Tak wskazał NSA w wyroku z 23 lipca 2015 r. W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka zatrudniająca na podstawie umów o pracę przedstawicieli handlowych, których miejscem pracy jest wskazany w umowie obszar kilku województw lub teren całego kraju. Wyjazdy przedstawicieli handlowych do pracy na terenie wskazanym w umowie o pracę nie stanowią podróży służbowych, które określa Kodeks pracy. Spółka nie wypłaca więc pracownikom diet i innych należności, które przysługiwałyby im, gdyby odbywali takie podróże. Przedstawiciele handlowi ponoszą związane z wykonywaną pracą wydatki, do których należą: koszty noclegów, paliwa do samochodu służbowego, opłaty parkingowe, za które płacą firmową kartą kredytową lub też gotówką prywatną, która jest im zwracana po przedstawieniu dokumentów do rozliczenia.
Spór w sprawie dotyczył ustalenia, czy wartość noclegu finansowanego przez pracodawcę będzie stanowiła dla pracownika przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o PIT, jeżeli pracownik ten nie odbywa podróży służbowej w rozumieniu przepisów prawa pracy, ale potrzeba noclegu będzie bezpośrednio związana z czynnościami służbowymi. Spółka twierdziła, iż wydatek dokonywany przez pracodawcę na pokrycie kosztów noclegu pracownika nie jest dla tego pracownika przychodem ze stosunku pracy, gdyż dokumenty, na podstawie których ponoszone są wydatki wystawiane są na spółkę, która figuruje na fakturach i rachunkach, jako nabywca. Wydatki te mają bezpośredni związek z wykonywaniem obowiązków służbowych wynikających z umowy o pracę. Wydatki te nie mają związku z celami osobistymi pracowników, a wyłącznie z celami służbowymi. W trakcie wykonywania pracy zatrudnieni przedstawiciele handlowi ponoszą wydatki związane z wykonywaniem określonych czynności (zadań) w imieniu i na rzecz spółki.
Fiskus się nie zgodził ze spółką. Organ uznał, że pracodawca wysyłając pracownika w podróż służbową zobowiązany jest wypłacić pracownikowi dietę oraz inne należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. W przypadku gdy pracownik nie jest w podróży służbowej pracodawca nie jest zobowiązany do wypłaty tychże należności. Zatem zwrot kosztów noclegów stanowi wówczas nieodpłatne świadczenie ze strony pracodawcy na rzecz pracownika, które nie skorzysta ze zwolnienia zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a ustawy o PIT. W związku z powyższym, wartość świadczenia (noclegu) wynikająca z wystawionej faktury, rachunku - zwróconego pracownikowi stanowić będzie przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Wartość świadczenia zwróconego pracownikowi spółka będzie miała obowiązek doliczyć do wynagrodzenia wypłaconego w danym miesiącu i od łącznej wartości obliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy, według zasad przewidzianych dla opodatkowania przychodów ze stosunku pracy, zgodnie z przepisami art. 31, 32 i 38 ww. ustawy.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd nie zgodził się z fiskusem. Uznał, że skorzystanie przez pracownika ze świadczenia w postaci noclegu, nawet wykupionego przez niego samodzielnie, nie jest świadczeniem spełnionym w jego interesie, ale w interesie pracodawcy oraz nie przynosi pracownikowi korzyści w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatków, które musiałby ponieść. Zapewnienie noclegów pracownikom leży bowiem wyłącznie w interesie pracodawcy, a nie pracowników, którzy swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokajają w innym miejscu i w inny sposób oraz którzy – gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy o pracę – nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów.
Zdaniem sądu, fiskus nie wykazał, jaką faktyczną korzyść uzyskuje pracownik. Zapewnienie noclegu przez pracodawcę pracownikowi służy wyłącznie realizacji obowiązku pracowniczego – pracownik nie ma tutaj żadnej swobody w zarządzaniu i rozporządzeniu tym świadczeniem; wykorzystuje je w konkretnym celu – wykonaniu swoich obowiązków pracowniczych.
Dlatego też zwrotu wydatków poniesionych przez pracowników w związku z wykonywaniem wynikających z umowy o pracę obowiązków służbowych nie należy traktować, jako przychodu ze stosunku pracy i tym samym pobierać i odprowadzać z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Wyrok NSA z 23 lipca 2015 r., sygn. akt II FSK 1689/13
Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego