Chodzi przede wszystkim o sytuacje, gdy zagraniczny inwestor nabywa udziały w polskich spółkach („spółki operacyjne") nie bezpośrednio, ale z wykorzystaniem spółek zlokalizowanych w innych państwach UE/EOG, np. w Luksemburgu („spółki pośredniczące"). W efekcie powstaje struktura, w której udziałowcem spółek polskich są spółki pośredniczące (UE/EOG), których z kolei udziałowcem jest ten inwestor zagraniczny (podmiot spoza UE/EOG, działający z jurysdykcji o bardzo niskim poziomie opodatkowania oraz o liberalnych wymaganiach regulacyjnych, w tym zakresie transparentności, np. na Wyspie Jersey („spółka holdingowa").

W niektórych schematach optymalizacyjnych występuje także polska spółka, której działalność polega na zarządzaniu aktywami („spółka zarządzająca"). Jej zadaniem jest faktyczne zarządzanie całą strukturą, w tym dokonywanie decyzji inwestycyjnych oraz kontrolowanie bieżącej działalności spółek operacyjnych.

Zazwyczaj 100% udziałowcem spółki zarządzającej jest spółka holdingowa. Ponadto, między spółką zarządzającą a spółkami operacyjnymi lub pośredniczącymi mogą występować powiązania osobowe (te same osoby fizyczne, jako członkowie zarządów i rad nadzorczych lub udziałowcy).

MF przypomina jednocześnie, że w polskiej ustawie o CIT funkcjonuje szczególna klauzula przeciwko nadużyciu zwolnienia podatkowego dla dywidend.

Chodzi o art. 22c ustawy o CIT, którego celem jest wyłączenie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania m.in. dywidend. Przepis ten stanowi, że wskazany skutek zaistnieje, jeśli czynność prawna nie ma rzeczywistego charakteru, a jej głównym celem lub jednym z głównych celów było uniknięcie opodatkowania, na podstawie zwolnienia określonego w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT, a ponadto uzyskanie tego zwolnienia nie skutkuje wyłącznie wyeliminowaniem podwójnego opodatkowania.

To czy dana czynność prawna ma rzeczywisty charakter czy też nie, wynika z tego czy jej dokonanie miało racjonalne ekonomiczne uzasadnienie, odpowiadające charakterowi prowadzonej działalności gospodarczej. Na sztuczność konstrukcji prawnej może wskazywać m.in.:

•    wykorzystywanie podmiotów pośredniczących, w tym tych posiadających rezydencję podatkową w państwach o korzystnej jurysdykcji podatkowej,
•    nadmierna zawiłość lub brak treści ekonomicznej,
•    ukrywanie prawdziwego celu i znaczenia zdarzenia gospodarczego,
•    nieadekwatność lub zbędność danej konstrukcji prawnej dla realizacji takiego zdarzenia.

Posługiwanie się, więc schematem w ramach, którego istnieje podmiot pośredniczący, któremu wypłacana jest dywidenda, może zostać uznane za strukturę, która została tworzona bez racjonalnych ekonomicznie powodów. Co więcej może zostać uznane za przejaw agresywnej optymalizacji podatkowej. W rezultacie może to prowadzić do niestosowania zwolnienia z opodatkowania wypłaconych dywidend.

Resort podkreśla jednak, że możliwość zastosowania art. 22c ustawy o CIT podlega każdorazowo indywidualnej. Ustalenie, czy czynność nie miała rzeczywistego charakteru opiera się nie tylko na badaniu treści odpowiednich dokumentów prawnych (umowy, akty organów zarządczych) i zapisów księgowych, ale również na innych dostępnych dowodach np. korespondencji, zeznaniach świadków złożonych pod rygorem odpowiedzialności karnej itp.

Konsekwencją zaistnienia przesłanek powodujących niestosowanie zwolnienia podatkowego do wypłaconej dywidendy jest naruszenie przez płatnika obowiązków dotyczących obliczenia, pobrania i wpłaty podatku na konto właściwego organu podatkowego. W takiej sytuacji organ kontroli może wydać decyzję o odpowiedzialności płatnika, w której określi wysokość należności z tytułu niepobranego podatku wraz z odsetkami za zwłokę w związku z wypłaconą dywidendą. Za powstałą zaległość podatkową płatnik odpowiada całym swoim majątkiem.

Ostrzeżenie nr 005/17, z dnia 3.11.2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie
Vademecum Głównego Księgowego
Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów