27.11.2017 r. została ogłoszona nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 2175). Zgodnie z treścią uzasadnienia do projektu nowelizacji, głównym jej celem jest „uszczelnienie systemu podatku dochodowego od osób prawnych, tak, aby zapewnić powiązanie wysokości płaconego przez duże przedsiębiorstwa, w szczególności przedsiębiorstwa międzynarodowe, podatku z faktycznym miejscem uzyskiwania przez nie dochodu”. Zaznaczono również, że założony w ustawie kierunek zmian wpisuje się w realizację Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 14 lutego 2017 r. (M.P. poz. 260).
 

W ramach wprowadzanych zmian można wyróżnić osiem zasadniczych grup przepisów:

1. Przeciwdziałanie optymalizacji podatkowej

Nowelizacja wprowadziła regulacje „uszczelniające” system podatku dochodowego od osób prawnych zgodne z dyrektywą Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12.07.2016 r. ustanawiającą przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (dyrektywa ATAD). Chodzi tu o przeciwdziałanie przenoszeniu zysku do innych krajów w celu korzystniejszego opodatkowania, czyli dążenie do respektowania zasady: podatki płacimy w miejscu, gdzie są generowane zyski. Cel ten ma być osiągnięty przez wdrożenie przez wszystkie państwa UE rozwiązań prawnych przeciwdziałających tzw. optymalizacji podatkowej. Dlatego w nowych przepisach zaproponowano regulacje, które mają przeciwdziałać działaniom optymalizacyjnym. Jednym z proponowanych rozwiązań jest uniemożliwienie kompensowania sztucznie kreowanych strat na operacjach finansowych z dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej (działalności operacyjnej). Nowe regulacje mają również przeciwdziałać nadmiernemu finansowaniu podatnika długiem oraz transferowaniu dochodu podatnika do tzw. rajów podatkowych. Wprowadzone przepisy będą też przeciwdziałać transferowaniu zysków za granicę (tzw. ukrytej dywidendy) przez zawieranie umów między podmiotami powiązanymi na określonego rodzaju usługi niematerialne (np. doradztwa, zarządzania). Nowe rozwiązania mają także zapobiegać wykorzystywaniu podatkowej grupy kapitałowej do optymalizacji podatkowej.

2. Większy limit dla twórców

O 100 proc. podniesiono roczny limit 50 proc. kosztów uzyskania przychodów, który wyniesie 85.528 zł. To oznacza, że twórcy będą mogli odliczać 50 proc. kosztów do poziomu 171.056 zł rocznych przychodów. W efekcie wzrosną dochody, którymi będą dysponować twórcy.

3. Wyższa kwota wolna

Wprowadzono podwyższenie kwoty wolnej od podatku – z 6600 do 8000 zł. Jednocześnie utrzymano degresywną kwotę wolną od podatku dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 8000 zł, ale nieprzekraczającą 13.000 zł oraz dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 85.528 zł, lecz nieprzekraczającą 127.000 zł. Nie zmienia się kwota wolna od podatku dla dochodów, stanowiących podstawę opodatkowania, przekraczających 13.000 zł oraz nieprzekraczających 85.528 zł.

4. Rezerwy bankowe odpisywane inaczej

Kolejną grupą są przepisy nowelizujące zasady uwzględniania w podstawie opodatkowania banków tworzonych rezerw na ryzyko związane z działalnością banków oraz tworzonych w bankach stosujących Międzynarodowe Standardy Rachunkowości odpisów na oczekiwane straty kredytowe. Chodzi o dostosowanie przepisów ustawy podatkowej do zmieniających się standardów rachunkowości. Założono utrzymanie, analogicznych jak obecnie, kategorii wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek), gwarancji i poręczeń oraz warunków, jakie muszą spełniać te wierzytelności, aby utworzone na nie rezerwy lub odpisy na oczekiwane straty kredytowe mogły zostać odpisane w koszty podatkowe. Według nowych przepisów banki stosujące MSR (Międzynarodowe Standardy Rachunkowości) nie będą musiały prowadzić podwójnej rachunkowości (do celów rachunkowych i podatkowych). Oznacza to likwidację podwójnego ewidencjonowania rezerw/odpisów w bankach, co w praktyce będzie skutkowało zmniejszeniem ich obowiązków dokumentacyjnych.

5. Ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności przez małych i średnich przedsiębiorców

Jedną z takich zmian jest podwyższenie z 3500 do 10.000 zł limitu wartości środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, umożliwiającego jednorazowe zaliczenie wydatków na nabycie tych środków lub wartości do kosztów uzyskania przychodów. Obecnie obowiązujący limit nie był aktualizowany od kilkunastu lat, a skumulowana inflacja wyniosła w tym czasie ok. 42 proc. Podniesienie tego limitu powinno zachęcić podatników, zwłaszcza mikro, małych i średnich przedsiębiorców do zwiększania wydatków inwestycyjnych.
Został zniesiony także obowiązek wpłacania zaliczki na podatek dochodowy w wysokości nieprzekraczającej 1000 zł. W praktyce zniesienie obowiązku opłacania zaliczek o niskiej wartości zmniejszy obciążenia finansowe i administracyjne przedsiębiorców.

6. Podatek od centrów handlowych

Wprowadzono tzw. minimalny podatek dochodowy dla właścicieli nieruchomości komercyjnych o wartości przekraczającej 10 mln zł (chodzi m.in. o biura, centra handlowe i domy towarowe). W praktyce podatek ten obejmie dużych podatników, prowadzących działalność gospodarczą na dużą skalę. Podatnicy mający takie nieruchomości, o wartości wyższej niż 10 mln zł, będą płacili tzw. minimalny podatek od podstawy opodatkowania stanowiącej przychód ustalany na podstawie wartości nieruchomości, wynikającej z prowadzonej przez podatnika ewidencji. Od tak ustalonej podstawy opodatkowania pobierany będzie miesięczny podatek w wysokości 0,035 proc.

7. Umożliwienie podatnikom podatku dochodowego od osób fizycznych składanie za pomocą środków elektronicznych oświadczeń/zawiadomień, z wykorzystaniem wzorów ogłoszonych w drodze rozporządzenia

Podatnicy PIT będą mogli złożyć oświadczenie lub zawiadomienie o wyborze określonej formy opodatkowania w formie elektronicznej (odpowiedni wzór zostanie opracowany przez ministra rozwoju i finansów w rozporządzeniu). Rozwiązanie to zmniejszy obowiązki dokumentacyjne podatników PIT. Nadal jednak będzie można składać oświadczenia/zawiadomienia w postaci pisemnej (również bez określonego wzoru).

8. Dostosowanie do nowej KŚT

Chodzi o przepisy dostosowujące brzmienie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.  o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych do nowej Klasyfikacji Środków Trwałych 2016. Wdrożona zostanie nowa Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT 2016). Chodzi, więc o przyporządkowanie nowych symboli i nazw grup KŚT – bez merytorycznej zmiany przepisów podatkowych. Umożliwi to prawidłowe stosowanie przez podatników rocznych stawek amortyzacyjnych.

Nowelizacja wchodzi w życie z 1.01.2018 r.