Wydanie nowego rozporządzenia podyktowane było faktem ciągłego dostosowania działalności skoków do zmieniającego się otoczenia gospodarczego i ich dynamicznym rozwojem. Potrzeba zapewnienia stabilności istotnego segmentu polskiego sektora finansowego, bezpieczeństwo lokowanych w nim środków oraz skuteczny nadzór ostrożnościowy sprawowany przez KNF spowodowały przyjęcie rozwiązań podobnych do tych, jakie dotyczą banków spółdzielczych. Dlatego też budowa rozporządzenia wzorowana jest na rozporządzeniu ministra finansów z 1 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków (Dz. U. z 2013 r. poz. 329).

Rozporządzenie podzielone zostało na rozdziały obejmujące: przepisy ogólne, prowadzenie ksiąg rachunkowych, inwentaryzację, ujmowanie, wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego, sprawozdania finansowe kasy, przechowywanie danych.

1. Przepisy ogólne

Rozporządzenia zawiera szereg definicji pozwalających na poprawne stosowanie jego przepisów. W porównaniu do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 września 2013 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. poz. 1137) nowe rozporządzenie uzupełniono o nowe definicje. Wprowadzenie ich wynika z uregulowania nowego obszaru dotyczącego m.in. ujmowania, wyceny aktywów finansowych i zobowiązań finansowych, jak również zmodyfikowanych zasad tworzenia odpisów aktualizujących.

2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Rozporządzenie zawiera uregulowania zobowiązujące skoki do ujmowania w każdym dniu operacyjnym w księgach rachunkowych wszystkich zdarzeń gospodarczych, a także do sporządzania dziennika operacji, zestawienia obrotów i sald księgi głównej oraz zestawienia obrotów i sald ksiąg analitycznych. Wymóg ten jest związany bezpośrednio z przepisami ustawy o skok nakładającymi obowiązek utrzymania na określonym poziomie norm ostrożnościowych.

3. Inwentaryzacja

Rozporządzenia określa, jakimi metodami powinny być inwentaryzowane poszczególne składniki aktywów oraz pasywów spółdzielczej kasy oszczednościowo-kredytowej. Rozporządzenie określa sposoby inwentaryzacji typowych dla skok aktywów, jakimi są środki zdeponowane na imiennych rachunkach członków kasy oraz kredyty i pożyczki. Jednoznacznie wskazano również na potrzebę inwentaryzacji m.in. tak charakterystycznych pozycji, jak należności z terminem opóźnienia w spłacie powyżej 90 dni czy też funduszy kasy.

4. Ujmowanie, wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

Kluczowe z punktu widzenia nadzoru ostrożnościowego jest wprowadzenie dla skok-ów zasad ujmowania, wyceny i wyłączania instrumentów finansowych spójnych z zasadami przyjętymi dla sektora bankowego. Cele, jakie mają zostać osiągnięte przez rozporządzenie, służą zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania kas, ich stabilności i bezpieczeństwa. Przyjęcie rozwiązań sprawdzonych w odniesieniu do sektora bankowego, w szczególności banków spółdzielczych ma zapewnić niezbędny poziom bezpieczeństwa przy zachowaniu zasady proporcjonalności.

Rozporządzenie uszczegóławia funkcjonujące w obecnym stanie prawnym zasady ujmowania, wyceny i wyłączania instrumentów finansowych spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych poprzez ich dostosowanie do wymogów wynikających z zasad Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 39 - Instrumenty finansowe - ujmowanie i wycena. Wykorzystując rozwiązania występujące w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości 39 dokonano podziału aktywów finansowych i zobowiązań finansowych na 4 podstawowe kategorie (portfele):

1) aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym aktywa finansowe i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu;

2) kredyty i pożyczki oraz inne należności;

3) aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności;

4) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.

Wyjaśnienia wymaga, że poza kredytami i pożyczkami innymi istotnymi składnikami aktywów finansowych skok są również akcje, udziały, papiery dłużne, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych — wycena tych aktywów wymaga szczególnego uregulowania.

5. Sprawozdania finansowe kasy

W związku z rozszerzonym upoważnieniem ustawowym, rozporządzenie zawiera szczegółowy zakres informacji składających się na sprawozdanie finansowe, stanowiący załącznik do rozporządzenia. Zakres sprawozdania finansowego nie odbiega od zasad określonych w ustawie o rachunkowości. Zawiera on informacje, które należy przedstawić we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego oraz dodatkowych informacjach i objaśnieniach, wzór bilansu kasy, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w funduszu własnym oraz wzór rachunku przepływów pieniężnych kasy. Przyjęty sposób prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym kas wynika ze specyfiki finansowej ich działalności. Podział aktywów i zobowiązań uporządkowanych według stopnia płynności dostarcza informacji, które są wiarygodne i bardziej przydatne, niż prezentacja w podziale na krótkoterminowe i długoterminowe, ponieważ kasy nie dostarczają dóbr i nie świadczą usług w ramach wyraźnie wyróżnionego cyklu operacyjnego. Dlatego też główne pozycje bilansu to niosące ryzyko kredytowe, rynkowe i płynności instrumenty finansowe, których skutki wyceny odzwierciedla uporządkowany w podobny sposób do bilansu rachunek zysków i strat. Dodatkowe informacje i objaśnienia to usystematyzowany zbiór informacji pomagający użytkownikom w zrozumieniu sprawozdania finansowego. Rozszerzono zakres wymaganych ujawnień o wynikające z ustawy o skok normy ostrożnościowe.

6. Przechowywanie danych

Ze względu na istotną rolę kas oszczędnościowo-kredytowych w systemie finansowym, jako dostawców usług finansowych, w rozporządzeniu uregulowano zasady ochrony i przechowywania dokumentów obowiązujące skok-i.

Rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. i będzie miało zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2015 r.

Artykuł pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego