W przedmiotowej sprawie organ podatkowy uznał, że cena sprzedaży nieruchomości określona przez strony w umowie jest niższa od jej wartości rynkowej i w związku z tym wezwał strony do jej podwyższenia, wskazując wartość rynkową. Podatnik jednak nie wyraził zgody na podwyższenie wartości przedmiotu transakcji. Organ powołał więc biegłego rzeczoznawcę majątkowego do oszacowania wartości rynkowej nieruchomości, a następnie określił stronom umowy podatek od czynności cywilnoprawnych. Organ podkreślił jednocześnie, że na wartość rynkową przedmiotu umowy nie ma wpływu kwestia hipotek obciążających nieruchomości i postępowania komorniczego.
Podatnik nie zgodził się z takim twierdzeniem, a sprawa trafiła ostatecznie do NSA. Zdaniem Sądu przeciętne ceny to ceny stosowane w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku. Okoliczność, że w przedmiotowej relacji do danej rzeczy ustanowiona została hipoteka lub prowadzone jest postępowanie egzekucyjne nie określa tej rzeczy jako rzeczy określonego rodzaju lub rzeczy określanego gatunku. A pojęcie rodzaju albo gatunku rzeczy nie jest definiowane incydentalnym i przejściowym obciążeniem rzeczy hipoteką lub objęciem postępowaniem egzekucyjnym.
Ustanowienie hipoteki i/lub wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie ma wpływu na stan rzeczy, zasadnie rozumiany jako właściwości rzeczy tworzące przedmiotową użyteczność i przeznaczenie rzeczy. Z tych powodów, w ocenie NSA: ustanowienie hipoteki lub prowadzenie postępowania egzekucyjnego nie ma wpływu na wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnej.
Wyrok NSA z 20 kwietnia 2012 r., II FSK 2109/10