Odpowiedź:
Możliwość zawierania umów między spółką cywilną a jej wspólnikiem nie jest jednolicie postrzegana, podobnie jako ewentualne konsekwencje podatkowe transakcji zawartych na takich warunkach.
Uzasadnienie:
Powyższe wynika ze specyfikacji spółki cywilnej, która – zgodnie z art. 860-875 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.) – dalej k.c., jest umową zawartą w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Spółka cywilna nie posiada ani osobowości prawnej, ani zdolności prawnej, a w rezultacie nie przysługuje jej także atrybut zdolności do czynności prawnych. Konsekwencją takiego statusu prawnego jest to, że nie jest ona podmiotem prawa cywilnego, czyli nie może samodzielnie występować w obrocie prawnym.
Co jest istotne w przedmiotowej sprawie – na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f., podatnikami są wspólnicy, a nie spółka cywilna.
W związku z powyższym można spotkać opinie, że zawarcie transakcji pomiędzy spółką cywilną a jej wspólnikiem oznacza po części zawarcie umowy z samym sobą, co w świetle prawa cywilnego jest w zasadzie niedopuszczalne. Tak stwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 28 maja 2012 r., IPPB1/415-215/12-4/ES, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 24 maja 2011 r., IBPBI/1/415-214/11/ZK. W konsekwencji ww. organy uznały, że wynikający z umowy zawartej pomiędzy spółką cywilną a jej wspólnikiem wydatek – w części przypadającej na tego wspólnika – nie może stanowić dla niego kosztu uzyskania przychodu, jest to bowiem „świadczenie na rzecz siebie samego”.
W świetle innych poglądów – zawarcie umowy pomiędzy spółką cywilna a jej wspólnikiem jest dopuszczalne. Argumentem przemawiającym za uznaniem legalności tego rodzaju umów jest fakt, że majątek wspólny wspólników spółki cywilnej jest odrębny od majątków osobistych wspólników. W konsekwencji za legalne uznaje się dokonywanie przesunięć majątkowych między majątkiem spółki cywilnej a majątkami poszczególnych wspólników. Poza tym spółka cywilna uznawana jest za jednostkę organizacyjną odrębną od jej wspólnika, która może prowadzić działalność gospodarczą jako samodzielny i samoistny podmiot gospodarczy.
W konsekwencji zawarcie umowy o świadczenie usług pomiędzy wspólnikiem a spółką cywilną jest możliwe.
Stosownie do art. 8 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f., przychody z udziału w spółce osobowej u każdego wspólnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku, przyjmując – w razie braku przeciwnego dowodu – że ich prawa są równe. Zasady te mają odpowiednie zastosowanie przy rozliczaniu m.in. kosztów uzyskania przychodów i wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.
Jeżeli zatem wynagrodzenie z tytułu świadczenia przez spółkę cywilną usług budowlanych (budowa domu mieszkalnego na cele prywatne wspólnika) będzie stanowił przychód u każdego ze wspólników w proporcji do ich udziału w zyskach, zaś wydatki niezbędne dla uzyskania ww. przychodu (wydatki na materiały, usługi podwykonawców czy wynagrodzenia pracowników) poniesione przez spółkę cywilną, będą stanowić koszty uzyskania przychodów u każdego ze wspólników (a zatem i dla wspólnika, na rzecz którego budowany jest dom).
Poglądy te znajdują potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 23 lutego 2012 r., ILPB1/415-1367/11-2/AA i Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 28 maja 2013 r., ITPB1/415-314a/13/AK.
Jak wynika z powyższego kwestia świadczenia usług pomiędzy spółką cywilną i jej wspólnikiem nie jest interpretowana jednolicie, co stwarza ryzyko zakwestionowania dokonanych przez wspólników przychodów i kosztów. Dlatego też w celu zminimalizowania ryzyka związanego z dokonaniem nieprawidłowego rozliczenia sugerowałbym wystąpić do właściwej Izby Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów u.p.d.o.f. w przedmiotowym stanie faktycznym.
Marek Jurek, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego
Odpowiedzi udzielono 16.08.2016 r.
Jakie skutki podatkowe niesie za sobą prywatne korzystanie z usług spółki?
Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy PodatkowegoSpółka cywilna prowadzi działalność w zakresie usług budowlanych. Czy wspólnik może zlecić spółce odpłatne wybudowanie domu mieszkalnego (prywatnego na cele osobiste)? Jakie skutki w podatku dochodowych dla spółki i dla poszczególnych wspólników będzie miała transakcja polegająca na świadczeniu takiej usługi? Czy powstanie przychód dla wspólników i czy koszty budowy (materiały, usługi podwykonawców, wynagrodzenia pracowników) stanowić będą koszt uzyskania przychodów?
