Właśnie opublikowane zostało uzasadnienie do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu (sygn. akt I SA/Op 248/21). Sąd stwierdził w nim, że działania organów, polegające na odmowie umorzenia należności publicznoprawnej (wynikającej z mandatu karnego) były prawidłowe. Sąd orzekł bowiem, że organy prawidłowo dokonały w sprawie wyważenia interesu prywatnego i interesu społecznego i stwierdziły, że ten drugi przeważa nad pierwszym. Organ uznał, że interes społeczny, przejawiający się w konieczności ukarania sprawcy wykroczenia był istotniejszy od jego interesu prywatnego (wynikającego z jego trudnej sytuacji życiowej i majątkowej).
Sytuacja majątkowa nie jest najważniejsza
Maciej Siejbik, prawnik w zespole podatków dochodowych GWW wskazuje, że w przedmiotowej sprawie podatnik, będący osobą niepełnosprawną, posiadający orzeczenie sądu pracy o całkowitej niezdolności do pracy, złożył wniosek o uchylenie należności z tytułu mandatu karnego w wysokości 200 zł. Organ podatkowy pierwszej oraz drugiej instancji wydały negatywne decyzje. Złożył on więc wniosek, na podstawie art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym właściwy organ może na wniosek zobowiązanego umorzyć w całości lub w części należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zobowiązanego lub interesem publicznym. W uzasadnieniu wniosku podatnik wskazał, że utrzymuje się z zasiłku okresowego przyznanego przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w wysokości 400 zł.
Zobacz procedurę w LEX: Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych >
Sąd wydał jednak negatywne rozstrzygnięcie dla podatnika. W uzasadnieniu wskazał, iż co prawda skarżący niewątpliwie znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, ale w przedmiotowej sprawie należy dokonać wyważenia pomiędzy interesem zobowiązanego (trudną sytuacją finansową) a interesem publicznym w postaci funkcji karnej nałożonej grzywny.
- Słusznie sąd wskazał, że, choć w sprawie niewątpliwie występuje ważny interes podatnika, to interes publiczny jest w tej sytuacji ważniejszy. Odmienne rozstrzygnięcie doprowadziłoby do patologicznej sytuacji, w której niskie dochody oraz problemy zdrowotne usprawiedliwiałyby zwolnienie z konieczności poniesienia konsekwencji finansowych związanych z popełnieniem wykroczenia przez sprawcę – ocenia Maciej Siejbik.
Zobacz również:
WSA: Zwlekanie z wniesieniem odwołania nie blokuje przywrócenia terminu >>
Skarbówka będzie wszczynać postępowania w każdym momencie >>
Skarbówka udziela ulg w spłacie zobowiązań podatkowych >>
Konflikt interesów podatnika i Skarbu Państwa
Opolski wyrok dotyczy przepisów ustawy o finansach publicznych i nałożonego mandatu karnego. Argumentacja sądu może jednak znaleźć zastosowanie do różnych należności publicznoprawnych, w tym przede wszystkim podatków. Na gruncie ordynacji podatkowej również istnieją przepisy umożliwiające udzielanie ulg w spłacie zobowiązań, jeśli przemawia za tym ważny interes podatnika lub interes publiczny.
Zobacz procedurę w LEX: Naliczanie odsetek za zwłokę >
Radomir Szaraniec, doradca podatkowy, zwraca uwagę, że w sytuacji wniosku o udzielenie ulgi w spłacie należności publicznoprawnej poprzez jej umorzenie, zawsze mamy do czynienia z pewnym konfliktem interesów: z jednej strony interesu wnioskodawcy w zakresie niepłacenia należności, z drugiej zaś interesu Skarbu Państwa w zakresie wyegzekwowania tej należności. Jak zauważa nasz rozmówca, niezwykle rzadko dochodzi do sytuacji uznania przez właściwe organy administracyjne, że w interesie publicznym jest zastosowanie wyjątkowej instytucji, jaką jest umorzenie należności publicznoprawnej.
Czytaj w LEX: Klauzula generalna interesu publicznego w regulacji ulg w spłacie zobowiązań podatkowych - omówienie orzecznictwa >
Cena promocyjna: 104.3 zł
Cena regularna: 149 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 149 zł
Orzecznictwo w sprawie umarzania podatków i zaległości
Odwołanie się przez WSA w Opolu w przedmiotowej sprawie do orzecznictwa w sprawach podatkowych jest więc całkowicie zrozumiałe. Orzecznictwo w sprawach udzielenia ulg w spłacie zaległości podatkowych jest niezwykle bogate i liczy dziesiątki tysięcy wyroków, tak wojewódzkich sądów administracyjnych, jak i NSA. Radomir Szaraniec podkreśla, że w sprawach o umorzenie zaległości podatkowych od wielu lat nie budzi wątpliwości sądów administracyjnych, że „przez ważny interes podatnika należy rozumieć zdarzenia losowe oraz sytuacje osobiste, rodzinne, zdrowotne czy też ekonomiczne (dotyczące majątku, dochodów, wydatków, możliwości płatniczych), które w okolicznościach konkretnego przypadku nie pozwalają na spłatę należności publicznoprawnych bez szczególnej dolegliwości dla zobowiązanego w postaci nadmiernego obciążenia finansowego bądź innych ciężkich skutków”, co zauważył również sąd w niniejszej sprawie. - Można tylko żałować, że skład orzekający nie uwzględnił przy orzekaniu wyroków takich jak wyrok WSA w Łodzi z 27 maja 2021 r., sygn. akt I SA/Łd 230/21 czy WSA w Poznaniu z 26 maja 2021 r., sygn. akt I SA/Po 701/20, w których składy orzekające słusznie wskazały, że organy przy rozpatrywaniu wniosku o umorzenie zaległości podatkowych powinny rozważyć, czy w interesie publicznym jest ponoszenie większych kosztów, związanych z dochodzeniem zaległości, jeśli z sytuacji dłużnika wynika, że nie jest on w stanie zapłacić tych zaległości – ubolewa Radomir Szaraniec. W sprawie z Opola sąd uznał, że grzywna w kwocie 200 zł w sytuacji, kiedy ukarany nią nie jest w stanie jej zapłacić, czego nie kwestionowały organy administracyjne ani sam sąd, winna być utrzymana ze względu na jej funkcję jako kary. Otwarta jednak pozostaje kwestia, czy kara ta zostanie wyegzekwowana i jak duże koszty poniesie Skarb Państwa, aby ją wyegzekwować. Nieumorzona grzywna może zostać zamieniona, zgodnie z art. 24 i 25 kodeksu wykroczeń, na prace społecznie użyteczne lub na areszt.
Czytaj w LEX: Ważny interes podatnika w regulacji ulg w spłacie zobowiązań podatkowych - omówienie orzecznictwa >
Przesłanki to przesłanki – trzeba je spełnić
Może się wydawać, że WSA w Opolu zastosował bardzo „konserwatywne” podejście, jednak, jak z kolei zauważa Dominik Niewadzi, doradca podatkowy w Alto, z konkluzją sądu trudno się nie zgodzić. - Udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań wymaga, co prawda, spełnienia tylko jednej z przesłanek – istnienia ważnego interesu prywatnego lub interesu „społecznego. Organ powinien jednak wyważyć czy w danej, konkretnej sprawie przyznanie ulgi nie sprawi, że interes prywatny będzie postawiony znacznie wyżej niż interes publiczny (przyznanie ulgi będzie oczywiście sprzeczne z interesem społecznym) – przypomina nasz rozmówca.
Warto chyba jednak, aby w takich sprawach – zwłaszcza podatkowych - organy patrzyły szerzej na to, jakie działania są faktycznie korzystne dla Skarbu Państwa. Może się bowiem wielokrotnie okazać, że pozwalając podatnikowi zapłacić podatek później czy w ratach, a nawet umarzając go, organ zadziała zarówno w interesie tego podatnika, jak również Skarbu Państwa. Z jednej strony, pozwoli on konkretnemu przedsiębiorcy przetrwać trudną dla niego, być może losową, sytuację. Z drugiej jednak zapewni wpływy do budżetu z przyszłych podatków od tego podatnika, które to nie byłyby płacone jeśli przedsiębiorca musiałby ogłosić upadłość.
Dlatego też, jak podpowiada Dominik Niewadzi, chociaż nie jest to obowiązkiem wnioskodawcy, w praktyce warto jest już we wniosku o udzielenie ulgi przedstawić taką, szerszą perspektywę na ewentualne skutki rozstrzygnięcia organu. - W okresie zamknięć, związanych z pandemią COVID, urzędy faktycznie często dostrzegały tę zależność – zauważa Dominik Niewadzi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
