Sprawa dotyczyła byłego prezesa spółki, któremu na mocy wyroku Sądu Okręgowego zasądzono od spółki karę umowną w kwocie ponad 300 tys. złotych. Były prezes otrzymał przelewem bankowym od spółki zasądzoną kwotę, przy czym należność główna została pomniejszona o zaliczkę na podatek dochodowy. W przesłanej informacji PIT-11 spółka zaliczyła świadczenie do kategorii "należności ze stosunku pracy, służbowego, spółdzielczego i z pracy nakładczej (..)" i pobrała zaliczkę na podatek, powołując się na treść art. 21 ust 1 pkt 3 lit. g ustawy o PIT. Według byłego prezesa spółka niezasadnie pobrała zaliczkę na podatek dochodowy, bowiem art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy o PIT, na który powołała się spółka nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż ani wysokość zasądzonej kwoty, ani zasady jej ustalania nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Wypłacone odszkodowanie ma charakter wyłącznie umowny i nie wynika wprost z przepisów (w szczególności nie była to odprawa w znaczeniu odrębnych przepisów). Były prezes nie zgodził się również z dokonaną przez płatnika kwalifikacją wypłaconej kwoty, jako należności ze stosunku pracy. Podkreślił, że wypłacona na jego rzecz kwota pozostawała bez związku z łączącą stronę umową o pracę i nie jest objęta treścią art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Uważał on, że kwota ta stanowiła przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, od których to należności zgodnie z art. 42a tej ustawy nie powinna być pobrana zaliczka na podatek dochodowy, a ponadto kwota ta podlegała zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT, jako rodzaj odszkodowania. Fiskus zakwalifikował jednak to świadczenie, jako przychód z działalności wykonywanej osobiście.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu pomimo, iż postanowienie umowne dotyczące wypłaty odprawy zostało umieszczone w dokumencie obejmującego umowę o pracę, wypłacona kwota nie stanowi elementu umowy o pracę, jednakże ma charakter świadczenia związanego ze stosunkiem organizacyjnym, czyli pełnieniem przez podatnika funkcji członka zarządu. Świadczenie to nazwane zostało odprawą, co mogło sugerować jego charakter zbliżony do świadczeń należnych pracownikowi w związku z ustaniem stosunku pracy i ochronę tego świadczenia analogiczną do ochrony wynagrodzenia za pracę. W istocie jednak było to swoistego rodzaju odszkodowanie na wypadek pozbawienia podatnika funkcji w organie zarządzającym spółki. To dodatkowe świadczenie miało przysługiwać byłemu prezesowi w razie odwołania go ze składu zarządu spółki przed upływem kadencji zarządu. Nie było to zatem postanowienie umowne regulujące wzajemne prawa i obowiązki stron stosunku pracy, lecz postanowienie przyznające określonego rodzaju świadczenie członkowi zarządu spółki ze względu na to członkostwo w zarządzie spółki. Zdaniem sądu fakt rozwiązania stosunku organizacyjnego poprzez odwołanie go ze sprawowanej funkcji członka zarządu przed upływem kadencji uprawniał podatnika do żądania wypłaty świadczenia. Pomimo, że w momencie otrzymania świadczenia ten nie pełnił już funkcji członka zarządu to jednak źródłem uzyskanego przychodu stanowiło wcześniejsze pełnienie funkcji członka zarządu i fakt odwołania go przed upływem kadencji zarządu. Dlatego świadczenie należało zakwalifikować, jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, określony art. 13 pkt 7 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT.
Poza tym NSA nie zgodził się z tym, że świadczenie miało charakter odszkodowawczy. W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT samo stwierdzenie, iż dane świadczenie ma charakter odszkodowawczy nie jest wystarczające do uznania, iż korzysta ono ze zwolnienia w powyższym trybie. Świadczenie pieniężne otrzymane na podstawie wyroku zasądzone było z tytułu kary umownej, a tym samym nie jest objęte zwolnieniem podatkowym określonym przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT.
Jeżeli strony umowy przewidziały, iż świadczenie - zwane też odprawą, czy odszkodowaniem - otrzymane przez członka zarządu spółki kapitałowej z tytułu pozbawienia go tej funkcji, jako świadczenie organizacyjne ma charakter kary umownej to stanowi ono przychód z działalności wykonywanej osobiście, do którego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.
Dlatego fiskus zasadnie odmówiły stwierdzenia nadpłaty w związku z pobraniem przez płatnika zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wypłaconego skarżącemu świadczenia.
Wyrok NSA z 17.01.2017 r., sygn. akt II FSK 3712/14, LEX nr 2188603
