Ukraińscy przedsiębiorcy, którzy schronili się przed wojną w Polsce, mają problem z rozliczeniem podatków. Polskie organy podatkowe zaczęły bowiem wydawać interpretacje, iż zdalnie świadczenie usług z terytorium Polski prowadzi do powstania w Polsce zakładu podatkowego.

- Wielu Ukraińskich informatyków, którzy zostali w Polsce na dłużej, zarejestrowało już w naszym kraju działalności gospodarcze i rozlicza tu podatki. Wielu z nich wybrało rozliczenie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Jeśli jednak organ podatkowy uznał, że np. w lutym 2022 r. powstał w Polsce zakład, a cudzoziemiec zarejestrował działalność gospodarczą np. w czerwcu 2022 r., to nie ma prawa do ryczałtu. Na wybór formy opodatkowania mamy czas przecież do 20-tego dnia następnego miesiąca, po osiągnięciu pierwszego przychodu. W praktyce oznacza to konieczność dopłaty podatku według skali. Osoby w podobnej sytuacji obawiają się też odpowiedzialności z tytułu kodeksu karnego skarbowego, gdyż osoba karana może mieć problem pozwoleniem na pobyt w Polsce. Istnieje jednak szansa na to, że niekorzystne interpretacje zostaną uchylone przez sądy – mówi dr Piotr Sekulski, doradca podatkowy, założyciel kancelarii Outsourced.pl.

Sprawdź w LEX: Gdzie powinna rozliczyć się obywatelka Ukrainy, która przebywa w Polsce, a działalność prowadzi na Ukrainie? >

 

Jak rozliczyć świadczenie usług z Polski

Przykładem może być wygrana ukraińskiego informatyka przed WSA we Wrocławiu z 10 października 2023 r. (sygn. I SA/Wr 261/23).

Sprawa dotyczyła obywatela Ukrainy, który od kwietnia 2022 r. przebywa w Polsce. Jego rodzina została w Ukrainie, a on zamierza tam wrócić po zakończeniu wojny. Mężczyzna miał zarejestrowaną działalność gospodarczą w Ukrainie, gdzie świadczył usługi programistyczne. Po przyjeździe do Polski świadczył usługi zdalnie na rzecz ukraińskiego kontrahenta, najpierw z hotelowego pokoju, a następnie z wynajętego mieszkania.

W czerwcu 2022 r. zarejestrował w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług programistycznych i wybrał opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według stawki 12 proc. W październiku 2022 r. zamknął ukraińską firmę. Mężczyzna wynajmuje w Polsce mieszkanie, a działalność gospodarczą w Polsce zarejestrował bez stałego miejsca prowadzenia działalności.

Wystąpił o interpretację, jak powinien rozliczyć swoje przychody za 2022 r. Dyrektor KIS uznał w interpretacji nr 0113-KDIPT2-3.4011.897.2022.2.NM, że skoro mężczyzna wykonywał działalność gospodarczą zdalnie z terytorium Polski od momentu przyjazdu, to w okresie od kwietnia 2022 r. do lipca 2022 r. prowadził działalność gospodarczą "JDG Ukraina" w Polsce, która spełnia warunki uznania ją za prowadzoną za pomocą zakładu, o którym mowa w art. 5 Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy. Zakład to – jak przypomniał dyrektor KIS – stała placówka, przez którą jest całkowicie lub częściowo prowadzona działalność przedsiębiorstwa (art. 5 ust. 1 konwencji). Zaznaczył też, że taką placówką może być nawet wynajmowane mieszkanie, liczy się rzeczywista możliwość dysponowania takim miejscem. W świetle art. 7 tej konwencji dochód z działalności gospodarczej zarejestrowanej w Ukrainie podlega co do zasady opodatkowaniu w Ukrainie. Inaczej jest jednak, gdy działalność jest prowadzona na terytorium Polski przez położony tu zakład. Wówczas dochody zakładu należy rozliczać w Polsce.

Dyrektor KIS uznał, że dochód z prowadzonej działalności, który może być przypisany temu zakładowi położonemu na terytorium Polski, podlegać będzie opodatkowaniu tylko w Polsce. Nie ma tu miejsca podwójne opodatkowanie, a tym samym nie ma zastosowania metoda o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Podobnie dyrektor KIS odpowiadał w innych sprawach (m.in. w interpretacji nr 0113-KDIPT2-3.4011.763.2022.2.NM).

Czytaj również: ​Informatycy przegrywają przed WSA w sprawie 8,5 proc. podatku >>

 

Sprawdź również książkę: Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii 3 >>


WSA: Samo posiadanie laptopa nie wystarczy, by powstała stała placówka

Podatnik nie zgodził się z takim rozstrzygnięciem i zaskarżył interpretację do WSA we Wrocławiu, który uchylił interpretację. Według sądu nie można uznać, że w Polsce powstał zakład podatkowy wnioskodawcy.

Sąd podkreślił, że myśl art. 5 ust. 1 Konwencji, poprzez "zakład" należy rozumieć stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Placówka oznacza również miejsce produkcyjne. Jak stanowi art. 5 ust. 2 Konwencji, pojęcie to obejmuje w szczególności: miejsce zarządu, filię, biuro, zakład fabryczny, warsztat i kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom albo inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.

- Zgodnie przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i konwencji zakład podatkowy skarżącego w Polsce powstanie tylko wówczas, gdy będzie istniała w Polsce stała placówka, poprzez którą w całości lub częściowo skarżący będzie prowadził działalność, z wyłączeniem jednak stałych placówek, poprzez które prowadzona będzie działalność o charakterze pomocniczym lub uzupełniającym – orzekł WSA.

Sprawdź też w LEX: Jak opodatkować dochody Ukraińca, który z Polski wykonuje usługi na rzecz zagranicznych kontrahentów? >

Zdaniem sądu nie można uznać, że w Polsce powstał zakład podatkowy wnioskodawcy. Nie dochodzi bowiem do powstania zakładu skarżącego w Polsce w żadnej szczególnej formie wymienionej w art. 5 ust. 2 lit. a) - f) Konwencji. Z opisu stanu faktycznego wynika, że skarżący nie dysponował żadnym pomieszczeniem w Polsce, które można by uznać za biuro, zakład fabryczny, warsztat lub w którym znajdowałaby się filia działalności gospodarczej. Za stałą placówkę natomiast nie może zostać uznany wynajęty na kilka tygodni pokój w hotelu czy też mieszkanie, które skarżący wynajął wobec powzięcia zamiaru przedłużenia pobytu w Polsce.

- Samo zaś posiadanie przez skarżącego laptopa (komputera) czy też innych narzędzi pracy programisty nie tworzy, w ocenie sądu, stałej placówki przedsiębiorstwa. Charakter wskazanej pracy umożliwia jej wykonywanie w dowolnie wybranym miejscu o czym świadczy również fakt, iż działalność najpierw prowadzona była w hotelu a następnie w mieszkaniu. Tym samym nie sposób w stanie faktycznym sprawy wskazać żadnej powierzchni, na której prowadzona byłaby działalność gospodarcza o stałym charakterze – argumentował WSA.

WSA podkreślił również, że okres, którego dotyczy spór, wynosi zaledwie trzy miesiące (od kwietnia 2022 r. do lipca 2022 r.), co już samo w sobie stoi w sprzeczności z trwałym charakterem zakładu. Jak już bowiem wskazano powyżej placówka musi być "stała" i posiadać określony stopień trwałości, tzn. nie mieć charakteru tymczasowego. Zwykle uważa się, że zakład nie istnieje, jeśli działalność była wykonywana w państwie za pośrednictwem stałej placówki utrzymywanej krócej niż sześć miesięcy.

Sprawdź w LEX: W jaki sposób ustalić rezydencję podatkową obywatela Ukrainy? >

 

Oczekiwanie na orzecznictwo

- To istotny wyrok, który może ukrócić samowolę organów podatkowych. WSA nie rozstrzygnął co prawda wszystkich wątpliwości związanych z rozliczeniem cudzoziemców, jednak wyrok będzie bardzo przydatny w określeniu warunków powstania zagranicznego zakładu, szczególnie w przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych – mówi dr Piotr Sekulski.

- Rozliczenie obywateli Ukrainy, którzy po wybuchu wojny prowadzą działalność w Polsce, od początku budzi wiele wątpliwości. Ministerstwo Finansów nie wyjaśniło dotychczas wielu istotnych kwestii. Można się więc spodziewać, że dopiero ukształtowanie się linii orzeczniczej doprowadzi do rozstrzygnięcia problematycznych kwestii - mówi Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym. 

Dodaje, że sam fiskus nie jest jednomyślny co do tego, jak powinni się rozliczać ukraińscy przedsiębiorcy. W większości interpretacji dyrektor KIS twierdzi bowiem, że dochody zagranicznego zakładu należy rozliczyć wyłącznie w Polsce. Są też jednak interpretacji, np. nr  0115-KDIT1.4011.330.2022.2.MST, mówiące iż nawet gdy w Polsce powstaje zakład, ukraiński przedsiębiorca podlega opodatkowaniu zarówno w Ukrainie (gdzie ma nieograniczony obowiązek podatkowy), jak i w Polsce. Aby w tej sytuacji uniknąć podwójnego opodatkowania, powinien zaliczyć  polski podatek na poczet podatku ukraińskiego. 

Zobacz procedurę: Ustalanie rezydencji podatkowej osoby fizycznej >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.