Matka jest właścicielką firmy jednoosobowej oraz wspólnikiem w firmie wraz z synem oraz w drugiej firmie z synem i synową. W każdej z firm są duże stany towarów, środki trwałe. W jednoosobowej działalności jest rozpoczęta rozbudowa nieruchomości i kredyt na tą rozbudowę. Matka zamierza przejść na emeryturę i przekazać jako darowiznę dla syna swoją firmę i udziały w pozostałych firmach.
Jakie zobowiązania powstaną w związku z tym na gruncie podatku dochodowego?
Przed podjęciem ostatecznej decyzji przez matkę o zaprzestaniu działalności gospodarczej, należy moim zdaniem, dokonać stosownych symulacji i podjąć działania zmierzające do optymalizacji obciążeń podatkowych.
Przepisy prawa podatkowego dopuszczają w tym zakresie co najmniej kilka alternatywnych strategii postępowania, wywołujących różne skutki w zakresie opodatkowania. Jednoznaczna odpowiedź, która z tych strategii (zgodnych z prawem) jest najbardziej optymalna wymaga dokonania symulacji w oparciu o dane liczbowe, wynikające z ksiąg. Dlatego też odpowiedzi udzielono, ograniczając się do wskazania najbardziej optymalnego teoretycznie rozwiązania, przy przyjęciu założenia, że dotychczas istniejące spółki (domyślam się, że są to spółki cywilne) prowadzą działalność w różnym zakresie.
I tak najkorzystniejszym rozwiązaniem, w mojej ocenie, jest:
1) Przystąpienie do spółki cywilnej, w której wspólnikami jest matka i syn, synowej (bądź innej osoby),
2) Podwyższenie wkładu do tej spółki przez matkę, poprzez wniesienie przedsiębiorstwa, prowadzonego dotychczas w formie jednoosobowej, którego składniki majątkowe staną się współwłasnością łączną wszystkich wspólników spółki działającej od tej chwili w składzie 3-osobowym,
3) Po dokonaniu wyżej wskazanych operacji, wystąpienie z tej spółki oraz drugiej spółki matki, a tym samym zaprzestanie działalności gospodarczej.
Taka forma przeniesienia własności przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej, wyjścia ze spółek oraz jednoczesnego zaprzestania działalności przez matkę, wydaje się być najkorzystniejsza zarówno dla matki, jak i dla syna.
Nie wywoła to skutku w podatku dochodowym. Jedyne obciążenie podatkowe spółek będzie związane w podatkiem od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k i ust. 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) - dalej u.p.c.c.
Matka, która wniosła jako wkład swoje przedsiębiorstwo oraz wystąpiła ze spółek, będzie musiała tylko zapłacić podatek dochodowy z tytułu zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej.
W celu ustalenia dochodu z działalności gospodarczej matki na dzień wystąpienia ze spółek cywilnych i zmiany proporcji udziałów w spółkach trzeba będzie sporządzić spisy z natury na dzień wystąpienia matki ze spółek cywilnych (oczywiście obowiązek ten wystąpi również w przypadku przystąpienia do spółki synowej bądź innej osoby w przypadku spółki matki i syna). W remanentach należy ująć składniki majątku wymienione w art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) dalej u.p.d.o.f., jeżeli wydatki na ich nabycie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Dochód ustępującego wspólnika (matki) oblicza się w sposób wskazany w art. 24 ust. 3 u.p.d.o.f.
Występując ze spółek, matka nabędzie też prawo do zwrotu wkładów w pieniądzu, co podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 50 u.p.d.o.f. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych nie jest również opodatkowana różnica między wartością należnego do zwrotu wkładu a wartością wkładu wniesionego przez wspólnika (por. n. wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 maja 2008 r., III SA/Wa 265/08, niepubl.).
Matka może zdecydować się na podarowanie tego prawa synowi (co jest, jak wynika z pytania, wolą matki). Taka darowizna na rzecz syna jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem zgłoszenia jej do urzędu skarbowego, co nie jest wymagane w przypadku zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego (wydaje się, że tak forma będzie niezbędna z uwagi na to, ze przedmiotem darowizny będzie m.in. nieruchomość). Zastosowanie w tym zakresie znajdą przepisy art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768).
Zaznaczyć należy, że jeżeli syn przejmie długi i ciężary albo zobowiązania darczyńcy (matki), to taka umowa darowizny będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d u.p.c.c.).
Jakie zobowiązania powstaną w związku z tym na gruncie podatku dochodowego?
Przed podjęciem ostatecznej decyzji przez matkę o zaprzestaniu działalności gospodarczej, należy moim zdaniem, dokonać stosownych symulacji i podjąć działania zmierzające do optymalizacji obciążeń podatkowych.
Przepisy prawa podatkowego dopuszczają w tym zakresie co najmniej kilka alternatywnych strategii postępowania, wywołujących różne skutki w zakresie opodatkowania. Jednoznaczna odpowiedź, która z tych strategii (zgodnych z prawem) jest najbardziej optymalna wymaga dokonania symulacji w oparciu o dane liczbowe, wynikające z ksiąg. Dlatego też odpowiedzi udzielono, ograniczając się do wskazania najbardziej optymalnego teoretycznie rozwiązania, przy przyjęciu założenia, że dotychczas istniejące spółki (domyślam się, że są to spółki cywilne) prowadzą działalność w różnym zakresie.
I tak najkorzystniejszym rozwiązaniem, w mojej ocenie, jest:
1) Przystąpienie do spółki cywilnej, w której wspólnikami jest matka i syn, synowej (bądź innej osoby),
2) Podwyższenie wkładu do tej spółki przez matkę, poprzez wniesienie przedsiębiorstwa, prowadzonego dotychczas w formie jednoosobowej, którego składniki majątkowe staną się współwłasnością łączną wszystkich wspólników spółki działającej od tej chwili w składzie 3-osobowym,
3) Po dokonaniu wyżej wskazanych operacji, wystąpienie z tej spółki oraz drugiej spółki matki, a tym samym zaprzestanie działalności gospodarczej.
Taka forma przeniesienia własności przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej, wyjścia ze spółek oraz jednoczesnego zaprzestania działalności przez matkę, wydaje się być najkorzystniejsza zarówno dla matki, jak i dla syna.
Nie wywoła to skutku w podatku dochodowym. Jedyne obciążenie podatkowe spółek będzie związane w podatkiem od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k i ust. 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) - dalej u.p.c.c.
Matka, która wniosła jako wkład swoje przedsiębiorstwo oraz wystąpiła ze spółek, będzie musiała tylko zapłacić podatek dochodowy z tytułu zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej.
W celu ustalenia dochodu z działalności gospodarczej matki na dzień wystąpienia ze spółek cywilnych i zmiany proporcji udziałów w spółkach trzeba będzie sporządzić spisy z natury na dzień wystąpienia matki ze spółek cywilnych (oczywiście obowiązek ten wystąpi również w przypadku przystąpienia do spółki synowej bądź innej osoby w przypadku spółki matki i syna). W remanentach należy ująć składniki majątku wymienione w art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) dalej u.p.d.o.f., jeżeli wydatki na ich nabycie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Dochód ustępującego wspólnika (matki) oblicza się w sposób wskazany w art. 24 ust. 3 u.p.d.o.f.
Występując ze spółek, matka nabędzie też prawo do zwrotu wkładów w pieniądzu, co podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 50 u.p.d.o.f. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych nie jest również opodatkowana różnica między wartością należnego do zwrotu wkładu a wartością wkładu wniesionego przez wspólnika (por. n. wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 maja 2008 r., III SA/Wa 265/08, niepubl.).
Matka może zdecydować się na podarowanie tego prawa synowi (co jest, jak wynika z pytania, wolą matki). Taka darowizna na rzecz syna jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem zgłoszenia jej do urzędu skarbowego, co nie jest wymagane w przypadku zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego (wydaje się, że tak forma będzie niezbędna z uwagi na to, ze przedmiotem darowizny będzie m.in. nieruchomość). Zastosowanie w tym zakresie znajdą przepisy art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768).
Zaznaczyć należy, że jeżeli syn przejmie długi i ciężary albo zobowiązania darczyńcy (matki), to taka umowa darowizny będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d u.p.c.c.).