W ustawie o doradztwie podatkowym należy uwzględnić feminatywy

Prace nad projektem nowelizacji ustawy o doradztwie podatkowym to dobry moment, by uwzględnić w nazwie zawodu, podobnie jak w rocie ślubowania, żeńską formę „doradczyni podatkowa”. Możliwość posługiwania się feminatywem nie powinna budzić wątpliwości i stanowi oczekiwanie części osób wykonujących zawód – pisze Agnieszka Wnuk, doradczyni podatkowa, partnerka w Quidea, składając postulat zmian w projekcie.

Projekt, którego konsultacje właśnie się zakończyły, to pierwsze tak duże zmiany w ustawie o doradztwie podatkowym. Zgodnie z deklaracją Ministerstwa Finansów, nowelizacja ma dostosować przepisy do współczesnych realiów społecznych. Jak bowiem zauważono w uzasadnieniu, przepisy ustawy obowiązują w niemal niezmienionej formie od 1996 r. i w konsekwencji „pewne obszary uregulowane w ustawie o doradztwie podatkowym wymagają dostosowania do obecnych warunków społeczno-gospodarczych”. Obecne otocznie społeczne to m.in. oczekiwanie możliwości posługiwania się w pełni inkluzywnym językiem.

Czy posługiwanie się formą „doradczyni podatkowa” może mieć negatywne skutki?

Oczywiście nie powinno, ale… Jestem osobą uprawnioną do wykonywania zawodu doradcy podatkowego. W codziennej pracy posługuję się, poprawną od strony językowej, żeńską formą nazwy zawodu „doradczyni podatkowa”. Niemniej jednak, z uwagi na brzmienie ustawy, w szczególności art. 8 i 9 ustawy o doradztwie podatkowym, chciałabym uniknąć wątpliwości oraz negatywnych skutków procesowych ewentualnego podważenia prawidłowości żeńskiej formy nazwy zawodu (np. w przypadku skargi kasacyjnej wniesionej przez doradczynię podatkową, w sytuacji gdy wniesienie jest możliwe m.in. przez doradcę podatkowego, jakkolwiek dziwnie to brzmi). W sierpniu 2023 r. zwróciłam się z zapytaniem do Komisji Ochrony Zawodu, Etyki i Spraw Wewnątrzkorporacyjnych przy Krajowej Radzie Doradców Podatkowych z zapytaniem czy używanie żeńskiej formy „doradczyni podatkowa” jest dopuszczalne oraz czy nie narusza zasad etyki zawodowej. Pomimo upływu kilkunastu miesięcy, do dziś nie uzyskałam odpowiedzi.

Czytaj w LEX: Feminatywy w szkole >

Inna samorządy zawodowe zajęły stanowisko

Warto zauważyć, że stanowisko w sprawie feminatywów zajęły wcześniej samorządy zawodowe adwokatów i radców prawnych. Jako pierwsza do tematu odniosła się Komisja Etyki, Praktyki Adwokackiej i Wykonywania Zawodu Naczelnej Rady Adwokackiej w piśmie z 24 czerwca 2021 r. Komisja wskazała, że używanie feminatywów ma kulturotwórcze znaczenie, a dążenie do symetrii systemu nazw zawodów, w tym zawodu adwokata, ma podstawy społeczne, a nie językowe. Komisja przywołała także stanowisko Rady Języka Polskiego z 25 listopada 2019 r., która odniosła się szczegółowo do nazw zawodów tworzonych m.in. poprzez przyrostek -ka, uznając ich poprawność.

Odmienne stanowisko w tej sprawie zajęła natomiast Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych, która w piśmie z 29 grudnia 2022 r. wskazała, że „ustawową nazwą zawodu jest wyłącznie „radca prawny” (w liczbie pojedynczej) oraz „radcowie prawni”, ewentualnie „radcy prawni” (w liczbie mnogiej) i wyłącznie tytuł zawodowy „radca prawny” podlega ochronie prawnej. Pojęcie to obejmuje zbiorczo wszystkie osoby wykonujące zawód bez względu na płeć, a zatem kobiety, mężczyzn oraz osoby niebinarne. W konsekwencji wyłącznie tego tytułu należy używać przy wykonywaniu zawodu, w tym również dla oznaczenia prowadzonej działalności, która jest formą wykonywania zawodu, a także np. wizytówkach, czy papierze firmowym. Określenia „radczyni prawna”, jako określenia języka potocznego, a nie języka  prawnego, można używać w obszarze nie związanym z wykonywaniem zawodu, w szczególności w życiu prywatnym.”

Stanowisko to zostało następnie złagodzone. Jednocześnie w publikacji z 27 listopada 2023 r. stanowiącej odpowiedź na krytykę możliwości stosowania feminatywów w zawodach prawniczych sformułowaną przez organizację Ordo Iuris wskazano: „Biorąc pod uwagę społeczne i praktyczne znaczenie tego zagadnienia, samorząd radcowski uwzględnia je w pracach nad nowelizacją ustawy o radcach prawnych, przyjmując, że obie formy – męska i żeńska – powinny znaleźć się w przyszłości w znowelizowanym akcie.”

Czytaj w LEX: Tajemnica zawodowa a odpowiedzialność karna skarbowa i dyscyplinarna doradcy podatkowego >

Postulat zmian w projekcie ustawy o doradztwie podatkowym

Samorząd radcowski zajął więc stanowisko, zgodnie z którym oficjalne posługiwanie się feminatywem „radczyni prawna” wymaga zmiany legislacyjnej. Chociaż stanowisko to budzi istotne wątpliwości, wobec braku jakiejkolwiek wypowiedzi ze strony organów samorządu doradców podatkowych, ważnym postulatem jest uwzględnienie żeńskiej wersji nazwy zawodu w nowelizacji ustawy o doradztwie podatkowym, w szczególności w przepisach art. 8 i 9 ustawy o doradztwie podatkowym.

Co istotne, w części ustaw regulujących wykonywanie określonego zawodu obecnie uwzględnione są zarówno męskie, jak i żeńskie formy nazwy zawodu – postulowane rozwiązanie nie stanowiłoby więc precedensu. Przykładowo, w ustawie z 15 lipca 2011 r. o zawodzie pielęgniarki i położnej, zgodnie z art. 8 ust. 1 osobie posiadającej prawo wykonywania zawodu przysługuje prawo posługiwania się tytułem zawodowym "pielęgniarka" albo "pielęgniarz", "położna" albo "położny".

Podsumowując, uwzględnienie postulatu nie tylko odpowiadałoby potrzebom części osób wykonujących zawód i wyeliminowałoby ryzyko ewentualnych negatywnych skutków stosowania feminatywów w świetle wątpliwości przedstawionych chociażby przez samorząd radcowski, ale także realizowałoby cele nowelizacji wskazane w uzasadnieniu do projektu, tj. dostosowanie do współczesnych realiów społecznych.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.