Rafał Bujalski: Od lat analizuje Pani dla potrzeb programu LEX Prawo Europejskie orzeczenia Trybunału unijnego dotyczące podatku VAT. Ile orzeczeń w tej dziedzinie zapadło przed Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu w ubiegłym roku?

Agnieszka Wesołowska: W sumie było ich blisko trzydzieści, z czego trzy sprawy zostały rozstrzygnięte na gruncie prawa polskiego, czyli ustawy o podatku VAT.

Jakich szczegółowych zagadnień dotyczyły ubiegłoroczne sprawy przed Trybunałem?

W 2016 roku po raz kolejny Trybunał odnosił się do podstawowych kwestii na gruncie podatku VAT, przede wszystkim analizując możliwość uzależniania realizacji praw podatników od spełnienia przesłanek o charakterze formalnym. Można tutaj tylko przykładowo wskazać na sprawy Josef Plöckl (C-24/15 - przyp. red.), Maja Marinova (C-576/15 - przyp. red.) oraz Barlis (C-516/14 - przyp. red.). Powróciły tematy związane z zasadami odliczania podatku VAT naliczonego nad należnym, jak miało to na przykład miejsce w sprawie Mercedes Benz Italia (C-378/15 - przyp. red.), jak również omawiana była po raz kolejny zasada neutralności, między innymi w sprawie Baštová (C-432/15 - przyp. red.). Warto zauważyć, że po 2015 roku, kiedy to dominowały rozstrzygnięcia dotyczące krajowych porządków prawnych nowych członków Unii, w 2016 roku pojawiło się stosunkowo dużo wyroków, w których omawiano porządki prawne "starych" członków UE, takich jak Niderlandy, Włochy, Niemcy, Wielka Brytania czy Francja. Wskazuje to, że również w państwach, w których prawo krajowe oparte jest od długiego już czasu na wspólnym systemie podatku VAT, kwestie związane z funkcjonowaniem i stosowaniem tego systemu budzą uzasadnione wątpliwości.

Wspomniała Pani, że wśród orzeczeń można również znaleźć wydane w polskich sprawach? Czego konkretnie te orzeczenia dotyczyły?

Tak jak wspomniałam, w 2016 roku Trybunał wydał trzy wyroki w sprawach polskich dotyczących VAT: w sprawie Wrocław - miasto na prawach powiatu (C-406/14 - przyp. red.), sprawie Aspiro (C-40/15 - przyp. red.) i sprawie Mateusiak (C-229/15 - przyp. red.). Ten pierwszy jest bardzo istotny dla beneficjentów dotacji i środków unijnych, dotyczy korekt finansowych i odnosi się bezpośrednio do przepisów rozporządzenia nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności. Najciekawszy wydaje mi się jednak wyrok w sprawie Aspiro, którego istotą sporu była możliwość zwolnienia od VAT usług likwidacji szkód świadczonych w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli przed podmioty trzecie. Usługi dotyczyły m.in. przyjmowania zgłoszeń szkód, prowadzenia rejestru szkód, ustalania przyczyn i okoliczności szkód, prowadzania korespondencji z klientami oraz likwidacji merytorycznej szkód. Trybunał uznał, że usługi takie nie korzystają ze zwolnienia w podatku VAT. Orzeczenie to nie tylko stało w sprzeczności do tez prezentowanych przez przedsiębiorców, ale i sądy administracyjne. Rozstrzygnięcie doprowadziło do zmiany ustawy o podatku VAT, która od dnia 1 stycznia 2017 roku nie przewiduje już zwolnienia dla usług pomocniczych wobec tych zwolnionych, w tym usług ubezpieczeniowych.

Bardzo ciekawe jest również orzeczenie w sprawie Mateusiak, w którym Trybunał jednoznacznie rozstrzygnął, że każda likwidacja działalności, prowadzi do powstania transakcji zrównanej dla potrzeb podatku VAT z odpłatną dostawą towarów, która w konsekwencji będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, przy czym nie ma tutaj znaczenia również termin zakończenia działalności gospodarczej.

Omawiając orzecznictwo dotyczące spraw polskich, warto również zwrócić uwagę na skierowane pod koniec grudnia 2016 roku pytanie prejudycjalne przez Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie I FSK 972/15. W sprawie tej Trybunał będzie rozstrzygał, mam nadzieję, że jeszcze w 2017 roku, czy gmina może odliczyć podatek VAT od wydatków na inwestycje, które najpierw wykorzystywała do działalności nieopodatkowanej, a dopiero później do podlegającej podatkowi VAT. Innymi słowy, Trybunał odniesie się na gruncie prawa polskiego do problemu uzależnienia prawa do odliczenia od pierwotnego zamiaru podatnika. Z pewnością będzie to bardzo ciekawe rozstrzygnięcie, nie tylko dla polskich podatników.

___________________

Czytaj też: 

NSA pyta TS UE o opodatkowanie VAT budynków w ramach pierwszego zasiedlenia >>

NSA pyta TSUE o zwolnienie z VAT i stawkę 0 proc. >>

___________________

Przejdźmy w takim razie do orzeczeń "zagranicznych". Które z nich uważa Pani za najciekawsze i dlaczego?

Na pewno jednym z ciekawszych orzeczeń wydanych w ubiegłym roku jest to, które dotyczy niderlandzkiej gminy, organizującej przejazdy autobusami dla dzieci dojeżdżających do szkół. Otóż w sprawie gminy Borsele (C-520/14 - przyp. red.), Trybunał uznał, że gmina ta z tytułu organizowanych przewozów nie prowadzi działalności gospodarczej i nie może być uznana za podatnika podatku VAT. W sprawie tej Trybunał odniósł się do bardzo trudnego zagadnienia podmiotowości organów państwowych i samorządowych, które, co ciekawe było uprzednio przedmiotem polskiej sprawy, gdzie stroną była Gmina Wrocław (C-276/14 - przyp. red.). Równie ciekawe jest orzeczenie wydane w sprawie czeskiego publicznego nadawcy radiowego Český rozhlas (C-11/15 - przyp. red.). W sprawie tej Trybunał odniósł się do problematyki traktowania radiowych opłat abonamentowych jako opodatkowanego podatkiem VAT wynagrodzenia za świadczenie usług. Uznając, że usługi świadczone przez stacje radiowe i telewizyjne, finansowane z opłaty abonamentowej nie mogą być uznane za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu przepisów wspólnego systemu podatku VAT i w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem, Trybunał stworzył precedens dla podatników z wszystkich krajów członkowskich.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

-----------------------------
* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.