Jaki kurs stosować do przeliczania przychodów i kosztów z faktur wystawionych w walutach obcych dla podatku dochodowego?

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego KsięgowegoProwadzimy księgi rachunkowe. Sprzedajemy reklamy świetlne wraz z montażem głównie odbiorcom zagranicznym - z krajów Unii i poza nią. Jednocześnie zaopatrujemy się w materiał do produkcji w Niemczech, korzystamy również z usług transportowych i montażowych w Czechach i na Słowacji. Jaki kurs należy zastosować do przeliczania przychodów i kosztów z faktur wystawionych w walutach obcych dla celów podatku dochodowego? W dniu 19 listopada sprzedaliśmy towar kontrahentowi zagranicznemu, fakturę wystawiono 23 listopada. Czy rozliczając koszty i przychody podatkowe w walucie możemy stosować ten sam kurs dla celów podatku dochodowego oraz podatku VAT? Czy te same zasady należy stosować do sprzedaży krajowej w walutach obcych?

Odpowiedź:
Przychody wyrażone w walutach obcych przelicza się na PLN  po kursie średnim NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Jeżeli zatem spółka dnia 19 listopada 2015 r. dokonała dostawy towaru za cenę wyrażoną w walucie obcej, która to dostawa doprowadziła do powstania w tym dniu obowiązku podatkowego (czyli przychodu) w podatku dochodowym, to Spółka powinna przeliczyć wartość przychodu na PLN po kursie średnim NBP opublikowanym na dzień 18 listopada 2015 r.
Koszty wyrażone w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień ich poniesienia. W praktyce organy podatkowe powszechnie akceptują przeliczanie kosztów uzyskania przychodów po kursie wystawienia faktury. Chociaż rozwiązanie to nie wynika z brzmienia przepisów, to w praktyce nie jest kwestionowane przez organy podatkowe.
Przepisy ustawy o VAT nie zawierają identycznych regulacji w zakresie przeliczania na PLN kwot wyrażonych w walutach obcych. Jednakże, w przedstawionym przykładzie dostawy towarów z dnia 19 listopada 2015 r. dla celów podatku VAT zastosowanie znajdzie również kurs średni NBP z dnia 18 listopada 2015 r., (zakładając, że obowiązek podatkowy w VAT dla tej dostawy powstał dnia 19 listopada 2015 r.).
Ustawa o CIT i ustawa o VAT nie zawierają odrębnych regulacji dla stosowania kursów walutowych przy sprzedaży dokonywanej na terenie kraju i poza jego granicami.

Uzasadnienie:

1. Rozliczenie przychodów w walutach obcych

Na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p. przychody wyrażone w walutach obcych przelicza się na PLN  po kursie średnim NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Za dzień uzyskania przychodu uważa się natomiast co do zasady dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.
Jeżeli zatem spółka dnia 19.listopada 2015 r. dokonała dostawy towaru za cenę wyrażoną np. w EUR, i nie otrzymała wcześniej wynagrodzenia (w tym zaliczek) ani nie wystawiła wcześniej faktur VAT, to Spółka powinna przeliczyć wartość przychodu na PLN po kursie średnim NBP opublikowanym na dzień 18 listopada 2015 r., tzn. 4,2509 PLN/EUR (Tabela nr 224/A/NBP/2015 z dnia 2015-11-18).

2. Rozliczenie kosztów w walutach obcych

Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. koszty uzyskania przychodu w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień ich poniesienia. Niestety kwestia momentu rozpoznania kosztów podatkowych (tzn. ustalenia, który dzień jest dniem poniesienia kosztu) jest bardziej skomplikowana niż w przypadku przychodów podatkowych. Przykładowo, koszty bezpośrednio związane z przychodem, takie jak materiał bezpośrednio produkcyjny, stanowią koszt uzyskania przychodu dopiero na moment osiągnięcia odpowiadającego im przychodu (tzn. sprzedaży wyrobów gotowych). Podatnik w większości przypadków musi jednak zaksięgować fakturę kosztową według określonego kursu dużo wcześniej niż przed sprzedażą wyrobów gotowych. Stąd w praktyce organy podatkowe powszechnie akceptują przeliczanie kosztów uzyskania przychodów po kursie wystawienia faktury. Chociaż rozwiązanie to nie wynika z brzmienia przepisów, to w praktyce nie jest kwestionowane przez organy podatkowe, gdyż wysokość kosztu jest korygowana przez różnice kursowe.

3. Przeliczanie walut na gruncie podatku VAT

Przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2011 nr. 177 poz. 1054 z późn. zm. – dalej: u.p.t.u.) zawierają szczegółowe regulacje dotyczące przeliczania kursów walutowych. Zgodnie z art. 31a ust. 1 u.p.t.u. w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP lub EBC na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.
Na podstawie art. 31a ust. 2 u.p.t.u. w przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP lub EBC na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.
Natomiast w przypadku importu towarów przeliczenia na złote dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi.
Tym samym, przepisy ustawy u.p.t.u. i u.p.d.o.p. nie zawierają identycznych regulacji w zakresie przeliczania na PLN kwot wyrażonych w walutach obcych, niemniej w określonych okolicznościach kursy walut stosowane na potrzeby obu ustaw mogą się pokrywać (np. jeżeli obowiązek podatkowy przy sprzedaży powstaje w tym samym dniu zarówno na gruncie u.p.t.u. oraz u.p.d.o.p.). I tak, odnosząc powyższe zasady do przedstawionego przykładu dostawy towarów z dnia 19 listopada 2015 r., to dla celów podatku VAT również zastosowanie znajdzie kurs średni NBP z dnia 18 listopada 2015 r., tzn. 4,2509 PLN/EUR (Tabela nr 224/A/NBP/2015 z dnia 2015-11-18; zakładając, że obowiązek podatkowy w VAT dla tej dostawy powstał dnia 19 listopada 2015 r.).

4. Stosowanie kursów walutowych przy sprzedaży krajowej

Przepisy u.p.d.o.p. i u.p.t.u. nie zawierają odrębnych regulacji dla stosowania kursów walutowych przy sprzedaży dokonywanej na terenie kraju i poza jego granicami. Co istotne, sprzedaż poza granicami kraju może jednak nie podlegać opodatkowaniu w Polsce, co ograniczałoby problematykę przeliczania zobowiązań podatkowych na PLN.

Dominik Klemens

Odpowiedzi udzielono 11.12.2015 r.