W zeznaniu za 2016 rok przedsiębiorcy pierwszy raz rozliczą ulgę B+R

Po raz pierwszy przedsiębiorcy mają możliwość rozliczyć nową ulgę podatkową na prace badawczo-rozwojowe. W tym celu do deklaracji głównej CIT-8 za 2016 r. muszą złożyć załącznik CIT-BR. Istota ulgi sprowadza się do tego, że koszty poniesione na prace B+R umożliwiają uzyskanie premii w postaci dodatkowego odliczenia kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania i tym samym zmniejszenia podatku do zapłaty.

Pojawiło się jednak wiele wątpliwości jakie koszty można uznać za kwalifikowalne. Kto, na jakich zasadach i w jaki sposób może rozliczyć tę nową ulgę omawia Piotr Wyrwa w komentarzu "Ulga na działalność badawczo-rozwojową w praktyce" opublikowanym w Vademecum Głównego Księgowego.

Istota ulgi na działalność badawczo-rozwojową

Od stycznia 2016 r. wprowadzono nową zachętę podatkową pod postacią „ulgi na działalność badawczo-rozwojową” (ulga B+R), która zastąpiła obowiązującą od 10 lat, lecz rzadko stosowaną w praktyce „ulgę na nowe technologie”. Dodatkowe zmiany, rozszerzające zakres stosowania nowej ulgi m.in. poprzez zwiększenie wysokości odliczenia oraz wydłużenie okresu, w jakim można z niej skorzystać, zostały wprowadzone z początkiem 2017 r.

Analizę praktycznych aspektów ulgi na działalność badawczo-rozwojową warto zacząć od wskazania, jakie korzyści w związku z tą zachętą mogą zostać osiągnięte przez podatnika. Zacznijmy jednak od tego czym jest ulga na działalność badawczo-rozwojową i jakie realne korzyści może przynieść podatnikowi?

W uproszczeniu, istota ulgi sprowadza się do możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania CIT określonych kategorii wydatków (tzw. „kosztów kwalifikowanych”), jakie zostały poniesione przez podatnika na działalność badawczo-rozwojową, pomimo tego, że te wydatki stanowiły już koszt uzyskania przychodów. Innymi słowy, określone kategorie wydatków mogą mieć wpływ na rachunek podatkowy dwukrotnie: po raz pierwszy pomniejszają dochód – jako „zwykłe” koszty podatkowe, a następnie, wskutek skorzystania z ulgi, ich określony procent pomniejsza także podstawę opodatkowania stanowiącą punkt wyjścia do kalkulacji należnego podatku.

Przykładowo, podatnik może odliczyć od podstawy opodatkowania 50 proc. wydatków poniesionych na wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej. Realna korzyść podatkowa w takim przypadku wyniesie 9,5 proc. kosztów tych wynagrodzeń, bowiem o taką część „kosztów kwalifikowanych” zmniejszeniu ulegnie CIT, a w przypadku niektórych podatników, taka część kosztów wynagrodzeń może zostać bezpośrednio zwrócona podatnikowi na jego konto.

Kto może skorzystać z ulgi B+R

Charakterystyczne dla ulgi na działalność badawczo-rozwojową jest to, że jej zastosowanie wiąże się z koniecznością podjęcia szeregu działań w celu określenia, czy taka ulga w ogóle podatnikowi przysługuje. Zidentyfikowanie obszarów aktywności podatnika, które mogą być objęte ulgą samo w sobie nie jest jeszcze wystarczające, bowiem w dalszym kroku wymagane jest przeprowadzenie analizy kosztów takiej działalności oraz ich kwantyfikacji. Wreszcie, obowiązujące przepisy nakładają na podatników korzystających z tej ulgi również dodatkowe obowiązki o charakterze formalnym i dokumentacyjnym.

Kiedy podatnik prowadzi działalność badawczo-rozwojową

Ustawodawca wprowadził w ustawie o CIT definicję legalną działalności badawczo-rozwojowej. Zgodnie z nią, działalność badawczo-rozwojowa oznacza: działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Lakoniczność tej definicji z perspektywy podatników można uznać zarówno za wadę, jak i zaletę. Wadą jest brak pewności, czy dana aktywność podatnika jest rzeczywiście działalnością badawczo-rozwojową w rozumieniu ustawy o CIT. Ustawodawca nie posłużył się bowiem łatwymi w identyfikacji kryteriami (np. PKWiU prowadzonej przez podatnika działalności), ale definicją otwartą. Niemniej, dwa najistotniejsze elementy tej definicji, tj. pojęcie „badań naukowych” oraz „prac rozwojowych zostały dodatkowo doprecyzowane w ustawie o CIT.

Z drugiej strony, zaletą tej niedookreślonej definicji jest bardzo szeroki krąg podmiotów, które z omawianej ulgi mogą skorzystać. Adresatami ulgi na działalność badawczo-rozwojową nie są wyłączenie podmioty, które prowadzą działalność w obszarach, w stosunku do których intuicyjne przypisuje się takie cechy jako nowoczesność i innowacyjność – jak np. branża IT. W rzeczywistości, analiza dotychczasowej praktyki organów podatkowych wskazuje, że dopuszczają one na skorzystanie z ulgi na działalność badawczo-rozwojową m.in. przez takie podmioty jak producent urządzeń spawalniczych (tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 9 stycznia 2017 r., 2461-IBPB-1-2.4510.875.2016.2.MS), czy też producent sprzętu AGD (tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 20 lutego 2017 r., 2461-IBPB-1-2.4510.59.2017.1.BG).

Należy jednak pamiętać o istotnym zastrzeżeniu podmiotowym, jakie zostało wprowadzone w stosunku do podatników zainteresowanych ulgą. Prawo do odliczenia nie przysługuje podatnikowi, jeżeli w roku podatkowym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia.

Postarajmy się jednak na tym etapie wskazać, jakie cechy musi mieć aktywność podatnika, aby można było uznać ją za spełniającą definicję działalności badawczo-rozwojowej. Z ustawowej definicji wynika, że taka działalność musi mieć charakter twórczy. Posłużenie się tym sformułowaniem wskazuje, iż działalność badawczo-rozwojowa to taka aktywność, która nastawiona jest na tworzenie nowych i oryginalnych rozwiązań, często o charakterze unikatowym, które nie mają odtwórczego charakteru. Po drugie, działalność badawczo-rozwojowa musi być podejmowana w systematyczny sposób. Przesłankę można rozumieć jako zakaz obejmowania ulgą incydentalnych działań podatnika. Po trzecie, taka działalność musi mieć określony cel, tj. powinna być nakierowana na zwiększenie zasobów wiedzy oraz ich wykorzystanie do tworzenia nowych zastosowań.

Samo posłużenie się sfomułowaniami o tak nieostrych kryteriach nie pozwala jednoznacznie odpowiedzieć, czy dany podmiot prowadzi działalność badawczo-rozwojową. Kluczowe, jest zawarte w definicji działalności badawczo-rozwojowej rozróżnienie, które wskazuje, iż taka działalność obejmuje dwie rodzaje aktywności, tj.: badania naukowe oraz prace rozwojowe.

Informacje o tym jak wydatki stanowią podstawę do kalkulacji ulgi na działalność badawczo-rozwojową i jakie są związane z nią obowiązki dokumentacyjne oraz inne wymogi formalne można znaleźć w Vademecum Głównego Księgowego

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Vademecum Głównego Księgowego Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów