NSA: komornik ma wpływ na naliczenie danin obciążających zbyty majątek

Gdy sprzedaż nieruchomości w trybie egzekucji podlega VAT, suma ulegająca podziałowi, którą wymienia się w planie podziału, powinna być pomniejszona o VAT. Tak wynika z wyroku NSA z 27 kwietnia 2012 r.

W przedmiotowej sprawie komornik sądowy wystąpił do fiskusa z zapytaniem, czy od sprzedaży na licytacji publicznej nieruchomości będącej własnością dłużnika winien obliczyć i odprowadzić VAT na rachunek bankowy urzędu skarbowego.

Zdaniem fiskusa tak, a zdaniem komornika nie. Komornik uznał, że brak jest podstaw prawnych i faktycznych do pobrania kwoty podatku z ceny uzyskanej w trakcie postępowania egzekucyjnego, a norma dotycząca obowiązków płatników jest niepełna i nieprecyzyjna, co powoduje, że nie jest możliwe jej praktyczne stosowanie. Komornik w istocie kwestionował więc zgodność z Konstytucją art. 18 ustawy o VAT. Fiskus uznał jednak, że komornik sądowy jest płatnikiem VAT od dostawy dokonanej w wyniku prowadzonego określonego rodzaju egzekucji, ilekroć podejmuje on czynności egzekucyjne, nawet jeżeli dokonuje tylko niektórych czynności.

Sprawa trafiła do NSA. Sąd podkreślił, że podnoszony zarzut został już przesądzony przez TK, który orzekł, że art. 18 ustawy o VAT w zakresie, w jakim nakłada na komorników sądowych obowiązki płatnika podatku od dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, polegającej na sprzedaży nieruchomości będącej własnością dłużnika, jest zgodny z art. 2 Konstytucji.

Ustanowienie komornika sądowego płatnikiem VAT ma zapewnić odprowadzenie należnego podatku od sprzedaży w ramach postępowania egzekucyjnego, a zatem w sytuacji, gdy istnieją podstawy do przyjęcia, że podatnik będący niesolidnym dłużnikiem nie będzie skory do uiszczenia podatku należnego w związku z dostawą mającą miejsce w toku egzekucji. A określenie "dostawa towaru" obejmuje także prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności w rozumieniu art. 999 § 1 k.p.c., a zbywane podczas licytacji prawo mieści się w pojęciu towaru zdefiniowanym w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT.

Sąd podkreślił, że w świetle praktyki związanej z realizacją przez komorników sądowych obowiązku płatnika podatku od towarów i usług argumentem na rzecz niekonstytucyjności art. 18 ustawy o VAT nie może być to, że komornik nie ma prawnej i faktycznej możliwości wykonania nałożonego na niego obowiązku. Zdaniem sądu w przypadku, gdy sprzedaż nieruchomości w trybie egzekucji podlega VAT, suma ulegająca podziałowi, którą wymienia się w planie podziału, powinna być pomniejszona o VAT. VAT nie może być objęty planem podziału i zaspokajany w kolejności, według zasad przewidzianych w art. 1025 i art. 1024 k.p.c. Sąd powołał się także na dane statystyczne, które nie potwierdzają braku faktycznych możliwości wykonania przez komorników sądowych obowiązku płatnika podatku od towarów i usług. Z tych danych wynika, że komornicy w przeważającej większości dobrowolnie wykonali obowiązki płatnika podatku od towarów i usług od dokonywanej w trybie egzekucji dostawy nieruchomości będącej własnością dłużnika będącego podatnikiem tego podatku. Komornik ma zatem wpływ na naliczenie danin obciążających zbyty majątek zgodnie z odrębnymi przepisami.

Wyrok NSA w Warszawie z 27 kwietnia 2012 r., I FSK 923/11