NSA spyta Trybunał w Luksemburgu o VAT w gminach

Naczelny Sąd Administracyjny postanowił we wtorek spytać Trybunał Sprawiedliwości UE, czy jednostka organizacyjna gminy jest odrębnym podatnikiem VAT-u. Zrobił to, mimo że w czerwcu wydał już uchwałę, w której stwierdził, że podatnikiem VAT-u jest sama gmina.

Pytanie do Trybunału Sprawiedliwości (TSUE) dotyczy Wrocławia - tej samej gminy, w sprawie której zapadła w czerwcu uchwała siedmiu sędziów NSA. Tym razem jednak pytanie jest szersze niż to, na które odpowiedział NSA w uchwale - dotyczy wszystkich jednostek organizacyjnych gminy, a nie tylko jednostek budżetowych.

W czerwcu NSA uznał, że jednostki budżetowe gminy nie są odrębnymi od niej podatnikami VAT. Wtorkowe pytanie do TSUE dotyczy jednostek organizacyjnych gminy, a więc nie tylko jednostek budżetowych, takich jak szkoły, przedszkola czy gminne i miejskie ośrodki sportu, ale też zakładów budżetowych, czyli np. odpowiedzialnych za kanalizację czy wodociągi w gminie.

W czerwcu NSA uznał, że nie ma konieczności zwracania się z pytaniem w tej sprawie do Trybunału, bo można na nie odpowiedzieć na podstawie przepisów krajowych, bez potrzeby odwoływania się do prawa unijnego. Konieczność skierowania pytania do TSUE sugerowali wówczas przedstawiciele Ministerstwa Finansów.

We wtorek NSA uznał, że konieczne będzie jednak pytanie do Trybunału. "NSA zwraca się w tej sprawie do starszego brata" - powiedział sędzia Adam Bącal, uzasadniając wtorkowe postanowienie.

Ustawa o VAT mówi, że organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy nie są podatnikami VAT-u, jeżeli wykonują zadania zlecone i takie, dla realizacji których zostały powołane. Organy władzy publicznej i ich urzędy są jednak podatnikami, jeżeli prowadzą samodzielną działalność gospodarczą.

W sprawie, która stała się podstawą pytania do TSUE, Izba Skarbowa w Poznaniu stwierdziła, że skoro jednostki budżetowe gminy Wrocław prowadzą samodzielną działalność gospodarczą, to powinny mieć własny NIP i samodzielnie płacić VAT. Gmina zaskarżyła tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ale sąd potwierdził stanowisko izby skarbowej.

Wątpliwości co do rozstrzygnięcia tego sporu miał natomiast Naczelny Sąd Administracyjny, do którego gmina Wrocław złożyła skargę kasacyjną od wyroku wrocławskiego sądu. Z tego powodu NSA zwrócił się do siedmioosobowego składu sędziów o wydanie uchwały.

W czerwcu NSA uznał w uchwale, że podatnikiem VAT-u jest zawsze gmina, a nie jej jednostki budżetowe, bo nie mają własnego majątku, nie dysponują swoimi dochodami, nie ponoszą odpowiedzialności za wyrządzone szkody, a wszystkie czynności wykonują w imieniu i na rzecz gminy. Nie ponoszą też ryzyka gospodarczego prowadzonej działalności; to ryzyko zawsze obciąża gminę - stwierdził NSA.

Po tej uchwale sprawa Wrocławia ponownie trafiła na wokandę NSA. We wtorek sąd kasacyjny w trzyosobowym składzie uznał, że potrzebna jest najpierw odpowiedź Trybunału w Luksemburgu.

Uzasadniając to postanowienie sędzia Bącal wyjaśnił, że polska ustawa o VAT nieprawidłowo implementowała unijną dyrektywę z 2006 r. w sprawie podatku od wartości dodanej. Zwrócił uwagę, że ustawa o VAT odwołuje się w definicji podatnika do kryterium "samodzielności", ale nie wyjaśnia tego kryterium.

Bącal dodał, że wcześniej, w kilku wyrokach, TSUE stwierdził, że jednostka organizacyjna, żeby mogła być podatnikiem, musi być "samodzielna".

Pytanie, które w związku z tym NSA skierował do TSUE, brzmi: "Czy w świetle art. 4 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 3 Traktatu o UE jednostka organizacyjna gminy (czyli lokalnego organu władzy) może być uznana za podatnika VAT w sytuacji, gdy wykonuje czynności w charakterze innym niż organ władzy publicznej w rozumieniu art. 13 Dyrektywy 112, pomimo że nie spełnia warunku samodzielności albo też niezależności przewidzianego w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy?".

ede/ kjed/ pad/