Odpowiedź:

Moim zdaniem podstawową różnicą pomiędzy amortyzacją wg ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.) – dalej u.o.r. – a MSR jest to, że ustawa o rachunkowości nie przewiduje amortyzacji tzw. części komponentowych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 u.o.r. środek trwały powinien być kompletny i zdatny do użytkowania, a metodę i stawkę amortyzacji ustala się na dzień przyjęcia środka trwałego do użytkowania (art. 32 u.o.r.).

MSR 16 „Rzeczowe aktywa trwałe” wskazuje, iż niektóre środki trwałe mogą składać się z istotnych wartościowo, przy tym różniących się między sobą sposobem lub czasem utraty wartości części składowych (określanych często jako komponenty). Przykładem takiego środka trwałego składającego się z kilku komponentów może być budynek, w którym najbardziej trwałe i niepodatne na utratę wartości są mury, ale można wyróżnić np. instalacje kanalizacyjne, klimatyzacyjne, które są bardziej podatne.

Paragraf 43 MSR 16 stanowi, iż każda część składowa określonej pozycji rzeczowych aktywów trwałych, której cena nabycia lub koszt wytworzenia jest istotna w porównaniu z ceną nabycia lub kosztem wytworzenia całego obiektu, powinna być amortyzowana osobno. Oznacza to, że celem jednostki jest przyporządkowanie wartości początkowej wynikającej z wartości całego środka trwałego jego istotnym częściom składowym, by móc amortyzować osobno każdy komponent. MSR podaje na przykład, że zasadne może być osobne amortyzowanie szkieletu i poszycia samolotu oraz jego silnika, bez względu na to, czy stanowią one własność jednostki, czy są przedmiotem użytkowania w ramach leasingu finansowego.

Według art. 31 u.o.r., wartość początkową środków trwałych, z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową, zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu. Moment rozpoczęcia amortyzacji powinien zostać przez jednostkę ustalony w polityce rachunkowości, gdyż ustawa nie określa go w sposób tak jednoznaczny jak przepisy podatkowe. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru.

Zgodnie z MSR 16 jednostka rozpoczyna amortyzację składnika rzeczowych aktywów trwałych wówczas, gdy jest on dostępny do użytkowania, to znaczy w momencie dostosowania składnika aktywów do miejsca i warunków potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniami kierownictwa jednostki. Zakończenie amortyzacji następuje wtedy, gdy składnik aktywów został usunięty z bilansu. Nie oznacza to, że zakończenie odpisów amortyzacyjnych nie następuje wtedy, gdy składnik aktywów nie jest już potrzebny lub gdy został przeznaczony do sprzedaży. W myśl standardu jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych od niewykorzystanych na bieżąco w procesie produkcyjnym środków trwałych, tyle że koszt amortyzacji będzie wynosił w takim przypadku zero.

W ustawie o rachunkowości nie wskazuje się wprost możliwych do zastosowania metod amortyzacji, z wytycznymi ich stosowania lecz jedynie wymienia się czynniki, jakie należy brać pod uwagę przy ich ustalaniu. Roczna stawka amortyzacyjna zależy od okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego. MSR 16 podobnie jak ustawa o rachunkowości nie narzuca metod i stawek amortyzacji. Według standardu podlegającą amortyzacji wartość pozycji rzeczowych aktywów trwałych należy rozkładać w sposób systematyczny na przestrzeni okresu użytkowania. Zastosowana zasada amortyzacji powinna odzwierciedlać tryb i sposób, w jaki przedsiębiorstwo czerpie korzyści ekonomiczne z danego składnika aktywów.

W standardzie wymieniono podobnie jak w ustawie o rachunkowości czynniki, od których zależą stawki amortyzacji środków trwałych. Ponadto, MSR 16 przedstawia także metody amortyzacji w celu rozłożenia wartości podlegającej amortyzacji danego składnika aktywów na przestrzeni jego okresu użytkowania oraz wskazuje, na czym polega ich zastosowanie, co jednak bardziej skrótowo zostało ujęte w ustawie o rachunkowości.

W zasadzie MSR 16 nie przewiduje odpisów jednorazowych, o których mowa w art. 32 ust. 5 i 6 u.o.r., ale też ich nie zabrania. Należy zauważyć, że jednostka w celu rzetelnego i wiernego przedstawienia swojego obrazu w sprawozdaniu finansowych może stosować pewne uproszczenia, które mogą dotyczyć również kwestii amortyzacji w jednostkach stosujących MSR/MSSF-y.

Jak widać, pomimo nieco innego sformułowania, w zasadzie prawie wszystkie przepisy ustawy o rachunkowości w kwestii amortyzacji odpowiadają przepisom MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe, a istniejące różnice, nie mają bardzo istotnego wymiaru.

Tadeusz Waślicki, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego

Odpowiedzi udzielono 12.05.2015 r.

Zapraszamy na VI Edycję Cyklu Seminariów dla Doradców Podatkowych!
VAT
Najważniejsze orzecznictwo krajowe i europejskie.
Skutki dla polskiej praktyki podatkowej.
Zobacz program i sprawdź termin w swoim mieście >>>