Pytanie
W jakiej wysokości spółka powinna potrącać zryczałtowany podatek dochodowy od płaconych kontrahentowi niemieckiemu odsetek od nieterminowych zapłat?
 
Odpowiedź
odpowiedzi udzielono: 31 stycznia 2012 r.
Zakładając, że polska firma nie ma zakładu w Niemczech, a kontrahent nie ma zakładu w Polsce, odsetki od nieterminowych wpłat mogą być opodatkowane:
1) według stawki 20% - domyślnie,
2) według stawki 5% - pod warunkiem przedłożenia certyfikatu rezydencji,
3) wyłącznie w Niemczech (polska firma nie musi wtedy pobierać podatku) - pod warunkiem, ze przedłożony zostanie certyfikat rezydencji, odsetki związane są z zakupem na kredyt.
 
Uzasadnienie
Zgodnie z art. 11 umowy podpisanej w Berlinie dnia 14 maja 2003 r. między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90) odsetki, które powstają w Polsce i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech, mogą być opodatkowane w Niemczech. Jednakże takie odsetki mogą być także opodatkowane w Polsce (czyli tam, gdzie powstają) i zgodnie z polskim ustawodawstwem, ale jeżeli osoba uprawniona do odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech, to podatek w ten sposób ustalony nie może przekroczyć 5% kwoty brutto tych odsetek. Właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną w drodze wzajemnego porozumienia sposób stosowania tego ograniczenia.
 
Bez względu na powyższe, odsetki podlegają opodatkowaniu tylko w Umawiającym się Państwie, w którym odbiorca odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę, jeżeli odbiorca ten jest osobą uprawnioną do odsetek i jeżeli takie odsetki są wypłacane:
Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej lub Rządowi Republiki Federalnej Niemiec;
- z tytułu jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej, zabezpieczonej lub gwarantowanej przez instytucję publiczną promującą eksport;
- w związku ze sprzedażą na kredyt wyposażenia przemysłowego, handlowego lub naukowego;
- w związku ze sprzedażą na kredyt towarów przez jedno przedsiębiorstwo drugiemu przedsiębiorstwu, lub
- w związku z jakąkolwiek pożyczką udzieloną przez bank.
 
Jednocześnie art. 11 ust. 3 powyższej umowy stanowi, iż użyte w tym artykule określenie "odsetki" oznacza dochód z wszelkiego rodzaju wierzytelności, zarówno zabezpieczonych, jak i niezabezpieczonych hipoteką lub prawem do uczestniczenia w zyskach dłużnika, a w szczególności dochody z pożyczek rządowych oraz dochody z obligacji lub skryptów dłużnych, włącznie z premiami i nagrodami związanymi z takimi pożyczkami, obligacjami lub skryptami dłużnymi. Opłat karnych z tytułu opóźnionej zapłaty nie uważa się za odsetki w rozumieniu niniejszego artykułu. Należy przy tym zaznaczyć, iż odsetki za nieterminowe wpłaty nie mają charakteru karnego - jest to po prostu wynagrodzenie za korzystanie z cudzego majątku (cudzych pieniędzy). Zobacz też decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 17 października 2005 r. (BI/4218-0018/05).
 
Uważa się przy tym, że odsetki powstają w Umawiającym się Państwie, jeżeli płatnikiem jest osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w tym Państwie. Skoro więc odsetki wypłaca polska firma, to powstają one w Polsce. Jeżeli jednak osoba wypłacająca odsetki, bez względu na to, czy ma ona miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce, posiada w Niemczech zakład lub stałą placówkę, w związku z działalnością których powstało zobowiązanie, z tytułu którego są wypłacane odsetki, i zapłata tych odsetek jest pokrywana przez ten zakład lub stałą placówkę, to uważa się, że odsetki takie powstają w Niemczech, gdyż tam położony jest zakład lub stała placówka.
 
Omawianych zasad dotyczących odsetek nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona do odsetek, mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech, prowadzi w Polsce działalność gospodarczą poprzez zakład tam położony, bądź wykonuje wolny zawód w oparciu o stałą placówkę, która jest w nim położona i jeżeli wierzytelność, z tytułu której płacone są odsetki, jest faktycznie związana z takim zakładem lub stałą placówką. W takim przypadku odsetki traktuje się jako przychody z działalności gospodarczej lub wykonywania wolnego zawodu.
 
Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f. - oraz art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p. - podatek dochodowy od odsetek uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez nierezydentów podatkowych pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20% przychodu. Jednocześnie w myśl art. 29 ust. 2 u.p.d.o.f. oraz art. 21 ust. 2 i art. 26 ust. 1 u.p.d.o.p. polskie przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Jednakże zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie (niezapłacenie) podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.
 
Powyższe powoduje, iż co do zasady odsetki wypłacane na rzecz kontrahenta z Niemiec będą opodatkowane 20%, chyba że kontrahent złoży certyfikat rezydencji - wtedy należy zastosować stawkę 5%. Jeżeli dług będący podstawą odsetek powstał w Niemczech i był związany z działalnością zakładu lub innej stałej placówki - odsetki nie podlegają opodatkowaniu w Polsce. Z kolei, jeżeli kontrahent ma w Polsce zakład, a wierzytelność powstała w związku z działalnością tego zakładu - odsetki stanowią wtedy przychód z działalności gospodarczej, a polska firmanie nalicza podatku z tego tytułu.
 
Kolejny wyjątek dotyczy sprzedaży na kredyt towarów przez jedno przedsiębiorstwo drugiemu przedsiębiorstwu - w takim przypadku odsetki podlegają opodatkowaniu tylko w Niemczech. Zgodnie z definicją słownikową sprzedaż na kredyt, to sprzedaż towarów bez pieniędzy z zobowiązaniem uregulowania należności w późniejszym terminie. Jeżeli zatem odsetki są z tytułu nieterminowych wpłat należności za towary nabyte z odroczonym terminem płatności, to nie podlegają w Polsce opodatkowaniu pod warunkiem jednak przedłożenia certyfikatu rezydencji.