Spór pomiędzy Gminą Wrocław a ministrem dotyczył statusu podatkowego gminnych jednostek budżetowych, które są powiązane z tą gminą. Gmina Wrocław wykonuje bowiem powierzone jej zadania z pomocą 284 samorządowych zakładów budżetowych i gminnych jednostek budżetowych, czyli m.in. szkół, domów kultury, powiatowych służb, inspekcji i straży.

Gmina uważa, że tylko ona może być podatnikiem podatku VAT w związku z działalnością gospodarczą wykonywaną przez taką jednostkę.

Fiskus z kolei uznał, że ponieważ gminne jednostki budżetowe wyodrębnione ze struktury Gminy Wrocław prowadzą – z punktu widzenia obiektywnych kryteriów – działalność gospodarczą samodzielnie i wykonują w związku z tym czynności opodatkowane podatkiem VAT, należy je uznać za odrębnych podatników VAT.

Sprawa trafiła do NSA. Sąd w powiększonym składzie orzekł, że na podstawie prawa krajowego gminna jednostka budżetowa nie jest podatnikiem VAT ze względu na brak niezależności przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Sąd zastanawiał się jednak czy świetle prawa Unii można wyciągnąć te same wnioski.

NSA zwrócić się więc do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy w świetle art. 4 ust. 2 TUE w związku z art. 5 ust. 3 TUE jednostka organizacyjna gminy (lokalnego organu władzy w Polsce) może być uznana za podatnika VAT, w sytuacji gdy wykonuje czynności w charakterze innym niż organ władzy publicznej w rozumieniu art. 13 dyrektywy VAT, pomimo że nie spełnia warunku samodzielności (niezależności) przewidzianego w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy?”.

A Trybunał orzekł, że podmioty prawa publicznego, takie jak gminne jednostki budżetowe będące przedmiotem postępowania, nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności przewidzianego w tym przepisie.

Zdaniem Trybunału, kryterium to powinno być stosowane zarówno względem podmiotów prywatnych jak i działających głównie w sferze publicznoprawnej. W efekcie gmina i jej jednostki budżetowe powinny być jednym podatnikiem dla celów VAT.

Zdaniem Romana Namysłowskiego, Wspólnika w Crido Taxand, orzeczenie to oznacza, iż należy przygotować się na rewolucję w rozliczaniu VAT przez gminy. Spodziewać się można konieczności skorygowania przez samorządy dotychczasowych rozliczeń podatku VAT, gdyż TSUE opowiedział się przeciwko ograniczeniu w czasie skutków wyroku. Co więcej możliwe jest, iż zweryfikowaniu podlegać będzie także zasadność otrzymywanego dofinansowania unijnego w części dotyczącej VAT kwalifikowanego.

Czytaj także: Eksperci: orzeczenie TSUE ws. gminnych jednostek budżetowych to rewolucja>>>

Opracowanie pochodzi z programu LEX Administracja Skarbowa

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 29 września 2015 r. w sprawie C-276/14, Gmina Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów