Z wewnątrzwspólnotową transakcją trójstronną mamy do czynienia w przypadku, gdy spełnione są łącznie następujące warunki (art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług - dalej u.p.t.u.):
1) trzech podatników VAT (podatnicy A, B, i C) zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich (podatnik A) wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności (podatnikowi C), przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym (podatnikiem A) i drugim (podatnikiem B) oraz drugim (podatnikiem B) i ostatnim w kolejności (podatnikiem C);
2) przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego (podatnika A) lub też transportowany przez drugiego (podatnika B) w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.

Zgodnie z ogólnymi zasadami (bez zastosowania procedury uproszczonej) dotyczącymi ustalania miejsca dostawy w WDT i WNT, taką dostawę realizowaną pomiędzy trzema podatnikami należałoby opodatkować w następujący sposób:
1) pierwszy w kolejności podatnik (podatnik A) rozpoznaje WDT na rzecz drugiego w kolejności podatnika (podatnika B);
2) drugi w kolejności podatnik (podatnik B) rozpoznaje u siebie WNT dokonane na terytorium państwa zakończenia wysyłki (państwa C), gdzie powinien się zarejestrować i rozliczyć VAT zgodnie z zasadami i według stawek tego kraju;
3) drugi w kolejności podatnik (podatnik B) dokonuje krajowej dostawy towarów na rzecz trzeciego w kolejności podatnika (podatnika C) na terytorium państwa C.
Taki sposób rozliczania transakcji trójstronnej jest skomplikowany, stąd wprowadzona została procedura uproszczona, która pozwala uwolnić drugiego w kolejności podatnika (podatnika B) od obowiązku rozliczania podatku w kraju faktycznej dostawy towarów (kraju C) i przerzuca ten obowiązek na trzeciego w kolejności podatnika (podatnika C), który dokonuje samoopodatkowania w kraju C.

Przez pojęcie procedury uproszczonej należy zatem rozmieć procedurę rozliczania VAT w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej, polegającą na tym, że ostatni w kolejności podatnik (podatnik C) rozlicza VAT z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy towarów przez drugiego w kolejności podatnika (podatnika B), jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki (art. 135 ust. 1 pkt 4 u.p.t.u. ):
1) dostawa na rzecz ostatniego w kolejności podatnika (podatnika C) była bezpośrednio poprzedzona wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów u drugiego w kolejności podatnika (podatnika B);
2) drugi w kolejności podatnik (podatnik B) dokonujący dostawy na rzecz ostatniego w kolejności podatnika (podatnika C) nie posiada siedziby ani miejsca zamieszkania w państwie członkowskim, w którym kończy się transport lub wysyłka (kraju C);
3) drugi w kolejności podatnik (podatnika B) stosuje wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika (podatnika A i C) ten sam numer identyfikacyjny na potrzeby VAT, który został mu przyznany przez państwo członkowskie inne niż to, w którym zaczyna się lub kończy transport lub wysyłka (inne niż kraj A lub C);
4) ostatni w kolejności podatnik (podatnik C) stosuje numer identyfikacyjny na potrzeby VAT państwa członkowskiego, w którym kończy się transport lub wysyłka (kraju C);
5) ostatni w kolejności podatnik (podatnik C) został wskazany przez drugiego w kolejności podatnika (podatnika B) jako obowiązany do rozliczenia podatku VAT od dostawy towarów realizowanej w ramach procedury uproszczonej.
Łączne spełnienie wskazanych powyżej warunków upoważnia strony transakcji do rozliczenia jej na zasadzie procedury uproszczonej.

Więcej o zasadach opodatkowania wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych oraz ich ewidencji w księgach przeczytasz w Vademecum Głównego Księgowego

Przywołane akty prawne:

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekstjedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.)