Działania spółek w tych przypadkach polegały na tym, że dokonywały one zbycia kluczowych składników majątku przekazując bezpośrednio cały dochód ze sprzedaży jako darowiznę do spółki powiązanej. Transakcji towarzyszyły dodatkowe operacje polegające na wymianie udziałów, utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej (PGK) i zbyciu udziałów otrzymanych z tej wymiany skutkujące rozwiązaniem nowoutworzonej PGK. W rezultacie tych operacji dochody zrealizowane na sprzedaży majątku nie zostały opodatkowane CIT.
Jak czytamy w ostrzeżeniu resortu finansów, na sztuczność operacji w ramach schematu optymalizacyjnego i jej podporządkowanie celowi, jakim jest osiągnięcie nienależnej korzyści podatkowej w postaci uniknięcia opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży składników majątku przez Spółkę A, który był następnie przekazany do Spółki B w drodze darowizny wskazuje szereg okoliczności:
- zmiana struktury podmiotów, poprzedzająca transakcję sprzedaży składników majątku, na bardziej skomplikowaną i zaangażowanie podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego;
- powiązania kapitałowe lub osobowe pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w transakcji, tj. Spółkami A, B i C;
- dokonywanie operacji, w których wysokie koszty administracyjne oraz ryzyka biznesowe lub prawne nie znajdują uzasadnienia w korzyściach ekonomicznych dla stron, innych niż uniknięcie opodatkowania;
- wyzbycie się całości majątku lub kluczowych jego składników przez spółkę bez uzyskania jakiegokolwiek ekonomicznego ekwiwalentu lub korzyści, innej niż korzyść podatkowa;
- brak rzeczywistych transferów finansowych (dokonanie darowizny wierzytelności);
- dokonywanie w krótkich odstępach czasu operacji, których efekty się znoszą.
Opisane w ostrzeżeniu transakcje mogą podlegać ocenie z punktu widzenia przepisów o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. W każdym indywidualnym przypadku ocena będzie należała do organów kontrolnych, które mogą dokonywać ustaleń z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków dowodowych. W przypadku stwierdzenia, że transakcje były dokonywane w sposób sztuczny, uzasadniający użycie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, organy kontrolne określą przewidziane w prawie podatkowym konsekwencje polegające na pozbawieniu nienależnie uzyskanej korzyści podatkowej.
MF zwraca też uwagę, że poszczególne operacje zrealizowane w ramach tego schematu optymalizacyjnego mogą być – w zależności od okoliczności konkretnego przypadku – przedmiotem zastosowania innych przepisów prawa podatkowego, które pozwalają na kwestionowanie skutków podatkowych transakcji nie mających rzeczywistego charakteru, których celem było wyłącznie osiągnięcie nienależnych korzyści podatkowych.
Na przykład okoliczności zawarcia umowy cywilnoprawnej dotyczącej powołania PGK mogą być oceniane w świetle art. 199a Ordynacji podatkowej, który pozwala na ustalenie rzeczywistej treści czynności prawnej uwzględniając m.in. zamiar stron i jej cel, a nie tylko dosłowne brzmienie postanowień umowy. Może to wywoływać konsekwencje odnośnie skuteczności decyzji o rejestracji PGK i wystąpienia innych skutków podatkowych związanych z jej istnieniem.
W odniesieniu do wypłat dokonywanych na rzecz zagranicznego udziałowca po zakończeniu optymalizacji może w grę wchodzić zastosowanie tzw. szczególnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, pozwalającej na wyłączenie zwolnienia podatkowego dla wypłat przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, które następowały jako skutek operacji dokonywanych bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych (art. 22c ustawy o CIT).
Z analizy interpretacji indywidualnych uzyskiwanych przez spółki w ramach poszczególnych schematów optymalizacyjnych wynika że w wielu przypadkach interpretacje były wydawane w oparciu o identyczne wnioski, tj. wnioski, w których opis stanu faktycznego oraz sformułowane pytania podatników były identyczne. Zgodnie z przepisami, wniosek o interpretację indywidualną powinien przedstawiać dokładny opis stanu faktycznego i interpretacja jest wiążąca dla organów skarbowych tylko wtedy, jeżeli opis ten był zgodny z rzeczywistością.
Z tego względu Ministerstwo Finansów zwraca uwagę przedsiębiorcom, którzy w ostatnich latach dokonywali optymalizacji podatkowych z wykorzystaniem interpretacji indywidualnych lub też nabywali spółki wyposażone w interpretacje pod konkretną optymalizację, by dokonali przeglądu uzyskanych interpretacji i ew. skorygowanie rozliczeń podatkowych wraz z uiszczeniem zaległości podatkowej przed wszczęciem postępowania kontrolnego, co pozwali na uchronienie się przed negatywnymi konsekwencjami związanymi z zakwestionowaniem nienależnych korzyści podatkowych.
