Jako notariusz nie pobrałam przy akcie notarialnym PCC, a powinnam.

Jak mam ten błąd naprawić, jeżeli klient, który ten PCC winien zapłacić przeze mnie - jako płatnika - nie chce mi go teraz uiścić?

Czy istnieje możliwość "zrzucenia" tegoż obowiązku na podatnika, jeżeli przy akcie notarialnym go nie pobrałam i nie sporządziłam deklaracji?

Odpowiedź

Jeśli notariusz w wyniku swojego błędu nie pobrał podatku od czynności cywilnoprawnej dokonanej w formie aktu notarialnego, a podatnik odmawia uiszczenia podatku PCC, skoro podatek ten nie został pobrany z winy notariusza, to notariusz odpowiada całym swoim majątkiem za niepobrany podatek i wobec notariusza może być wydana decyzja orzekająca jego odpowiedzialność podatkowej za niepobrany podatek.

Notariuszowi pozostanie co najwyżej dochodzenie roszczeń wobec podatnika na drodze cywilnej.

Uzasadnienie

Zgodnie z definicją art. 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - dalej o.p. - płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

 

Na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - dalej u.p.c.c. - notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dokonywanych w formie aktu notarialnego. Na mocy art. 10 ust. 3 i ust. 3a pkt 2 u.p.c.c. płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku, oraz m.in. wpłacić pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.

Przepis art. 10 ust. 3c u.p.c.c. stanowi z kolei, że płatnicy nie odpowiadają za podatek niepobrany, jeżeli wykażą brak swojej winy w niepobraniu tego podatku.

Zasady odpowiedzialności płatników regulują przepisy art. 30 o.p. Zasadą określoną w art. 30 § 1 i 3 o.p. jest, że płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8 o.p., odpowiada całym swoim majątkiem a podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony.

Z kolei art. 30 § 4 o.p. stanowi, że jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność nie wykonania obowiązków przez płatnika, organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika, w której określa wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.

Wyjątek przewidziano w art. 30 § 5 o.p. stanowiącym, że nie orzeka się o odpowiedzialności płatnika, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika; w tych przypadkach organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika. Odpowiedzialność podatnika można orzec w decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 grudnia 2013 r., II FSK 20/12, orzekł, że notariusz jako płatnik ma obowiązek obliczyć, pobrać i wpłacić organowi podatkowemu podatek stosownie do art. 8 o.p. Ustawowy obowiązek płatnika obliczenia podatku wymaga ustalenia i oceny okoliczności faktycznych i prawnych, rozstrzygających o istnieniu zobowiązania podatkowego (art. 5 o.p.) i wysokości podatku (art. 6 o.p.). Dopiero wykonanie tych powinności przez notariusza jest, w ocenie NSA, wykonaniem ustawowych obowiązków płatnika. W przypadku gdy notariusz posiadał wiedzę, która wystarczała do należytego obliczenia PCC według wskazanych w u.p.c.c. zasad, niewypełnienie obowiązków wskazanych w art. 8 o.p. uprawnia organ podatkowy do wydania decyzji określonej w art. 30 o.p.

Jeśli podatnik odmawia uiszczenia PCC, a podatek ten nie został pobrany w wyniku błędu notariusza, to notariusz odpowiada całym swoim majątkiem za niepobrany podatek i wobec notariusza zostanie wydana decyzja orzekająca jego odpowiedzialność.

Notariuszowi pozostanie co najwyżej dochodzenie roszczeń wobec podatnika na drodze cywilnej.