W przedmiotowej sprawie został dokonany umowny dział spadku, zgodnie z którym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przypadło jednemu ze spadkobierców ze spłatą udziałów spadkowych na rzecz pozostałych spadkobierców.

Zdaniem spadkobiercy sposób zniesienia współwłasności z obowiązkiem spłat nie może skutkować powstaniem po jego stronie obowiązku podatkowego w związku z dokonanym podziałem spadku, w wyniku, którego w zamian za udział spadkowy w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu otrzymał równowartość pieniężną swojego udziału spadkowego. Według spadkobiercy otrzymane spłaty i dokonany w ten sposób dział spadku nie może być podstawą do powstania przychodu po jego stronie, bowiem otrzymał wyrażony w kwocie pieniężnej udział spadkowy, a stan jego majątku nie uległ powiększeniu.

Organ podatkowy uznał stanowisko za nieprawidłowe wskazując, że w następstwie dokonanego działu spadku, na mocy, którego za udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego spadkobierca otrzymał środki pieniężne tytułem spłaty, doszło do odpłatnego zbycia, w wyniku którego powstał u niego obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Spór rozstrzygnął WSA w Olsztynie. Według sądu w sprawie, na pewno nie ma zastosowania ustawa o podatku od spadków i darowizn, ponieważ przedmiotem opodatkowania jest skutek zdarzenia polegającego na zbyciu udziału, w postaci osiągnięcia dochodu. Sąd wykluczył tym samym możliwość podwójnego opodatkowania tego samego zdarzenia. Nabycie spadku - udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu jest innym zdarzeniem, niż sprzedaż tego udziału i osiągnięcie z tego tytułu dochodu.

Sąd uznał, że na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom, a w rezultacie ustaje wspólność majątku spadkowego. Przy jednoczesnym zobowiązaniu dokonania spłat na rzecz pozostałych współspadkobierców, osoba otrzymująca w całości daną rzecz lub prawo nabywa jej część ponad dotychczas posiadany i przysługujący jej udział w rzeczy lub prawie.

Konsekwencją tego jest zbycie tej części rzeczy lub prawa po stronie tego spadkobiercy, który w zamian przysługującej części rzeczy lub prawa otrzyma spłatę pieniężną. Według sądu zasadnie organ podatkowy uznał, że spadkobierca, który otrzymał na wyłączną własność spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nabyła to prawo ponad dotychczas przysługujący mu udział, a w konsekwencji pozostali spadkobiercy zbyli przysługujący im udział w zamian za spłatę.

Poza tym sąd wskazał, że określenie "zbycie", użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności, nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży czy zamiany, lecz ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, których skutkiem jest przeniesienie prawa własności do całej rzeczy lub udziału.

Tym samym fakt opodatkowania nabycia spadku podatkiem od spadków i darowizn pozostaje bez wpływu na opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych spłaty uzyskanej w związku z działem spadku.

Wyrok WSA w Olsztynie z 19 lipca 2012 r., I SA/Ol 334/12

Przywołane akty prawne:

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361)