Odpowiedź:
Dla określenia skutków podatkowych sprzedaży samochodu po jego wykupie z leasingu istotne jest określenie charakteru, w jakim działa przedsiębiorca wykupujący ten samochód. W szczególności znaczenie ma to, czy wykup ten dokonywany jest przez przedsiębiorcę, czy też przez osobę prywatną. To zaś, czy przedsiębiorca zawierający umowę leasingową może wykupić samochód z leasingu prywatnie – wywołuje istotne wątpliwości.
Uzasadnienie:
W sytuacji opisanej w pytaniu problemem jest przede wszystkim określenie tego, w jaki sposób podatnik wykupuje samochód z leasingu, tzn. czy wykupuje ten samochód po zakończeniu leasingu jako przedsiębiorca, czy też wykupuje go jako osoba prywatna.
Nie ma bowiem rozstrzygającego znaczenia, co podatnik robi z samochodem po jego wykupie, lecz to, w jakim charakterze go nabywa – czy jako przedsiębiorca, czy jako osoba prywatna. Jeśli bowiem nabywa samochód jako przedsiębiorca, to wówczas nawet po przekazaniu samochodu na potrzeby prywatne przez następnych 6 lat sprzedaż tego samochodu jest traktowana, jakby była dokonywana z działalności gospodarczej.
W związku z tym konieczne byłoby wykupienie samochodu z leasingu jako osoba prywatna. I tutaj mam istotne wątpliwości – czy będzie to możliwe i skuteczne.
Powszechną praktyką jest to, że zwykle opcja wykupu przewidziana jest bezpośrednio w umowie leasingu. Strony umowy leasingu mogą bowiem - zgodnie z zasadą swobody umów – zawrzeć w umowie leasingu zastrzeżenie, że po upływie określonego czasu własność przedmiotu leasingu zostanie przeniesiona na korzystającego za dodatkowym wynagrodzeniem, bądź bez takiego wynagrodzenia (zob. także Z. Gawlik, A. Janiak, A. Kidyba, K. Kopaczyńska-Pieczniak, G. Kozieł, E. Niezbecka, T. Sokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, LEX, 2010, wersja elektroniczna: LEX 2011).
Jeśli tak było – że opcja wykupu realizowana jest na podstawie umowy leasingu – to wówczas podatnik wykupujący samochód z leasingu działa jako przedsiębiorca. Umowa leasingu była bowiem zawarta przez podatnika jako przez przedsiębiorcę. Wykupienie zaś samochodu następuje na podstawie tej właśnie umowy. Samochód po jego wykupie jest składnikiem majątku związanym z działalnością.
W związku z powyższym uważam – że w tego rodzaju sytuacjach mamy do czynienia zawsze z przychodem z działalności, niezależnie od tego, czy samochód jest sprzedawany na fakturę, czy też "na umowę" (formalnie z majątku prywatnego).
W piśmie z dnia 31 grudnia 2009 r., ILPB1/415-1101/09-4/AK, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził: "W przypadku zbycia samochodu wykorzystywanego uprzednio w działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu, wykupionego po zakończeniu umowy za 1% wartości, wystąpi przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Samochód stanowi bowiem składnik majątku prowadzonej działalności gospodarczej już przez fakt obciążenia kosztów uzyskania przychodów np. ratami leasingowymi, czy fakturami za paliwo. Możliwość preferencyjnego zakupu z reguły przewidziana jest dla podmiotu będącego leasingobiorcą, a w opisanej sytuacji – leasingobiorcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, co oznacza, iż również możliwość wykupu samochodu za 1% jego wartości jest związana z prowadzoną działalnością. W związku z powyższym należy uznać, że sprzedaż przedmiotowego samochodu generować będzie przychód ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet jeśli samochód zostanie z tej działalności wycofany – jeżeli – między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności gospodarczej i dniem odpłatnego zbycia, nie upłynie 6 lat. Reasumując, w sytuacji gdy przedmiotowy samochód w okresie trwania umowy leasingu wykorzystywany był na potrzeby działalności gospodarczej, sprzedaż takiego samochodu będzie stanowiła dla Wnioskodawcy przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy, również w sześcioletnim okresie po wycofaniu tego składnika, stosownie do treści art. 10 ust. 2 pkt 3 ww. ustawy".
Wiem, że w praktyce działania niektórych firm leasingowych można się spotkać z możliwością taką, że osoba fizyczna będąca leasingobiorcą jako przedsiębiorca, uzyskuje możliwość zakupu samochodu po zakończeniu umowy leasingu na preferencyjnych warunkach, lecz w ramach odrębnej umowy. Jeśli by tak było (co wydaje mi się mało prawdopodobne – gdyż wówczas firma leasingowa sprzedając samochód osobie prywatnej po cenie preferencyjnej ryzykuje ustalenie przychodu ze sprzedaży w wysokości wartości rynkowej).
Wówczas to – w ramach odrębnej umowy podatnik może zakupić jako prywatna osoba fizyczna samochód. Wówczas to taki składnik majątkowy pozostanie w majątku prywatnym. Jego sprzedaż – pod warunkiem, że nastąpi w ciągu 6 miesięcy od chwili zakupu – będzie skutkować powstaniem przychodu ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) u.p.d.o.f. Nie będzie natomiast przychodu z działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.).
Należy w tym miejscu zauważyć, że w wyroku z dnia 11 grudnia 2013 r., I SA/Po 574/13 WSA w Poznaniu stwierdził m.in.: „Po zakończeniu umowy leasingowej samochód został nabyty przez X.A. wyłącznie dla celów osobistych. Skarżący nie wykorzystywał zakupionego samochodu w prowadzonej działalności gospodarczej, w związku z tym samochód nie mógł być uznany za środek trwały przedsiębiorstwa i ujęty w ewidencji środków trwałych. Nie można uznać za prawidłowe w świetle obowiązującego prawa stanowisko, że z uwagi na fakt obciążania kosztów działalności gospodarczej wydatkami związanymi z ratami leasingowymi oraz wydatkami za paliwo, samochód staje się składnikiem firmy leasingobiorcy. Należy podkreślić, że podatnik korzysta w okresie leasingu operacyjnego z obcego środka trwałego (...) W związku z tym wyłącznie na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d, w związku z art. 14 ust. 2 pkt 1, oraz art. 10 ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.f. można rozpatrywać kwalifikację, przychodu ze sprzedaży samochodu, wykorzystywanego wcześniej do działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu, do określonego źródła przychodu”. Sąd wyraził zatem bardzo korzystne dla podatników stanowisko, odmienne od dotychczasowej praktyki organów podatkowych.
Adam Bartosiewicz, autor współpracuje z publikacją Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono 2.09.2016 r.
Jakie są skutki podatkowe sprzedaży samochodu po jego wykupie z leasingu?
Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego KsięgowegoOsoba fizyczna prowadząca działalność zawarła umowę leasingową na zakup samochodu osobowego na okres 3 lat. Po upływie 2 lat chce wykupić samochód na cele prywatne. Przed upływem 6 miesięcy planuje zawrzeć umowę kupna sprzedaży z przeniesieniem prawa własności na nabywcę w terminie, który przekroczy 6 miesięcy. Jakie powstaną skutki podatkowe, czy datą sprzedaży będzie data umowy, czy przeniesienia własności?
