W przedmiotowej sprawie organ podatkowy odmówił podatnikowi wnioskowanego umorzenia odsetek od zaległości z tytułu podatku dochodowego od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Organ podatkowy ustalił, że podatnik jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. Ponadto jest właścicielem nieruchomości, na której została ustanowiona hipoteka przymusowa. Posiada też rachunek bankowy, na którym brak jest środków pieniężnych. Jednak według organu sytuacja majątkowa podatnika nie przesądza, że w przyszłości podejmie on pracę i wówczas nastąpi możliwość spłaty zadłużenia. Podatnik w okresie, kiedy uzyskiwał dochody ze stosunku pracy nie regulował dobrowolnie ciążących na nim zaległości.

NSA, do którego trafiła sprawa wyraźnie powtórzył konstytucyjną zasadę, że każdy jest obowiązany do płacenia podatków. Zasadą nie jest zaś zwalnianie z tego obowiązku podatników. Stosując instytucję uregulowaną w art. 67a § 1 pkt 3 o.p. na organie spoczywa obowiązek wyważenia interesu społecznego z indywidualnym interesem strony, gdyż zobowiązuje go do tego art. 2 Konstytucji w każdym przypadku, w którym w sprawie ma zastosowanie norma prawna uzależniająca załatwienie sprawy od tzw. uznania administracyjnego. Szczególna rozwaga przy udzielaniu omawianej ulgi wynika także z faktu, iż jej zastosowanie wiąże się z odstępstwem od zasady równości wobec prawa i uprawnienia do równego traktowania przez władze publiczne wyrażonych w art. 32 Konstytucji. Zastosowanie w art. 67a § 1 pkt 3 o.p. tym przepisach pojęć niedookreślonych takich jak "ważny interes podatnika" lub "interes publiczny" powoduje, że organ udzielający ulgi powinien przeanalizować czy okoliczności sprawy dają podstawę do rezygnacji z wierzytelności podatkowej.

Poza tym z użytego w tym przepisie sformułowania "może" wynika pozostawienie organowi swobody wyboru konsekwencji prawnych. Przedmiotem uznania jest tutaj określenie skutku prawnego w postaci umorzenia bądź też odmowy umorzenia zaległości podatkowej. Należy zatem przyjąć, że organ badając możliwość udzielenia ulgi działa dwuetapowo. Po pierwsze, ustala czy w okolicznościach sprawy zaistniały ustawowe przesłanki a po ich stwierdzeniu - czy jest podstawa do zastosowania umorzenia. Należy zaznaczyć, organ jest skrępowany w zakresie oceny przesłanek zastosowania ulgi, ale pozostaje nieskrępowany w zakresie tego, jak postąpić w przypadku ich stwierdzenia. Uznanie nie wyraża się zatem w swobodzie oceny w danym stanie faktycznym sprawy okoliczności odpowiadających użytym pojęciom ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego, ale w możliwości negatywnego dla podatnika rozstrzygnięcia nawet przy ich ustaleniu.

Wyrok NSA z 4 września 2012 r., II FSK 158/11

Zobacz też:

NSA: "ważny interes podatnika" nie ma stałego zakresu treści