Pytanie

  • Jak powinna wyglądać faktura VAT NP?
  • Jakie czynności można nią udokumentować?
  • Czy powinno się ją wystawiać dla i importu usług, sprzedaży na przejściu granicznym?

Odpowiedź

Faktura VAT NP (czyli faktura dokumentująca czynność podlegającą opodatkowaniu VAT poza Polską) nie musi przede wszystkim zawierać stawki oraz kwoty VAT.

Faktura VAT NP

Przepisy VAT nie posługują się pojęciem "faktury VAT NP". Co więcej, przepisy nie przewidują, aby w treści faktur wykazywane miało być oznaczenie "NP".
W praktyce oznaczenie "NP" wskazywane jest często zamiast stawki podatku na fakturach, na których kwoty podatku się nie wykazuje. Nie jest to – jak zostało wskazane – rozwiązanie przewidziane przepisami, lecz jest ono akceptowane przez organy podatkowe.

Należy jednak zauważyć, że "NP" oznacza skrót od "nie podlega", zaś część faktur, na których kwot podatku się nie wykazuje, stanowią faktury dokumentujące czynności podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce, dla których podatnikiem jest nabywca. W przypadku takich faktur skrótu "NP" zamiast stawki nie należy stosować (zdarza się, że podatnicy zamiast skrótu "NP" w przypadkach takich stosują skrót "OO", czyli skrót od wyrazów "odwrotne obciążenie").

Mając na uwadze powyższe zakładam, że określenie faktury VAT NP oznacza faktury dokumentujące czynności podlegające opodatkowaniu VAT poza Polską (ze względu na znajdujące się poza Polską miejsce ich świadczenia), a więc faktury dokumentujące sprzedaż poza terytorium kraju. Faktury takie do końca 2013 r. należy wystawiać w celu udokumentowania czynności, których miejscem opodatkowania jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju lub terytorium państwa trzeciego i dla tych czynności podatnicy ci nie są zidentyfikowani dla podatku od wartości dodanej lub - w przypadku terytorium państwa trzeciego - podatku o podobnym charakterze (zob. art. 106 ust. 2 u.p.t.u.). Z punktu widzenia treści takich faktur możliwe są trzy scenariusze.

Pierwszy ma zastosowanie, jeżeli miejscem świadczenia wskazanych czynności jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika (zob. § 26a pkt 2 lit. a rozporządzenia ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, Dz. U. Nr 68, poz. 360 z późn. zm. – dalej r.f.). W przypadkach takich faktura może nie zawierać kwoty nieuwzględnionych w cenie jednostkowej netto rabatów, stawki podatku, sumy wartości sprzedaży netto oraz kwoty podatku (zob. § 5 ust. 4 pkt 4 r.f.; w pozostałym zakresie powinna zawierać standardowe dane), w zamian w przypadkach takich faktura powinna zawierać wyrazy "odwrotne obciążenie" (zob. § 5 ust. 2 pkt 5 r.f.). Na fakturach takich często jest również konieczne wskazywanie numeru VAT UE stron transakcji (zob. § 5 ust. 2 pkt 11 r.f.).

Drugi scenariusz zastosowanie w pozostałych przypadkach, gdy miejscem świadczenia jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju (a więc gdy nabywca nie jest obowiązany do rozliczenia podatku albo gdy nabywca wystawia fakturę w ramach tzw. samofakturowania). W przypadkach takich wynikający z art. 106 ust. 2 u.p.t.u. obowiązek wystawiania faktur również istnieje, lecz nie ma przepisów określających treść wystawianych faktur. Uznać według mnie należy, że faktury takie – podobnie jak faktury należące do pierwszej z wymienionych grup – nie powinny zawierać kwoty nieuwzględnionych w cenie jednostkowej netto rabatów, stawki podatku, sumy wartości sprzedaży netto oraz kwoty podatku (w pozostałym zakresie powinna zawierać standardowe dane). Inaczej niż faktury należące do pierwszej z wymienionych grup faktury takie nie powinny zawierać wyrazów "odwrotne obciążenie".

Trzeci scenariusz ma zastosowanie, jeżeli miejscem świadczenia dokumentowanych fakturą znajduje się na terytorium państwa trzeciego (czyli – w niewielkim uproszczeniu – poza Unią Europejską) (zob. § 26a pkt 2 lit. b r.f.). W takim przypadku faktura może nie zawierać numeru identyfikacyjnego VAT nabywcy, stawki podatku, sumy wartości sprzedaży netto oraz kwoty podatku (zob. § 5 ust. 4 pkt 5 r.f.; w pozostałym zakresie powinna zawierać standardowe dane). W zamian konieczne może być wykazywanie na fakturze wyrazów "odwrotne obciążenie" (jeżeli obowiązanym do rozliczenia podatku z tytułu danej czynności jest nabywca - zob. § 5 ust. 2 pkt 5 r.f.).

Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że import usług nie stanowi czynności, która powinna być dokumentowana fakturami VAT NP we wskazanym powyżej rozumieniu. Fakturami takimi powinno być natomiast najczęściej dokumentowane świadczenie usług, których miejsce świadczenia znajduje się poza terytorium kraju. Również dostawy towarów dokonywane na terytorium państwa trzeciego powinny być, co do zasady, dokumentowane fakturami VAT NP.

Na zakończenie wskazać pragnę, że udzielona odpowiedź została co prawda udzielona w oparciu o przepisu obowiązujące do końca 2013 r., lecz pozostanie, co do zasady, aktualna również po zmianie przepisów, która nastąpi z dniem 1 stycznia 2014 r. Jedyną różnicą będzie brak drugiego ze wskazanych scenariuszy, tj. w przypadkach, o których w nim mowa, od 1 stycznia 2014 r. nie będzie trzeba wystawiać polskich faktur.