Jak najkorzystniej rozliczyć samochód prywatny (jeszcze nie w pełni zamortyzowany), meble i zestaw komputerowy wniesiony do działalności gospodarczej (KPiR) przy likwidacji tej działalności i jednocześnie wnieść te środki trwałe do nowo powstałej spółki jawnej?

Z uwagi na to, że pytanie dotyczy środków trwałych (jak sądzę), punktu widzenia podatku dochodowego nie istnieje ryzyko, iż podatnik będzie musiał opodatkować wartość składników majątku w ramach remanentu likwidacyjnego. Stąd właśnie na gruncie podatku dochodowego nie ma znaczenia kiedy zostaną takie składniki majątku wniesione do spółki. Jednak ze względu na VAT właściwszym byłoby rozwiązanie, w ramach którego podatnik wniesie środki trwałe do spółki jeszcze przed rozwiązaniem działalności.


Osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą, która postanowi zlikwidować działalność gospodarczą, musi o swojej decyzji powiadomić naczelnika urzędu skarbowego. Pamiętać należy, że likwidacja działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną wiąże się z koniecznością ustalenia i opodatkowania dochodu. Dochód ustala się przy zastosowaniu do wartości ustalonej według cen zakupu pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków oraz rzeczowych składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, niebędacych środkami trwałymi - takiego wskaźnika procentowego, jaki wynika z udziału dochodu w przychodach w okresie ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja działalności, a jeżeli w tym okresie dochód nie wystąpił - w roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym nastąpiła likwidacja.
Nie może zatem być wątpliwości co do tego, że w remanencie likwidacyjnym podatnik nie powinien uwzględniać tych składników majątku, które wcześniej sklasyfikował jako środki trwałe. Oznacza to, że nawet gdyby podatnik wniósł środki trwałe po likwidacji działalności, ich wartość nie powinna być uwzględniona przy obliczaniu podstawy opodatkowania 10% podatkiem "likwidacyjnym". Podkreślić przy tym należy, że wbrew obiegowym opiniom, środkami trwałymi są nie tylko te składniki majątku, których wartość początkowa jest wyższa niż 3.500 zł. Przy klasyfikacji składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 3.500 zł, ale które spełniają warunki do zaliczenia ich do grupy środków trwałych (tj. przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok, nadają się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania i są własnością, współwłasnością podatnika lub ewentualnie są używanie na podstawie umowy leasingu finansowego) o tym, czy zostaną wpisane do ewidencji środków trwałych, czy potraktowane jako wyposażenie decyduje sam podatnik.
W przypadku bowiem takich składników majątku możliwym jest zaliczenie wydatku poniesionego na ich nabycie bezpośrednio do kosztów podatkowych, ale możliwym jest też wprowadzenie ich do ewidencji środków trwałych i dokonanie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego.
Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z wolą ustawodawcy nie ustala się dochodu na dzień likwidacji, jeżeli:
1) w wyniku zmiany formy prawnej lub połączenia przedsiębiorstw składniki majątku objęte remanentem zostały wniesione w formie wkładu lub aportu do nowo powstałego lub istniejącego przedsiębiorcy,
2) nastąpiła całkowita lub częściowa zmiana branży,
3) osoba fizyczna wniosła w formie wkładu lub aportu do spółki cywilnej albo spółki handlowej składniki majątku objęte remanentem,
4) nastąpiło przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową lub osobowej spółki handlowej w inną osobową spółkę handlową albo w kapitałową spółkę handlową.
Tym samym, przy likwidacji działalności środki trwałe wskazane w treści pytania, ponad wszelką wątpliwość, nie są uwzględniane przy obliczaniu podstawy opodatkowania.
Zatem, z punktu widzenia podatku dochodowego bez znaczenia jest to, kiedy – przed czy po likwidacji – podatnik wniesie środki trwałe do spółki jawnej w formie aportu.
W każdym przypadku po wniesieniu takich składników majątku do spółki ich wartość początkowa (podlegająca amortyzacji) będzie ustalona, na podstawie art. 22g ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., przez samych wspólników. Wartość wyznaczona przez wspólników nie może być wyższa jednak od wartości rynkowej takich składników majątku z dnia wniesienia wkładu.
Oczywiście podatnik może nie wnosić środków trwałych w formie aportu lecz dokonać ich sprzedaży na rzecz spółki. W takiej sytuacji uzyskany z tego tytułu przychód będzie umiejscowiony w źródle pozarolnicza działalność gospodarcza (nawet gdyby sprzedaż była dokonana po likwidacji).
Na zakończenie należy wskazać, że o ile na gruncie podatku dochodowego termin wniesienia (przed czy po likwidacji) nie ma znaczenia, o tyle już w VAT tak.
Gdyby bowiem środki trwałe były w zasobach przedsiębiorstwa na dzień likwidacji, musiałyby być uwzględnione w remanencie likwidacyjnym i jako takie opodatkowane (przy czym, pomimo że samochód jest używany koniecznym byłoby zastosowanie stawki 22%).
Jeżeli środki trwałe zostaną przed likwidacją wniesione do spółki, wówczas czynność taka będzie zwolnione od VAT, ale – według dominującej ostatnio wykładni – w takiej sytuacji koniecznym byłoby dokonanie korekty odliczonego wcześniej VAT (korekta dokonywana jest w bieżącej deklaracji i to w odniesieniu do takiej części, jaka wyznaczona została poprzez iloczyn 1/5 VAT naliczonego i ilości lat pozostałych do pięcioletniego okresu używania – patrz pismo Ministerstwa Finansów z dnia 27 marca 2007 r., PT5-033-13/EK/2006/AP-7828/7789).
Gdyby składniki majątku zostały sprzedane spółce, wówczas dostawa byłaby opodatkowana według stawki właściwej dla danego towaru (przy samochodzie byłoby to zapewne zwolnienie i powstałby obowiązek korekty j.w.).
Na zakończenie należy przypomnieć, że w przypadku aportu powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych (z tytułu zawiązania lub zmiany umowy spółki).