Przepisy wprowadzające ustawę o KAS mogą naruszać konstytucję

Rzecznik Praw Obywatelskich w imieniu funkcjonariuszy Służby Celnej, którzy alarmowali, że po wejściu w życie przepisów dot. Krajowej Administracji Skarbowej wielu z nich może stracić pracę, albo część uposażenia, zwrócił się do prezydenta o skierowanie uchwalonych regulacji do TK. Ustawy zostały już w czwartek podpisane przez głowę państwa.

Zgodnie z ustawą wprowadzającą Krajową Administrację Skarbową, do 31 maja 2017 r. funkcjonariusze dostaną od swoich dyrektorów izby administracji skarbowej pisemną propozycję określającą nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby. To znaczy, że może pracować dalej tam, gdzie pracował, na tych samych warunkach, albo szef zaproponuje mu pracę na stanowisku pracowniczym. Jeżeli pracownik bądź funkcjonariusz celny takiego pisma od przełożonego w ogóle nie dostanie, to straci pracę 31 sierpnia 2017 r. Przepisy skonstruowane są tak, że w tej sytuacji nie będzie można poddać działania przełożonego kontroli administracyjnej albo dochodzić swoich praw przed sądem.

Jak zauważa Rzecznik, celnicy, podejmując pracę, byli przekonani, że choć muszą liczyć się z licznymi ograniczeniami związanymi z pełnieniem służby, to przynajmniej państwo gwarantuje im jej stabilność. Teraz jednak będą zdani na arbitralną decyzję przełożonych, która nawet nie będzie podlegała kontroli sądu. Dla wielu celników z kilkudziesięcioletnim stażem w służbie oznaczać to będzie złamanie kariery zawodowej, straty materialne i prestiżowe oraz przekreślenie dotychczasowego dorobku zawodowego.

Rzecznik nie kwestionuje idei przeprowadzanej reformy, pragnie jednak zwrócić uwagę na wątpliwości wyrażone przez środowisko celników dotyczące ich przyszłości zawodowej i ostrzega, że przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej mogą naruszać konstytucję. Przypomina też, że problem trwałości stosunku służbowego funkcjonariuszy był już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego – jeszcze w sprawie dotyczącej zniesienia Urzędu Ochrony Państwa i utworzenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. Trybunał w wyroku z 20 kwietnia 2004 r. (K 45/02) wyjaśnił, dlaczego demokratyczne państwo we własnym interesie prawnym gwarantuje stabilność stosunku służbowego funkcjonariuszy bardziej niż w przypadku zwykłych pracowników.

Z kolei w wyroku z 12 grudnia 2002 r. (K 9/02) r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, w odniesieniu do służby cywilnej, że podstawowym i koniecznym elementem pozwalającym zachować neutralność polityczną korpusu jest takie ustawowe ukształtowanie powoływania i funkcjonowania służby cywilnej, które zagwarantuje brak, choćby przejściowych, możliwości jakiejkolwiek ingerencji w tym zakresie ze strony polityków sprawujących władzę. Zwrócił też uwagę, że zamieszczenie w ustawie gwarancji stabilności zatrudnienia daje podstawę do uzasadnionego oczekiwania, że ustawodawca nie zmieni w sposób arbitralny zasad ochrony trwałości stosunku pracy. Ma to zatem znaczenie z punktu widzenia układania planów życiowych jednostki.