Małżonkowie są wspólnikami spółki cywilnej zajmującej się m.in. wynajmem nieruchomości. Przed laty nabyli nieruchomość – działkę zabudowaną budynkiem mieszkalno-usługowym na cele prywatne. Część mieszkalna nie została wprowadzona do ewidencji środków trwałych i nie dokonywano od niej odpisów amortyzacyjnych. Obecnie opodatkowują najem prywatny tej nieruchomości w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Czytaj też: Amortyzacja nieruchomości w PIT i CIT na przykładach >
Planowana zmiana formy opodatkowania
Małżonkowie chcą zmienić charakter najmu na profesjonalny w ramach działalności gospodarczej. Zapytali fiskusa czy w przypadku ujęcia części mieszkalnej budynku w ewidencji środków trwałych będzie im przysługiwało prawo do stosowania indywidualnej stawki amortyzacji. Zapytali też czy mogą ustalić jej wartość początkową, stanowiącą podstawę dokonywania odpisów amortyzacyjnych, w sposób określony w art. 22g ust. 8 ustawy o PIT, czyli na podstawie własnej wyceny, przy uwzględnieniu cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji oraz stanu i stopnia zużycia.
Zobacz również: Same rachunki za najem nie wystarczą, by przedsiębiorca mógł odliczyć koszty >>
W ocenie wnioskodawców na oba z postawionych przez nich pytań należy udzielić odpowiedzi twierdzących. Argumentowali, że budynek kupili wiele lat temu, ponieśli duże wydatki na jego remont i nie są w stanie ustalić jego wartości początkowej w inny sposób.
Organ podatkowy wskazał, że znana jest cena nabycia budynku (akt notarialny), zatem podatnicy powinni uwzględnić odpisy amortyzacyjne za cały okres kiedy rozliczali najem na podstawie ryczałtu i w ten sposób ustalić wartość początkową. Spowoduje to jednak uznanie nieruchomości za w całości zamortyzowaną.
WSA w Poznaniu w wyroku z 14 lutego 2019 r. I SA/Po 946/18 uznał skargę za bezzasadną i podzielił poglądy fiskusa. Sąd stwierdził, że na wartość początkową środka trwałego składa się cena jego nabycia. Wpływu na powyższe nie może wywrzeć fakt, że środek trwały w momencie zakupu znajdował się w złym stanie technicznym i poddano go pracom remontowo-odtworzeniowym. Zdaniem WSA, z uwagi na wykładnię art. 22g ust. 3 ustawy o PIT należy przyjąć, że w skład ceny nabycia stanowiącej wartość początkową spornego środka trwałego wchodzić będą wszelkie wydatki mające związek z przystosowaniem części mieszkalnej do stanu kompletności i zdatności do użytku w dniu przyjęcia do używania. Za koszt związany z zakupem uznaje się również powszechnie koszty ponoszone w związku z remontami środków trwałych, w szczególności budynków i lokali przed dniem ich przyjęcia do używania. Bez dokonanego remontu nie byłyby one bowiem kompletne i zdatne do użytku, a więc nie mogłyby stanowić środka trwałego.
WSA wskazał na art. 15 ust. 3 ustawy o zryczałtowanym podatku od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, który stanowi, że obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy podatników osiągających przychody z najmu prywatnego. Sąd uznał, że w takim przypadku nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji przychodów, ale istnieje obowiązek prowadzenia wykazu środków trwałych.
NSA po stronie organów skarbowych
Poglądy organów skarbowych i sądu niższej instancji podzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 stycznia br. oddalając skargę kasacyjną małżonków. Sąd potwierdził, że w okresie opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych skarżąca była zobligowana do prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych pozwalającego m. in. na ustalenie wartości początkowej środka trwałego jak i jego wartości zaktualizowanej.
Sądy obydwu instancji uznały, że w razie zmiany formy opodatkowania podatnicy, zakładając ewidencję środków trwałych uwzględniają w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego. Wskazały na art. 22n ust. 5 ustawy o PIT uznając, że przepis ten nakazuje w razie rezygnacji z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych uwzględnienie wartości odpisów amortyzacyjnych za okres opodatkowania ryczałtem mimo, że z uwagi na specyfikę tego podatku podmiot ponoszący jego ciężar nie miał prawa do rozpoznawania kosztów uzyskania przychodów w skład, których mogłyby wchodzić odpisy amortyzacyjne.
NSA potwierdził, że małżonkowie w okresie wynajmowania nieruchomości w ramach najmu prywatnego, powinni prowadzić wykaż środków trwałych, pozwalający ustalić zarówno jej wartość początkową, jak i zaktualizowaną, powinni uwzględnić odpisy amortyzacyjne za okres opodatkowania ryczałtem, mimo, że podatnicy nie odliczali kosztów podatkowych.
Stawka z wykazu stawek amortyzacyjnych
- Wyrok NSA jest spójny z aktualnym podejściem organów podatkowych i sądów administracyjnych do sytuacji gdy podatnik zmienia formę opodatkowania najmu z ryczałtu na zasady ogólne (lub tzw. podatek liniowy) – stwierdza Wojciech Kaptur, doradca podatkowy, radca prawny, Wspólnik w Kancelarii Prawnej PragmatIQ.
Ekspert podkreśla, że w praktyce sprowadza się ono do przyjęcia, że za okres opodatkowania ryczałtem również należy naliczać odpisy amortyzacyjne, które nie są jednak kosztem podatkowym. Dodaje, że w uzasadnieniu wyroku WSA, który w wyniku orzeczenia NSA jest prawomocny nie wskazano jednak według jakiej stawki rozpoznawać amortyzację za okres opodatkowania ryczałtem od najmu. W jego ocenie należy przyjąć w tym przypadku standardową stawkę amortyzacji liniowej z wykazu stanowiącego załącznik do ustawy o PIT/CIT.
- Drugą bardzo ważną konkluzją NSA było stwierdzenie, że w razie zmiany formy opodatkowania podatnik nie ma prawa do przyjęcia, że wartość początkowa nieruchomości (podstawa do amortyzacji) powinna być przyjęta na poziomie wartości rynkowej. Zdaniem NSA i WSA skoro jest możliwe ustalenie ceny zakupu, nawet jeśli nastąpił on wiele lat temu to odpisy amortyzacyjne muszę być od tej wartości naliczane – podkreśla Wojciech Kaptur.
Wyrok NSA z 25 stycznia 2022 r., sygn. akt II FSK 1197/19
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
