Jak zaprojektować edukację biegłych rewidentów? Jak stworzyć dla audytorów bogatą i ciekawą ofertę szkoleniową, przełamując problemy z kształceniem osób dorosłych – zastanawiali się uczestnicy spotkania zorganizowanego przez Komisję ds. szkoleń Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.

- To dla nas bardzo ważne spotkanie – powiedziała otwierając spotkanie Ewa Sowińska, zastępca prezesa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów i przewodnicząca Komisji ds. szkoleń, z inicjatywy której odbyło się wydarzenie - chcemy patrzeć na rozwój edukacji i umiejętności biegłych rewidentów w sposób bardziej globalny i holistyczny niż dotychczas - powiedziała Ewa Sowińska i wyjaśniła, że KIBR będzie starał się dbać o lepszą jakość oferowanych biegłym szkoleń oraz o bardziej atrakcyjną ofertę, odpowiadającą na aktualne potrzeby biegłych rewidentów. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów rozpoczęła tym spotkaniem dialog z firmami szkolącymi biegłych rewidentów, regionalnymi oddziałami, organizującymi szkolenia oraz specjalistami z zakresu efektywnej edukacji dorosłych. Bo, jak wynika z głosów uczestników takich szkoleń, oczekują oni szkoleń bardziej praktycznych. Opierających się na przykładach. Szkoleń dedykowanych miękkim kompetencjom. Oczekują nauki stosowania przepisów w praktyce. Chcą się rozwijać, aby nadążyć za stale zmieniającym się otoczeniem prawnym, gospodarczym i technologicznym. Rynek oczekuje od nich kompetencji, a nie tylko teoretycznej wiedzy. Takie podejście jest także zgodne z duchem Międzynarodowych Standardów Edukacyjnych (MSE) dedykowanych zawodowym księgowym, a zatem także biegłym rewidentom. Standardy te wydawane są przez Radę MSE funkcjonującą przy Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC).

Edukacja biegłych będzie ustandaryzowana

Już wkrótce dotychczasowe podejście do edukacji biegłych rewidentów będzie musiało zostać istotnie zmodyfikowane. Od 1 lipca 2016 r. wchodzi w życie znowelizowany istotnie standard MSE 8, który określa zasady doskonalenia zawodowego dla osób pełniących rolę partnera odpowiedzialnego za badanie sprawozdań finansowych, czyli według polskiej terminologii kluczowego biegłego rewidenta. - Jesteśmy zobowiązani dostosować polskie przepisy do standardu, to nasz obowiązek jako członka IFAC - wyjaśniła Ewa Sowińska. MSE 8 wymaga od kluczowego biegłego rewidenta rozwijania i utrzymywania na odpowiednim poziomie określonych kompetencji zawodowych. Aby spełnić powyższy wymóg, organizacja członkowska powinna wymagać od swoich członków pełniących funkcję kluczowego biegłego podejmowania ustawicznego doskonalenia zawodowego. Stwierdzenie, iż biegły posiada daną kompetencję wymaga wykazania, iż osiągnął pewne określone przez standard efekty kształcenia - jest to tzw. podejście oparte o efekty kształcenia. Wymusza to także zmianę podejścia do weryfikacji wiedzy i umiejętności kluczowego biegłego rewidenta. - Teraz formuła rozliczania z osiągnięcia kompetencji będzie musiała opierać się na podejściu opartym o wyniki, a więc ważne będzie, czy biegły faktycznie zdobył określone kompetencje, a nie ile godzin spędził na szkoleniu - wyjaśnia Aleksandra Rytko, niezależny doradca KIBR. Nie do końca wiadomo jednak na razie, jak wspomniany standard wdrożyć. Problem polega na tym, że standard wymaga od biegłego posiadania odpowiednich kompetencji zanim złoży on podpis na opinii jako kluczowy biegły rewident. A każdy biegły rewident w Polsce od momentu wpisu do rejestru ma od razu możliwość natychmiastowego podjęcia się roli kluczowego biegłego rewidenta. Wdrożenie znowelizowanego MSE 8 może mieć więc przełożenie także na wymogi związane z wstępnym przygotowaniem zawodowym. - Konieczna jest szczegółowa analiza, czy aktualne wymogi procesu kwalifikacyjnego uwzględniają wymogi kompetencyjne standardu i czy procedury weryfikacji dostarczają wystarczających dowodów, iż osiągnięte zostały określone przez MSE 8 efekty kształcenia. A w przypadku zidentyfikowania luk konieczne będzie wprowadzenie odpowiednich zmian - podpowiada Aleksandra Rytko. Żeby wdrożyć MSE 8 być może trzeba będzie zmodyfikować przepisy, a w proces będzie musiał się włączyć także regulator, Komisja Egzaminacyjna, nadzór publiczny - nie tylko KIBR. Zdaniem Rytko, warto, aby w ramach prac nad zmianami powstała mapa kompetencyjna - przydatne narzędzie, które pomogłoby określić, jakie są oczekiwania wobec biegłego na różnym etapie jego kariery i zależnie od ról, których on się faktycznie podejmuje w swojej zawodowej karierze. Taka mapa pomogłaby także nadać właściwy kierunek obligatoryjnym szkoleniom, gdyż na jej podstawie będzie można ustalać konkretne cele do zrealizowania przez szkolenie lub inne działania edukacyjne. Zdaniem eksperta, wdrożenie zmienionego MSE 8 wymaga poważnej refleksji, nad tym kim ma być biegły rewident, który zdobył już odpowiednie uprawnienia zawodowe? Jakich kompetencji mamy prawo od niego oczekiwać? Jak pomóc mu te kompetencje rozwijać i utrzymywać? Jak weryfikować, czy faktycznie te kompetencje istnieją, w szczególności gdy biegły podejmuje się roli kluczowego biegłego rewidenta? Jak wbudować te kompetencyjne oczekiwania i ocenę osiągniętych efektów kształcenia w funkcjonujący model edukacyjny w Polsce. Te zagadnienie wymaga zaangażowania nie tylko ze strony KIBR, ale także regulatorów rynku audytorskiego w Polsce, firm audytorskich i samych biegłych.

Dorośli uczą się inaczej niż młodzi

Ale sam standard wszystkiego nie załatwi. Bo problemem jest też dostosowanie metody nauczenia do dorosłego odbiorcy. Okazuje się, że wiele szkoleń jest prowadzonych tak, że nie trafiają do odbiorcy. Zdaniem Roberta Kroola, mentora i prezesa Fundacji LifeSkills, jest to wręcz większość szkoleń kierowanych do dorosłych. Jaki sposób edukowania dorosłych jest zatem najbardziej właściwy? Anna Dąbrowska, trener i wykładowca w Akademii Leona Koźmińskiego, twierdzi, że kluczowym pytaniem jest pytanie o motywację i skuteczność szkoleń. - Wpływ postawy na efekty szkolenia jest ogromny - mówiła uczestnikom spotkania. Jej zdaniem ważne są efekty i wyniki uczenia, a nie to ile godzin na nie poświęcimy. Ważna jest też dyskusja i kreowanie doświadczenia, tak by uczestnicy szkoleń wychodzili wzmocnieni o wiedzę i przekonanie, że ta wiedza pomoże im w wykonywaniu zawodu. Edukacja dorosłych powinna także mieć elastyczną formułę - łączyć nowoczesne technologie i tradycyjne metody nauczania. Motywacją do uczenia się dorosłych są sukces, wola, wartość i przyjemność. - Ludzie chcą odnosić sukces w uczeniu się, chcą mieć poczucie wpływu na proces nauki, chcą widzieć wartość tego czego się uczą, by pozyskaną wiedzę przełożyć na życie zawodowe. - A rozróżnienie między posiadam wiedzę, a wiem jak ją stosować jest w naszym zawodzie niezwykle ważne - komentował Krzysztof Burnos, prezes KRBR. Dlatego zdaniem ekspertów KIBR edukacja biegłych rewidentów powinna być nie tylko dostosowana do nowego standardu, ale także do indywidualnych potrzeb przedstawicieli profesji.

Edukacja i nowe kompetencje wzmacniają konkurencyjność

- Edukacja i ciągły rozwój kompetencji to instrument, który wzmacnia naszą pozycję w gospodarce, ale też wzmacnia zaufanie do naszego zawodu - powiedział w trakcie spotkania, prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Zaznaczył przy tym, że biegli rewidenci powinni zdobywać nowe kompetencje, a nie zamykać się tylko na badanie sprawozdań finansowych. Ważne będą też kompetencje komunikacyjne i umiejętność podejmowania decyzji. - Zdarza się, że spotykamy się z trudnymi sytuacjami we współpracy z klientem, kiedy musimy się sprzeciwić, odmówić wydania opinii, często zrezygnować z naszego zarobku. Biegli rewidenci muszą mieć umiejętność radzenia sobie w takich trudnych sytuacjach - powiedział prezes samorządu.

Nowe tematy ODZ w 2017 r.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom biegłych rewidentów KIBR już teraz poszerzył ofertę szkoleniową w ramach Centrum Edukacji KIBR m.in. o szkolenia z umiejętności miękkich. Biegli rewidenci będą mieli szansę dowiedzieć się, jak prowadzić negocjacje w biznesie, jak komunikować się z klientem, czy jak zarządzać projektami. Krajowa Rada Biegłych Rewidentów przyjęła też uchwałę ustalającą tematy obligatoryjnego doskonalenia zawodowego na 2017 r. W zakresie tematycznym szkoleń znajdzie się wiele nowych tematów. Po raz pierwszy pojawi się m.in. temat społecznej odpowiedzialności biznesu. – CSR to dziś codzienna praktyka biznesowa, pojawiło się monitorowanie i raportowanie danych niefinansowych, a za tym idzie weryfikacja tych informacji - wyjaśniła Liliana Anam, która odpowiedzialna będzie za realizację tego tematu. - Presja na raportowanie danych niefinansowych będzie się tylko rozwijała, KIBR wychodzi naprzeciw temu nowemu kierunkowi - dodała Ewa Sowińska i przyznała, że to też ogromne wyzwanie dla ekspertów od sprawozdawczości, bo znacznie różni się od tradycyjnej sprawozdawczości finansowej - trzeba będzie biegłych do niego przygotowywać. Oprócz CSR pojawią się także m.in. temat badania sprawozdawczości banków oraz temat aktualizacji wiedzy prawa podatkowego - ten ostatni będzie kierowany nie tylko dla biegłych rewidentów, ale także innych uczestników rynku.