Kondycja finansowa zakładów ubezpieczeń

Komisja Nadzoru Finansowego zbadała kondycję finansową zakładw ubezpieczeń. Celem badania było sprawdzenie spełniania przez zakłady ubezpieczeń społecznych wymogw kapitałowych w zakresie pokrycia marginesu wypłacalności i kapitału gwarancyjnego środkami własnymi.

Podstawę analizy stanowiły kwartalne sprawozdania finansowe 67 zakładów ubezpieczeń sporządzone według stanu na dzień 31 marca 2008 r.
W myśl art. 146 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, zakład ubezpieczeń jest obowiązany posiadać środki własne w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności i nie niższej niż kapitał gwarancyjny. Oznacza to w praktyce, że zakład ubezpieczeń w każdym momencie powinien posiadać środki własne większe od określonego przepisami prawa wymogu wypłacalności.

Ponadto, zgodnie z art. 154 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, zakład ubezpieczeń jest obowiązany posiadać aktywa spełniające warunki określone w ustawie w wysokości nie niższej niż wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w ujęciu brutto. Oznacza to, że zakład ubezpieczeń powinien posiadać odpowiedniej jakości aktywa, co najmniej w wysokości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, które są przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań wynikających z umów ubezpieczeniowych.

W razie naruszenia prawa przez zakłady ubezpieczeń, Komisja Nadzoru Finansowego dysponuje szeregiem uprawnień wobec nich. M.in. w przypadku, gdy rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe zakładu ubezpieczeń nie są pokryte aktywami zgodnie z prawem, Komisja Nadzoru Finansowego może zobowiązać zakład ubezpieczeń do przedłożenia planu przywrócenia prawidłowych stosunków finansowych w sferze rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Natomiast w przypadku gdy środki własne zakładu ubezpieczeń są niższe niż wymagany margines wypłacalności, Komisja Nadzoru Finansowego może zobowiązać zakład ubezpieczeń do przedłożenia planu przywrócenia prawidłowych stosunków finansowych, do zatwierdzenia przez organ nadzoru. Jeżeli rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe zakładu ubezpieczeń nie są pokryte aktywami zgodnie z prawem, jeżeli środki własne zakładu ubezpieczeń są niższe niż wymagany margines wypłacalności lub też jeżeli środki własne zakładu ubezpieczeń są niższe niż wymagany kapitał gwarancyjny Komisja Nadzoru Finansowego może:
• zakazać zakładowi ubezpieczeń swobodnego rozporządzania aktywami lub ograniczyć zakres działalności;
• wyznaczyć zakładowi ubezpieczeń termin przedłożenia planów lub termin, do którego zakład ubezpieczeń powinien przywrócić prawidłowe stosunki finansowe albo wypłacalność;
• zakazać zakładowi ubezpieczeń dokonywania wypłat z zysku (art. 187 ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej).

Jeżeli rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe zakładu ubezpieczeń nie są pokryte aktywami zgodnie z prawem, jeżeli środki własne zakładu ubezpieczeń są niższe niż wymagany margines wypłacalności lub też jeżeli środki własne zakładu ubezpieczeń są niższe niż wymagany kapitał gwarancyjny oraz jeżeli Komisja Nadzoru Finansowego uzna, ze zostały zagrożone interesy osób ubezpieczonych, może zażądać od zakładu ubezpieczeń przedstawienia programu naprawczego. Program ten podlega zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego w drodze decyzji.

Ponadto, jeśli zakład ubezpieczeń wykonuje działalność z naruszeniem prawa, czy też z naruszeniem zawartych umów ubezpieczeniowych Komisja Nadzoru Finansowego może, w drodze decyzji:
• nakładać na członków zarządu zakładu ubezpieczeń lub prokurentów kary pieniężne,
• nakładać na zakład ubezpieczeń kary pieniężne,
• zawieszać w czynnościach członków zarządu zakładów ubezpieczeń.

Według stanu na dzień 31 marca 2008 r. stratę finansową poniosły 24 zakłady ubezpieczeń. Łączna wartość wyniku finansowego netto wszystkich badanych zakładów ubezpieczeń wyniosła 1 118,16 mln zł., tj. o 383, 66 mln zł. mniej niż na dzień 31 marca 2007 r. (25,55 proc.), zaś wyniku technicznego 1 379,11 mln zł., tj. o 34,36 mln zł. więcej niż na dzień 31 marca 2007 r. (2,56 proc.).

Według kwartalnych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń wartość środków własnych na dzień 31 marca 2008 r. wyniosła łącznie 30 266,15 mln zł., tj. o 4 469,04 mln zł. więcej niż na dzień 31 marca 2007 r.

Wartość marginesu wypłacalności na dzień 31 marca 2008 r. wyniosła łącznie 6 046,11 mln zł., tj. o 685,49 mln zł. więcej niż na dzień 31 marca 2007 r., natomiast wartość kapitału gwarancyjnego na dzień 31 marca 2008 r. wyniosła łącznie 2283,55 mln zł., tj. o 160,23 mln zł. więcej niż na dzień 31 marca 2007 r.

Komisja Nadzoru Finansowego stwierdziła naruszenie wskazanego wyżej przepisu art. 146 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej w 6 z 67 badanych zakładach ubezpieczeń, zaś naruszenie art. 154 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej wystąpiło w przypadku jednego zakładu ubezpieczeń.
W przypadku jednego zakładu ubezpieczeń naruszenie przepisów prawa miało charakter przejściowy, bowiem działania podjęte przez organy statutowe zakładu doprowadziły do zwiększenia poziomu środków własnych do poziomu zapewniającego pokrycie marginesu wypłacalności i kapitału gwarancyjnego.
W przypadku pozostałych zakładów ubezpieczeń Komisja Nadzoru Finansowego prowadzi czynności nadzorcze w zakresie braku posiadania środków własnych w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności i nie niższej niż kapitał gwarancyjny.