Odpowiedź:

Umowa pożyczki udzielonej spółce z o.o. przez jej udziałowca nie będzie podlegała opodatkowaniu PCC.

Uzasadnienie:

Treść pytania wskazuje, że spółka z o.o. zamierza podpisać umowę pożyczki ze swoim udziałowcem (osobą fizyczną). Nie wskazuje ona natomiast, która strona ma być pożyczkodawcą, a która pożyczkobiorcą. Poniższa analiza oparta jest na założeniu, że spółka będzie pożyczkobiorcą, natomiast udziałowiec pożyczkodawcą.
Umowy pożyczek co do zasady podlegają opodatkowaniu PCC – wniosek z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 626) – dalej u.p.c.c. Jak jednak wynika z zasady wyrażonej w art. 2 pkt 4 u.p.c.c., w przypadku gdy przynajmniej jedna ze stron czynności cywilnoprawnej innej niż umowa spółki i jej zmiany, z tytułu dokonania tej czynności opodatkowana jest podatkiem od towarów i usług lub jest od tego podatku zwolniona, to czynność ta nie podlega PCC.
Analizę zatem pod kątem sposobu opodatkowania wskazanej w pytaniu umowy pożyczki, należy rozpocząć od ustalenia, czy zawierana pomiędzy stronami czynność podlega czy też nie podlega regulacjom ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) – dalej u.p.t.u.
Jak wynika z art. 15 ust. 1 i ust. 2 u.p.t.u., podatnikami VAT są podmioty (osoby) wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, w tym działalność usługodawców. Na tle istniejącego orzecznictwa i piśmiennictwa zasadność opodatkowania usług w zakresie udzielania pożyczek VAT (zwolnienia usług z tego podatku) nie budzi wątpliwości gdy pożyczkodawca usługi finansowe polegające na udzielaniu pożyczek zgłosił w odpowiedniej ewidencji (rejestrze) jako zakres swojej działalności. Wątpliwości rzeczywiście pojawiają się gdy udzielenie pożyczki jest czynnością jednorazową (incydentalną).
Jak jednak wynika z interpretacji organów podatkowych udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Organa te wskazują, że udzielanie pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, nawet gdy te czynności nie były wpisane do umowy spółki oraz nie były wykazane w Krajowym Rejestrze Sądowym” (zob. na przykład interpretację indywidualną  Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 26 listopada 2013 r., ITPB2/436-170/13/TJ).
Reasumując, jeżeli opisany wspólnik udzieli pożyczki spółce w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to pożyczka ta, jako opodatkowana podatkiem od towarów i usług (choć zwolniona od tego podatku) będzie wyłączona z opodatkowania PCC. W zasadzie ta sama zasada dotyczyłaby spółki udzielającej pożyczki wspólnikowi. Jeżeli więc to spółka udzieliłaby wspólnikowi takiej pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to umowa ta także podlegałaby wyłączeniu od PCC. 
Na tym jednak jeszcze nie koniec. Otóż bowiem w myśl art. 9 pkt 10 lit. i u.p.c.c., zwalnia się od PCC umowy pożyczki udzielone przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej. Nawet więc jeżeli udziałowiec udzieli pożyczki spółce z o.o. poza działalnością gospodarczą, to pożyczka ta nie wywoła żadnych skutków w PCC gdyż będzie od tego podatku zwolniona.

Krzysztof  Kamiński, autor współpracuje z publikacją Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono 23.03.2016 r.