Pytanie
Czy można dokonać korekty deklaracji VAT w trakcie trwania czynności sprawdzających?
Odpowiedź
Przepisy Ordynacji podatkowej przyzwalają na korygowanie deklaracji w trakcie czynności sprawdzających, bowiem jest to procedura odrębna od postępowania podatkowego czy kontroli.
Uzasadnienie
Zgodnie z art. 81b § 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa - dalej o.p., uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą.
Przypomnienia wymaga zresztą jedna z zasad konstytucyjnych, zawarta w art. 31 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., tj. że nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
Nadto wniosek o tym, że czynności sprawdzające nie są objęte zakazem wynika jednoznacznie z wnioskowania a contrario (przez przeciwieństwo).
Procedura czynności sprawdzających uregulowana została odrębnie w Dziale V o.p. ("Czynności sprawdzające"); regulacja dotycząca postępowania podatkowego znalazła się w Dziale IV, zaś kontrola podatkowa – została opisana w Dziale VI.
Stosownie do art. 272 o.p. organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują czynności sprawdzających, mających na celu:
1) sprawdzenie terminowości:
a) składania deklaracji,
b) wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;
2) stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1;
3) ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami;
4) weryfikację poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych - w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;
5) weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej.
W art. 274 o.p. uregulowano nawet przypadek korekty dokonywanej przez organ podatkowy oraz wezwania do złożenia korekty. W myśl art. 274 § 1 o.p. w razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy w zależności od charakteru i zakresu uchybień:
1) koryguje deklarację, dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku albo kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty 5000 zł;
2) zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość.
A zatem organ może sam skorygować deklarację (w przypadkach "mniejszej wagi") bądź wezwać do złożenia korekty. Nie jest też wykluczona inna sytuacja, tj. że podatnik z własnej inicjatywy złoży korektę deklaracji.
Nie ma też ograniczeń, jeśli chodzi o specyfikę VAT. Korekta może polegać np. na zmianie polegającej na zadeklarowaniu zwrotu bezpośredniego VAT (zamiast przeniesienia nadwyżki na następny okres rozliczeniowy), aczkolwiek wówczas termin zwrotu VAT liczyłby się od daty wpływu korekty deklaracji do urzędu, a nie rozliczenia pierwotnego.
Nadto warto wskazać na argumenty odnoszące się do ekonomiki postępowania. Złożenie deklaracji przez podatnika w toku czynności sprawdzających pozwala uniknąć prowadzenia kontroli podatkowych i postępowań podatkowych. Zauważmy zresztą, że pojęcie "czynności sprawdzających" w rozumieniu art. 272 o.p. jest bardzo szerokie, dotyczy praktycznie wszystkich działań organu podatkowego związanych z weryfikacją deklaracji, zatem czynności sprawdzające rozpoczynają się tuż po wpływie deklaracji VAT do urzędu.
Dodatkową zachętą do składania korekt deklaracji jest zresztą rozwiązanie przewidziane w art. 56a o.p., tj. obniżona stawka odsetek za zwłokę. Zgodnie z art. 56a § 1 o.p. obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki odsetek za zwłokę stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:
1) złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji;
2) zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.
Jednak w art. 56a § 3 pkt 2 zawarto zastrzeżenie, iż obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.
Wydaje się, że przepis ten należy tłumaczyć w ten sposób, że to tylko inicjatywa organu podatkowego (wykrycie błędu przez organ) jest czynnikiem powodującym niemożność skorzystania z tej preferencji. Jeśli podatnik z własnej inicjatywy złożyłby korektę "podczas trwania czynności sprawdzających", to nie jest to sytuacja tożsama z dokonaniem korekty "w wyniku czynności sprawdzających".
