Na wstępie wypada zaznaczyć, że działalność wydawnicza nie jest objęta wymogiem uzyskania koncesji. Jeśli przedsiębiorca (będący osoba fizyczną) nie jest jednocześnie autorem książki, wówczas jej wydanie wiąże się z koniecznością zawarcia umowy licencyjnej lub umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych od uprawnionego. Warto też zauważyć, że działalność wydawnicza polegająca na wprowadzaniu do obrotu egzemplarzy książek nie wiąże się z rozporządzeniem autorskimi prawami majątkowymi, co ma istotne konsekwencje podatkowe.
Jeśli działalność wydawnicza będzie incydentalna i niewykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, wówczas można uznać, że działalność taka nie będzie spełniała definicji działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże w sytuacji, gdy planowana działalność wydawnicza będzie wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, wówczas na przedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek aktualizacji danych w zakresie wpisu do ewidencji gospodarczej. Zgodnie z art. 7d ustawy prawo działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego i prawnego, odnoszące się także do wykonywanej przez niego działalności gospodarczej powstałe po dniu dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian.
W zależności od okoliczności danej sprawy rozważać można odpowiedzialność na podstawie art. 601 § 2 Kodeksu Wykroczeń (dalej: „KW”), zgodnie z którym, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny (z zastrzeżeniem, że przepis ten penalizuje niedopełnienie obowiązku zgłoszenia, a nie nieuczynienia tego w określonym terminie i choć zachowanie takie narusza ustawę, nie stanowi wykroczenia z art. 601 § 2 KW). Zgodnie z art. 20 KW, kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc a w czasie jej odbywania ukarany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Natomiast na podstawie art. 24 KW, grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5.000 złotych (chyba że ustawa stanowi inaczej).
Podatek dochodowy
W przedmiotowym stanie faktycznym przychody z działalności wydawniczej oraz sprzedaży książek mogą być opodatkowane na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa o PIT”) na dwa sposoby. Po pierwsze: w ramach działalności gospodarczej, albo pod drugie: jako przychody z działalności wykonywanej osobiście. Należy przy tym zaznaczyć, że przychód podatnika będzie się wiązał co do zasady ze sprzedażą książek ew. przekazaniem książek do księgarni (w zależności od formy umowy) rozliczanych na podstawie rachunków lub faktur. Działalność wydawnicza będzie bowiem służyła jedynie celom własnym podatnika i nie będzie generowała przychodów z tytułu rozporządzenia prawami autorskimi.
W pierwszej linii należy zatem rozstrzygnąć, z jakimi przychodami mamy do czynienia. Ustawa o PIT definiuje działalność gospodarczą ogólnie jako działalność zarobkową prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której przychody nie są zaliczane do innych źródeł. Należy wskazać, że nie ma przy tym znaczenia, czy sprzedaż książek przyniesie ostatecznie dochód do opodatkowania. Najważniejsze są przymioty zorganizowania i ciągłości podejmowanych czynności. Bez wpływu na klasyfikację podejmowanych czynności jako działalności gospodarczej pozostaje również fakt ew. rozszerzenia prowadzonej dotychczas przez podatnika działalności budowlanej o działalność wydawniczą i sprzedaż książek.
Jeżeli zostaną spełnione łącznie wszystkie warunki ww. definicji, w szczególności podatnik będzie cyklicznie wydawał i sprzedawał książki, to dochody z tego tytułu będą opodatkowane na zasadach właściwych dla działalności gospodarczej, tj. wg progresywnych stawek w wysokości 18% i 32% w zależności od wysokości dochodów albo wg stawki liniowej w wysokości 19%, jeżeli podatnik wybrał tę formę opodatkowania. Przy obliczaniu podatku dochodowego będą mogły zostać uwzględnione koszty uzyskania przychodów związane z tą działalnością np. koszty materiałów, druku czy dystrybucji, o ile nie są one wymienione w katalogu wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, zawartym w art. 23 ustawy o PIT. Za miesiące, w których podatnik uzyskał dochód, powinien on wpłacić zaliczki na podatek dochodowy do 20 dnia miesiąca następnego (a za grudzień do 20. grudnia w wysokości zaliczki za listopad) . Z kolei po zakończeniu roku podatkowego, tj. do 30 kwietnia, powinien on rozliczyć całoroczny dochód w deklaracji PIT-36 albo PIT-36L, jeżeli wybrał liniową formę opodatkowania.
Jeżeli jednak wydanie i sprzedaż książek miałaby charakter incydentalny, tj. co do zasady jednorazowy, a zatem nie zostaną spełnione wszystkie warunki definicji działalności gospodarczej, to przychody uzyskane z tego tytułu będą stanowiły przychody z działalności wykonywanej osobiście jako przychody z działalności publicystycznej ew. literackiej. W takim przypadku dochód z tego tytułu będzie opodatkowany wg przywołanych powyżej progresywnych stawek. Koszty uzyskania przychodów wynoszą przy tym co do zasady 20% uzyskanego przychodu, chyba że podatnik będzie w stanie odpowiednio udokumentować, że faktycznie poniesione przez niego koszty były wyższe. Z uwagi na to, że w analizowanym przypadku nie dochodzi do rozporządzenia prawami koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% nie znajdą zastosowania. Podatnik powinien wpłacić zaliczkę na podatek dochodowy za miesiąc w którym wystąpił dochód oraz rozliczyć go w rocznym zeznaniu PIT-37 w przywołanych powyżej terminach, właściwych również dla działalności gospodarczej.
VAT
Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej „ustawa o VAT”) opodatkowaniu podlegają czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej jak np. co do zasady sprzedaż książek. Ustawa o VAT nieco odmiennie definiuje działalność gospodarczą aniżeli ustawa o PIT. Podstawową różnicą jest w szczególności traktowanie podejmowanych przez podatnika czynności jako działalność gospodarcza również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy. Oznacza to, że skrajnym przypadku nawet incydentalna czynność nie wyklucza jej klasyfikacji jako działalności gospodarczej, podczas gdy w przyszłości nie zostaną jednak podjęte kolejne czynności np. sprzedaż kolejnego wydania książki. Może to mieć miejsce w szczególności w przypadku, gdy działalność wydawnicza oraz sprzedaż książek wykonywana jest samodzielnie, jak w analizowanym stanie faktycznym. W związku z powyższym nie można całkowicie wykluczyć sytuacji, w której podatnik uzyskujący obrót ze sprzedaży książek jako działalności publicystycznej ew. literackiej wykonywanej osobiście będzie podlegał opodatkowaniu VAT, jak obrót z uzyskany z tytułu podobnych czynności wykonywanych ramach działalności gospodarczej.
Obowiązek podatkowy w VAT powstanie co do zasady z chwilą wystawienia faktury lub otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu dostawy/sprzedaży książek (z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów, nut, map i ulotek) nie później jednak niż 60. dnia, licząc od dnia ich wydania. Jeżeli umowa przewiduje rozliczenie ew. zwrotów, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury dokumentującej faktyczną dostawę, nie później jednak niż po upływie 120 dni, licząc od pierwszego dnia wydania tych książek. Podatnik tego podatku będzie zobowiązany do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni złożyć deklarację VAT-7. W przypadku gdy podatnik wybrał kwartalne rozliczenie VAT, wówczas do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kwartale składa on deklarację VAT-7K albo VAT-7D. Na marginesie należy wskazać, że fakt ew. rozszerzenia prowadzonej dotychczas przez podatnika działalności budowlanej o działalność wydawniczą i sprzedaż książek nie powinien mieć wpływu na prawo od odliczenia tudzież zwrot podatku naliczonego. Organy podatkowe reprezentują bowiem pogląd, że nawet całkowity brak rejestracji dla potrzeb VAT nie pozbawia podatnika ww. prawa.
Należy przy tym wskazać, że zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.12.2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w okresie do dnia 31.12.2010 r. m.in. do krajowych dostaw książek (z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów, nut, map i ulotek), oznaczonych zgodnie z odrębnymi przepisami symbolami ISBN, stosuje się obniżoną stawkę VAT w wysokości 0 %. W projekcie ustawy budżetowej na rok 2011 przewidziane jest, że począwszy od 01.01.2011 r. stawka ta wzrośnie do 5% na kolejny rok aby następnie osiągnąć poziom 7%. Ponadto ustawa o VAT przewiduje zwolnienie podmiotowe od tego podatku, w przypadku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie była niższa niż 50.000,- PLN (od 2011 dolny limit ten wzrasta do 100.000,- PLN) i nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 100.000,- PLN (od 2011 górny limit ten wzrasta do 150.000,- PLN), przy czym do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Łukasz Czernicki, rzecznik patentowy
Maciej Stolfa, doradca podatkowy
BSJP in Alliance with Taylor Wessing
Jeśli działalność wydawnicza będzie incydentalna i niewykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, wówczas można uznać, że działalność taka nie będzie spełniała definicji działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże w sytuacji, gdy planowana działalność wydawnicza będzie wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, wówczas na przedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek aktualizacji danych w zakresie wpisu do ewidencji gospodarczej. Zgodnie z art. 7d ustawy prawo działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego i prawnego, odnoszące się także do wykonywanej przez niego działalności gospodarczej powstałe po dniu dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian.
W zależności od okoliczności danej sprawy rozważać można odpowiedzialność na podstawie art. 601 § 2 Kodeksu Wykroczeń (dalej: „KW”), zgodnie z którym, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny (z zastrzeżeniem, że przepis ten penalizuje niedopełnienie obowiązku zgłoszenia, a nie nieuczynienia tego w określonym terminie i choć zachowanie takie narusza ustawę, nie stanowi wykroczenia z art. 601 § 2 KW). Zgodnie z art. 20 KW, kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc a w czasie jej odbywania ukarany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Natomiast na podstawie art. 24 KW, grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5.000 złotych (chyba że ustawa stanowi inaczej).
Podatek dochodowy
W przedmiotowym stanie faktycznym przychody z działalności wydawniczej oraz sprzedaży książek mogą być opodatkowane na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa o PIT”) na dwa sposoby. Po pierwsze: w ramach działalności gospodarczej, albo pod drugie: jako przychody z działalności wykonywanej osobiście. Należy przy tym zaznaczyć, że przychód podatnika będzie się wiązał co do zasady ze sprzedażą książek ew. przekazaniem książek do księgarni (w zależności od formy umowy) rozliczanych na podstawie rachunków lub faktur. Działalność wydawnicza będzie bowiem służyła jedynie celom własnym podatnika i nie będzie generowała przychodów z tytułu rozporządzenia prawami autorskimi.
W pierwszej linii należy zatem rozstrzygnąć, z jakimi przychodami mamy do czynienia. Ustawa o PIT definiuje działalność gospodarczą ogólnie jako działalność zarobkową prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której przychody nie są zaliczane do innych źródeł. Należy wskazać, że nie ma przy tym znaczenia, czy sprzedaż książek przyniesie ostatecznie dochód do opodatkowania. Najważniejsze są przymioty zorganizowania i ciągłości podejmowanych czynności. Bez wpływu na klasyfikację podejmowanych czynności jako działalności gospodarczej pozostaje również fakt ew. rozszerzenia prowadzonej dotychczas przez podatnika działalności budowlanej o działalność wydawniczą i sprzedaż książek.
Jeżeli zostaną spełnione łącznie wszystkie warunki ww. definicji, w szczególności podatnik będzie cyklicznie wydawał i sprzedawał książki, to dochody z tego tytułu będą opodatkowane na zasadach właściwych dla działalności gospodarczej, tj. wg progresywnych stawek w wysokości 18% i 32% w zależności od wysokości dochodów albo wg stawki liniowej w wysokości 19%, jeżeli podatnik wybrał tę formę opodatkowania. Przy obliczaniu podatku dochodowego będą mogły zostać uwzględnione koszty uzyskania przychodów związane z tą działalnością np. koszty materiałów, druku czy dystrybucji, o ile nie są one wymienione w katalogu wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, zawartym w art. 23 ustawy o PIT. Za miesiące, w których podatnik uzyskał dochód, powinien on wpłacić zaliczki na podatek dochodowy do 20 dnia miesiąca następnego (a za grudzień do 20. grudnia w wysokości zaliczki za listopad) . Z kolei po zakończeniu roku podatkowego, tj. do 30 kwietnia, powinien on rozliczyć całoroczny dochód w deklaracji PIT-36 albo PIT-36L, jeżeli wybrał liniową formę opodatkowania.
Jeżeli jednak wydanie i sprzedaż książek miałaby charakter incydentalny, tj. co do zasady jednorazowy, a zatem nie zostaną spełnione wszystkie warunki definicji działalności gospodarczej, to przychody uzyskane z tego tytułu będą stanowiły przychody z działalności wykonywanej osobiście jako przychody z działalności publicystycznej ew. literackiej. W takim przypadku dochód z tego tytułu będzie opodatkowany wg przywołanych powyżej progresywnych stawek. Koszty uzyskania przychodów wynoszą przy tym co do zasady 20% uzyskanego przychodu, chyba że podatnik będzie w stanie odpowiednio udokumentować, że faktycznie poniesione przez niego koszty były wyższe. Z uwagi na to, że w analizowanym przypadku nie dochodzi do rozporządzenia prawami koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% nie znajdą zastosowania. Podatnik powinien wpłacić zaliczkę na podatek dochodowy za miesiąc w którym wystąpił dochód oraz rozliczyć go w rocznym zeznaniu PIT-37 w przywołanych powyżej terminach, właściwych również dla działalności gospodarczej.
VAT
Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej „ustawa o VAT”) opodatkowaniu podlegają czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej jak np. co do zasady sprzedaż książek. Ustawa o VAT nieco odmiennie definiuje działalność gospodarczą aniżeli ustawa o PIT. Podstawową różnicą jest w szczególności traktowanie podejmowanych przez podatnika czynności jako działalność gospodarcza również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy. Oznacza to, że skrajnym przypadku nawet incydentalna czynność nie wyklucza jej klasyfikacji jako działalności gospodarczej, podczas gdy w przyszłości nie zostaną jednak podjęte kolejne czynności np. sprzedaż kolejnego wydania książki. Może to mieć miejsce w szczególności w przypadku, gdy działalność wydawnicza oraz sprzedaż książek wykonywana jest samodzielnie, jak w analizowanym stanie faktycznym. W związku z powyższym nie można całkowicie wykluczyć sytuacji, w której podatnik uzyskujący obrót ze sprzedaży książek jako działalności publicystycznej ew. literackiej wykonywanej osobiście będzie podlegał opodatkowaniu VAT, jak obrót z uzyskany z tytułu podobnych czynności wykonywanych ramach działalności gospodarczej.
Obowiązek podatkowy w VAT powstanie co do zasady z chwilą wystawienia faktury lub otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu dostawy/sprzedaży książek (z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów, nut, map i ulotek) nie później jednak niż 60. dnia, licząc od dnia ich wydania. Jeżeli umowa przewiduje rozliczenie ew. zwrotów, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury dokumentującej faktyczną dostawę, nie później jednak niż po upływie 120 dni, licząc od pierwszego dnia wydania tych książek. Podatnik tego podatku będzie zobowiązany do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni złożyć deklarację VAT-7. W przypadku gdy podatnik wybrał kwartalne rozliczenie VAT, wówczas do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kwartale składa on deklarację VAT-7K albo VAT-7D. Na marginesie należy wskazać, że fakt ew. rozszerzenia prowadzonej dotychczas przez podatnika działalności budowlanej o działalność wydawniczą i sprzedaż książek nie powinien mieć wpływu na prawo od odliczenia tudzież zwrot podatku naliczonego. Organy podatkowe reprezentują bowiem pogląd, że nawet całkowity brak rejestracji dla potrzeb VAT nie pozbawia podatnika ww. prawa.
Należy przy tym wskazać, że zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.12.2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w okresie do dnia 31.12.2010 r. m.in. do krajowych dostaw książek (z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów, nut, map i ulotek), oznaczonych zgodnie z odrębnymi przepisami symbolami ISBN, stosuje się obniżoną stawkę VAT w wysokości 0 %. W projekcie ustawy budżetowej na rok 2011 przewidziane jest, że począwszy od 01.01.2011 r. stawka ta wzrośnie do 5% na kolejny rok aby następnie osiągnąć poziom 7%. Ponadto ustawa o VAT przewiduje zwolnienie podmiotowe od tego podatku, w przypadku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie była niższa niż 50.000,- PLN (od 2011 dolny limit ten wzrasta do 100.000,- PLN) i nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 100.000,- PLN (od 2011 górny limit ten wzrasta do 150.000,- PLN), przy czym do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Łukasz Czernicki, rzecznik patentowy
Maciej Stolfa, doradca podatkowy
BSJP in Alliance with Taylor Wessing