TSUE oceni, czy można odliczyć VAT z faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący

Kwestia możliwości odliczenia podatku naliczonego z faktur, które zostały wystawione przez podmiot nieistniejący była przedmiotem wielu rozstrzygnięć krajowych sądów administracyjnych, jak i Trybunału Sprawiedliwości UE.

W orzecznictwie podkreślano, że możliwość odliczenia podatku jest uzależniona od tego, czy podatnik upewnił się, tj. podjął wszelkie działania, jakich można w sposób uzasadniony od niego oczekiwać, że wystawca faktury jest podmiotem legalnie funkcjonującym w obrocie gospodarczym oraz, że transakcja nie wiąże się z popełnieniem przestępstwa. Przy czym rodzaj podjętych przez niego działań zależy od okoliczności danej sprawy.

Pytanie prejudycjalne NSA z 6 marca br. dotyczy zgodności z Dyrektywą polskich przepisów odmawiających odliczenia podatku naliczonego z faktur, które zostały wystawione przez podmiot nieistniejący.

W omawianej sprawie sąd administracyjny powziął wątpliwość, czy może zostać uznane za dostawę towarów i tym samym, czy podlega odliczeniu podatek naliczony w sytuacji, gdy nie można ustalić tożsamości rzeczywistego dostawcy towaru, który jednocześnie nie dokonał zapłaty podatku należnego z tytułu dokonanej dostawy. Podatnik zakupił towar w postaci paliwa – oleju napędowego, który to został zużyty na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnik otrzymał od firmy – dostawcy paliwa dokumenty w postaci odpisu z KRS oraz zaświadczenia o numerze NIP i REGON, stąd miał pewność, że kontrahent jest podmiotem legalnie działającym na rynku.

W toku postępowania kontrolnego okazało się jednak, że podmiot nie istnieje. Ustalono, że spółka nigdy nie zarejestrowała się jako podatnik VAT, natomiast wpis do KRS, decyzja o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia o numerze REGON były w momencie zawierania transakcji nieaktualne.

Organy podatkowe nie kwestionowały faktur pod kątem przedmiotowym – uznały, że rzeczywiście dokumentują one czynności, które zostały wykonane. Paliwo zostało bowiem wydane i zużyte do celów prowadzonej działalności gospodarczej przez podatnika, uregulowano należność za towar. Jednocześnie, z uwagi na fakt iż w momencie zawierania transakcji podmiot nie istniał, odmówiono odliczenia podatku naliczonego z przedmiotowych faktur, powołując się na przepisy rozporządzenia odmawiające odliczenia podatku w przypadku, gdy faktura została wystawiona przez podmiot nieistniejący. Rozpatrujący skargę podatnika WSA w Łodzi, uznał słuszność organów podatkowych i zarzucił podatnikowi, że nie wykazał należytej staranności kupieckiej przy dokonywaniu transakcji, ponieważ nie zweryfikował okazanych mu dokumentów przez kontrahenta oraz siedziby spółki.