Czy tego typu wydatki są w całości kosztem uzyskania przychodów?
Wydatki na spotkania integracyjne pracowników - także okolicznościowe (np. wigilijne) - mogą być ujmowane w kosztach uzyskania przychodów. Bez względu na to, czy firma ma fundusz świadczeń socjalnych, czy też nie, koszty spotkania wigilijnego dla pracowników finansuje się ze środków obrotowych i ujmuje w kosztach działalności.
Kwestia przychodu po stronie pracowników nie jest rozstrzygnięta jednoznacznie; wyroki NSA zawierają zupełnie przeciwne rozstrzygnięcia tematu.
Organy podatkowe od pewnego czasu prezentują dość jednolite stanowisko: zgadzają się na ujmowanie w kosztach podatkowych tych wydatków, które dotyczą imprez dla pracowników (z wyłączeniem kosztu udziału rodzin pracowników). Urzędy zgadzają się, że są to koszty ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 26 sierpnia 2009 r., IPPB5/423-412/09-2/JC, wyjaśnił: "(...) poniesione przez Spółkę wydatki, takie jak: wynajem sali, torów do kręgielni, koszty organizacji koncertu, dyskoteki, wydatki na gastronomię, noclegi mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Wydatki na alkohol nie stanowią kosztów podatkowych. W tym miejscu tutejszy organ zaznacza, iż prawidłowe zaliczenie wydatku do kosztów uzyskania przychodów uwarunkowane jest wykazaniem jego celowości i związku z przychodem, jak i prawidłowym udokumentowaniem. Trzeba pamiętać, że to na podatniku ciąży obowiązek wykazania związku poniesionych wydatków z przychodami, bo to on wywodzi skutki prawne w postaci zmniejszenia zobowiązania podatkowego. Dlatego podatnik powinien posiadać dowody dokumentujące integrujący i motywacyjny charakter imprezy."
Spotkania wigilijne dla pracowników mają na celu nie tylko chęć poprawy ich samopoczucia, ale także służą integracji między poszczególnymi pracownikami, zespołami, działami, zwiększają identyfikację pracowników ze swoim pracodawcą i w efekcie prowadzą do poprawy efektywności pracy. Koszty spotkań wigilijnych powinny być finansowane ze środków obrotowych nawet u tych pracodawców, którzy dysponują zakładowym funduszem świadczeń socjalnych, bowiem nie mieszczą się w definicji działalności socjalnej. Organy skarbowe zgadzają się na ujmowanie takich wydatków w kosztach uzyskania przychodów.
Niestety znacznie bardziej niekorzystne stanowisko przyjmują organy podatkowe w sprawie powstania po stronie pracowników przychodu w przypadku zorganizowania przez pracodawcę imprezy o charakterze integracyjnym. 2 grudnia NSA w wyroku II FSK 1017/10 orzekł, że ponieważ impreza ta miała na celu integrację pracowników, a nie podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych, udział w niej stanowił po stronie pracownika nieodpłatne świadczenie związane ze stosunkiem pracy i podlegał opodatkowaniu PIT. NSA uznał, że dla celów podatkowych kwestia ryczałtowego ustalenia kosztów imprezy nie jest istotna, a przychód należy ustalić, dzieląc określony ryczałtowo koszt na liczbę uczestników, tak jak w przypadku opodatkowania pakietów medycznych finansowanych przez pracodawcę i w taki sposób ustalić wartość świadczenia podlegającego opodatkowaniu. Trudno zgodzić się z takim wyrokiem. Pakiety medyczne, dające prawo korzystania z usług medycznych, są usługą sprzedawaną przez ubezpieczycieli i firmy medyczne i dają pracownikowi wymierną korzyść: pracownicy mogą nieodpłatnie korzystać z objętych pakietem świadczeń. Forma ryczałtu jest w tym przypadku jedynie sposobem ustalenia ceny usługi. Organizując spotkanie wigilijne pracodawca działa w swoim własnym interesie, starając się związać pracowników z firmą. Dla części pracowników takie spotkanie jest wyłącznie wypełnieniem obowiązków pracowniczych i nie stanowi dla nich żadnego przysporzenia. Ponadto pracodawca zaprasza pracowników i ponosi koszty bez względu na to, czy z zaproszenia pracownicy korzystają. W innym wyroku, II FSK 1531/09, NSA orzekł zupełnie inaczej:
"Trafnie zatem Sąd I instancji stwierdził, że warunkiem uznania za przychód z nieodpłatnego świadczenia jest faktyczne jego otrzymanie. Z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. wynika, że przychodami (...) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wyraźnie więc w powołanym przepisie ustawodawca wyróżnia dwa sposoby zaistnienia przychodu: a) otrzymanie i b) postawienie go do dyspozycji podatnika. W przypadku nieodpłatnych świadczeń muszą być one faktycznie otrzymane, w przeciwieństwie do pieniędzy i wartości pieniężnych, które mogą być nie tylko otrzymane, ale również postawione do dyspozycji. Skoro ustawodawca te pojęcia rozróżnia, to nie można zwrotom "otrzymywać" i "postawić do dyspozycji" nadawać tych samych znaczeń.
Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, że wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się według zasad określonych w art. 11 ust. 2a u.p.d.o.f. Jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione wartość tę ustala się według cen zakupu (pkt 2). Dla przypisania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń konieczne jest zatem ustalenie wysokości tego przychodu. Tymczasem w niniejszej sprawie nie sposób określić zakresu korzyści uzyskanej przez konkretnego pracownika z tytułu sfinansowania przez pracodawcę kosztów imprezy integracyjnej. Dla opodatkowania istotne jest natomiast to, czy danemu pracownikowi można przypisać konkretny, a nie statystyczny przychód. Nie można bowiem ustalać przychodu w drodze arytmetycznego działania polegającego na podzieleniu kosztów imprezy integracyjnej przez liczbę pracowników biorących w niej udział. Przepisy u.p.d.o.f. nie dają podstaw do wykonania takiego działania.
Skoro w stanie faktycznym ujętym we wniosku nie jest możliwe obliczenie wartości świadczenia według metod określonych przepisami tej ustawy, wobec tego nie można pracownikowi przypisać przychodu podlegającego opodatkowaniu. Ponadto podkreślić należy, że otrzymanie nieodpłatnego świadczenia musi dotyczyć konkretnego pracownika, gdyż zgodnie z art. 3 ust. 1 u.p.d.o.f. podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych jest osoba fizyczna, a nie grupa osób.
W ocenie Sądu zastosowanie znajdzie zatem zasada impossibilium nulla obligatio est. Brak bowiem możliwości ustalenia jednego z elementów stosunku prawnopodatkowego czyni niemożliwym powstanie obowiązku podatkowego, a w konsekwencji ustalenie zobowiązania podatkowego (zob. wyrok NSA z 16 września 2010 r., sygn. akt II FSK 1989/08, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych orzeczenia.nsa.gov.pl)."
Doradcy podatkowi są zgodni, że nie można opodatkowywać przychodu z nieodpłatnego świadczenia w przypadku organizowanych imprez okolicznościowych, w których obecność jest dowolna, a koszty organizacji są ustalone ryczałtowo. Zastosowanie takiego podejścia naraża jednak podatników na spór z organami podatkowymi.
Małgorzata Niedźwiedzka
