Projektowana nowelizacja przewiduje wprowadzenie zmian do ustawy o VAT, które mają na celu likwidację uchybienia stwierdzonego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 4.06.2015 r. w sprawie C-678/13 Komisja Europejska przeciwko Polsce. W tym wyroku TSUE uznał, że Polska częściowo w zbyt szerokim zakresie wprowadziła stawkę obniżoną dla niektórych towarów związanych z ochroną zdrowia wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy o VAT. W wyroku tym TSUE orzekł, że stosując obniżoną stawkę podatku od wartości dodanej do dostaw:

- sprzętu medycznego, sprzętu pomocniczego oraz pozostałych urządzeń, które nie są przeznaczone wyłącznie do użytku osobistego przez osoby niepełnosprawne lub które nie są zwykle przeznaczone do łagodzenia skutków lub leczenia niepełnosprawności, a także
- produktów, które nie są produktami farmaceutycznymi zwykle stosowanymi dla ochrony zdrowia, zapobiegania chorobom oraz do celów medycznych i weterynaryjnych lub produktami używanymi do celów antykoncepcyjnych oraz higieny osobistej, wymienionych w pozycjach 82, 92 i 103 w załączniku nr 3 do ustawy o VAT Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 96–98 dyrektywy VAT, w związku z załącznikiem III do tej dyrektywy.

Tak więc Trybunał uznał, że niezgodnie z przepisami unijnymi stawka obniżona stosowana jest wobec towarów takich jak:
– związki siarki organiczne i pozostałe związki organiczno-nieorganiczne - wyłącznie cysteina, cystyna i ich pochodne (PKWiU ex 20.14.51.0);
– wyroby higieniczne lub farmaceutyczne (włączając smoczki), z gumy innej niż ebonit (PKWiU 22.19.71.0);
– soczewki kontaktowe; soczewki okularowe ze szkła i innych materiałów (PKWiU 32.50.41.0).

Przepisy te nie straciły mocy. Wyrok TSUE nie ma takich skutków. Niemniej jednak prędzej, czy później Polska musi powyższy wyrok wykonać. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, który 23.11.2017 r. wpłynął do laski marszałkowskiej zapowiada wykonanie tego wyroku i zmianę stanu prawnego. Inaczej Polska naraziła by się na kary finansowe. Należy też zauważyć, że rok temu był już gotowy projekt zmian ustawowych, który ostatecznie nie wszedł jednak w życie. Dotychczasowy projekt zmian w prawie próbował objąć stawką podstawową tylko niektóre z produktów z gumy. Obecny robi to w sposób bardziej kompleksowy.

Proponowane zmiany

W celu dopełnienia zgodności z dyrektywą, proponuje się w załączniku nr 3 do ustawy o VAT:
•    uchylić poz. 82 i 92,
•    zmienić brzmienie w pozycji 103, w ten sposób, aby nie były objęte wyznaczonym przez nią zakresem towary, które powinny podlegać opodatkowaniu według stawki podstawowej,
•    dodać poz. 107a, w której ujęte zostałyby smoczki przeznaczone wyłącznie dla niemowląt i dzieci w szczególności przeznaczone do celów medycznych.

Wzrośnie VAT na cysteinę, cystynę i ich pochodne

Opodatkowanie cysteiny, cystyny i ich pochodnych podstawową stawką VAT spowoduje uchylenie poz. 82 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Konieczność podwyższenia stawki VAT na te produkty wynika z faktu, że nie stanowią one produktów farmaceutycznych ani środków spożywczych. Są one stosowane zarówno w popularnych suplementach diety, jak i w niektórych produktach farmaceutycznych.

Wyroby medyczne z gumy nie podrożeją

Co do uchylanej poz. 92 załącznika nr 3 do ustawy o VAT, to obejmuje ona m.in. osłonki antykoncepcyjne, cewki, strzykawki i ich zbiorniki, rozpylacze, kroplomierze itp., odciągacze do mleka, smoczki (smoczki do karmienia), torebki na lód, butelki na gorącą wodę, worki tlenowe, gumowe osłonki na palce, specjalne poduszki pneumatyczne dla chorych (np. pierścienie). Jak wskazują projektodawcy regulacji uchylenie poz. 92 załącznika nr 3 do ustawy o VAT nie spowoduje, że wszystkie wymienione w tej pozycji towary automatycznie zostaną objęte podstawową stawką VAT. Wskazują, bowiem, że niektóre z towarów, które obecnie wymienione są w tej pozycji załącznika nr 3 do ustawy o VAT, mogą stanowić wyrób medyczny, w rozumieniu ustawy o wyrobach medycznych dopuszczony do obrotu na terytorium Polski, które to wyroby objęte są stawką obniżoną w związku z brzmieniem poz. 105 załącznika nr 3 do ustawy o VAT (np. strzykawki do podawania leków, strzykawki służące do pobierania krwi, osłonki antykoncepcyjne, poduszki pneumatyczne przeznaczone dla chorych (pierścienie)). Aby jednak towary mieściły się w zakresie ww. poz. 105, muszą spełniać wszystkie odnoszące się do wyrobów medycznych wymagania ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych, wydanych na jej podstawie rozporządzeń oraz aktów prawa UE stosowanych bezpośrednio. Produkty, które nie posiadają statusu wyrobu medycznego, będą podlegały opodatkowaniu podstawową stawką VAT.

Rząd chce utrzymać obniżoną stawkę na smoczki przeznaczone do celów medycznych

Dodanie poz. 107a związane jest z uchyleniem poz. 92 i ma na celu utrzymanie obniżonej stawki na smoczki dla niemowląt i dzieci, w szczególności przeznaczone do celów medycznych (przykładowo będą w tej pozycji mieściły się smoczki przeznaczone do podawania produktów leczniczych, wyposażone w zbiornik i suwak dozujący czy smoczki do ssania o konstrukcji umożliwiającej użycie z sondą donosową i doustną, przeznaczone dla wcześniaków w celu zapobiegania nieprawidłowemu ustawieniu żuchwy i zapadaniu się języka, co może być przyczyną problemów oddechowych). Obniżona stawka podatku na te towary uzasadniona jest stosowaniem ich w przypadku różnego rodzaju schorzeń zarówno dzieci, jak i matek. Niewątpliwie są to towary przeznaczone do łagodzenia skutków niepełnosprawności, (o czym wprost stanowi dyrektywa 2006/112/WE). Zdaniem projektodawców ze względu na praktyczne problemy różnicowania stawki w zależności od tego, czy dany smoczek jest wykorzystywany przez chore dziecko lub niemowlę albo zdrowe, zasadne jest objęcie całej tej grupy towarów obniżoną stawką podatku.

Preferencja tylko przy korekcie wzroku

W przedmiotowym wyroku wskazano również, że w odniesieniu do towarów wymienionych „w pozycji 103 w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, Komisja twierdzi, że pozycja ta zezwala na stosowanie obniżonej stawki VAT do soczewek i szkieł każdego rodzaju, a ponieważ tylko soczewki i szkła, które służą do korekty wzroku, wchodzą w zakres pkt 4 załącznika III do rzeczonej dyrektywy, pozycja ta nie wchodzi w zakres owego załącznika w odniesieniu do wszystkich towarów, które obejmuje” (pkt 44 wyroku).

Przyjęcie ww. propozycji spowoduje wyłączenie z poz. 103 soczewek i szkieł, które nie służą do korekty wzroku (np. do okularów przeciwsłonecznych). Konsekwencją tego będzie opodatkowanie tych produktów (niemających statusu wyrobu medycznego) – podstawową stawką VAT.