We wniosku o interpretację indywidualną przedstawiono sytuację, w której użytkownicy wieczyści nabyli prawo użytkowania wieczystego nieruchomości w 2004 r. Następnie w 2010 r. chcieli ją nabyć w trybie bezprzetargowym na podstawie przepisów ustawy o gospodarce  nieruchomościami. Czynność taka rodzi po stronie nabywców obowiązek zapłaty ceny nieruchomości. Na poczet ceny zalicza się kwotę równą wartości prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości określoną według stanu na dzień sprzedaży. Transakcja została opodatkowana VAT.

Tematyka prawa użytkowania wieczystego była już wielokrotnie poruszana w orzecznictwie sądów administracyjnych. Z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. I FPS 1/06) wynika, że ustanowienie prawa użytkowania wieczystego należy traktować jako dostawę towarów. Zasadność takiego sposobu wykładni potwierdził ustawodawca, wprowadzając przepis art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług, w którym wprost przesądził o tym, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów.

Gmina, mając zastrzeżenia co do uznania, że sprzedaż nieruchomości w trybie bezprzetargowym stanowi dostawę towarów, wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidulanej. Jej zdaniem zbycie nieruchomości na rzecz użytkowników wieczystych w istocie jest tylko przekształceniem prawa do nieruchomości. Natomiast samo „władztwo nad rzeczą” nie ulega zmianie, ponieważ użytkownicy wieczyści uzyskali już je w momencie ustanowienia prawa wieczystego użytkowania. Zdaniem gminy, skoro nie doszło do opodatkowanej czynności, to cena za nią również nie może zostać uznana za podstawę opodatkowania.

Z częścią argumentacji gminy dotyczącej podstawy opodatkowania nie zgodził się ani organ interpretacyjny, ani WSA. Organ przyznał rację gminie, że sprzedaż nieruchomości w trybie bezprzetargowym nie stanowi dostawy towaru, a jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości, co nie wpływa na „władztwo nad rzeczą”. Jednak według organu zarówno ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, jak i sprzedaż nieruchomości na rzecz użytkowników wieczystych, nie są neutralne podatkowo. W związku z tym, że gmina oddała grunt w użytkowanie wieczyste, to tym samym wykonała czynność opodatkowaną, czyli dostawę towarów. Zdaniem organu, gmina będzie zobowiązana do odprowadzenia podatku należnego w związku z kontynuacją dokonanej dostawy towarów i zapłatą różnicy pomiędzy ustaloną kwotą do zapłaty a kwotą wniesioną z tytułu użytkowania wieczystego.

Twierdzenia organu interpretacyjnego w całości poparł Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (sygn. I SA/Wr 14/15) uznając, że sprzedaż nieruchomości gruntowej, będącej w użytkowaniu wieczystym na rzecz użytkowników wieczystych, nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Jednak opłata związana ze zbyciem tego prawa, pomniejszona o kwotę wniesioną tytułem użytkowania wieczystego, stanowi podstawę opodatkowania według stawki z dnia dostawy.

7 grudnia br. Naczelny Sąd Administracyjny (I FSK 1199/15) oddalił skargę kasacyjną, którą wniosła gmina. Sąd całkowicie zaaprobował argumentację przedstawioną przez organ interpretacyjny. NSA uznał za czynność opodatkowaną jedynie dostawę użytkowania wieczystego jako nabycie prawa do rozporządzania nieruchomością jak właściciel. Sąd drugiej instancji przyjął za podstawę opodatkowania całość wynagrodzenia należnego za ustanowienie prawa z uwzględnieniem opłat poniesionych wcześniej przez użytkowników wieczystych.

Anna Olbrych