stron nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody.

Sprawę rozstrzygnął WSA w Krakowie. Zdaniem sądu rację w sporze ma fiskus. Sąd uznał, że kwota wypłacona na podstawie porozumienia stron - chociaż nazwana została odszkodowaniem – stanowi w swojej istocie rozliczenie z tytułu umowy najmu, rodzaj "odstępnego", zapłatę za zgodę kontrahenta na prawo do wcześniejszego wycofania się z umowy. Objęta zatem jest VAT-em i powinna być dokumentowana fakturą. O tym, że nie jest to odszkodowanie, które ma na celu naprawienie szkody, przemawia to, że sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy nie daje jeszcze podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Sąd uznał za to, że zawarte pomiędzy stronami porozumienie jest wzajemnym porozumieniem z elementem ekwiwalentności. Przedsiębiorca zawierając bowiem porozumienie godzi się na wcześniejsze rozwiązanie umowy, a w zamian otrzymuje wynagrodzenie w postaci otrzymanej kwoty nazwanej odszkodowaniem, czyli dokonuje czynności wprost wymienionej w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, która podlega opodatkowaniu.

Według sądu istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem. Zgodę na zaniechanie określonej czynności (odstąpienie od umowy), za którą podatnik otrzymuje określoną kwotę pieniężną, należy traktować, jako określone świadczenie usług podlegające VAT, ponieważ spełniona jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą wynagrodzenia, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, w postaci zgody na tolerowanie takiej sytuacji, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem czynność w postaci wyrażenia zgody na wcześniejsze rozwiązanie zawartej umowy, stanowi odpłatne świadczenie usług przez wynajmującego na rzecz kontrahenta, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Wyrok WSA w Krakowie z 17 lutego 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 91/15

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego