Pytanie

Spółka z o.o. na terenie kraju sprzedaje wyroby akcyzowe (wino), które są sprowadzane z Francji. podczas sprzedaży na terenie kraju (po rozliczeniu akcyzy) kilka butelek wina uległo zniszczeniu (został spisany protokół stłuczenia).
 
Czy są przewidziane ubytki na wyroby akcyzowe dla handlowców i jak powinnam prawidłowo udokumentować taką stratę?
Czy można przeznaczyć wino na cele promocyjno-reklamowe? Jak takie zdarzenie należy udokumentować.
Czy przekazanie wina będzie stanowiło koszt podatkowy?
A jak postąpić z podatkiem VAT od straconej części wyrobów?
 
VAT naliczony od tego niedoboru, jako niepodlegający odliczeniu na podstawie przepisów ustawy o VAT, spółka wliczyła w koszty w oparciu o art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a tiret drugie u.p.d.o.p.
 
Czy spółka miała prawo tak postąpić?
 
Odpowiedź
 
Zniszczenie wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą nie skutkuje powstawaniem ubytków wyrobów akcyzowych.
 
Uzasadnienie
 
Przedmiotem opodatkowania akcyzą są również ubytki wyrobów akcyzowych (zob. art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 z późn. zm. - dalej u.p.a.). Pojęcie ubytków wyrobów akcyzowych definiuje art. 2 ust. 1 pkt 20 u.p.a., z którego wynika, że są to wszelkie straty:

- wyrobów akcyzowych, określonych w załączniku nr 2 do u.p.a., objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa, powstałe podczas stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy, z wyłączeniem strat powstałych podczas produkcji wyrobów energetycznych lub wyrobów tytoniowych,

- objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie napojów alkoholowych,

- objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie wyrobów energetycznych przemieszczanych, a w przypadku podmiotu pośredniczącego, również magazynowanych,

- wyrobów węglowych przemieszczanych lub magazynowanych przez pośredniczący podmiot węglowy.

Oznacza to, że do powstawania ubytków wyrobów akcyzowych w rozumieniu u.p.a. dochodzi jedynie podczas stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy, w przypadku wystąpienia strat napojów alkoholowych i wyrobów energetycznych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie lub – w przypadku wyrobów energetycznych – magazynowanych przez podmiot pośredniczący oraz w przypadku wystąpienia strat w wyrobach węglowych przemieszczanych lub magazynowanych przez pośredniczący podmiot węglowy. Straty wyrobów akcyzowych w innych okolicznościach (w szczególności straty wyrobów akcyzowych po zapłaceniu akcyzy) nie są ubytkami wyrobów akcyzowych w rozumieniu u.p.a. Oznacza to, że straty przedmiotowych butelek wina nie podlegają opodatkowaniu podatkiem akcyzowym oraz nie ma do nich zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 47 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p., tj. przepis wyłączający możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku nieobjętych zwolnieniem od podatku akcyzowego ubytków wyrobów akcyzowych oraz podatku akcyzowego od tych ubytków.
 
Niekoniecznie oznacza to jednak, że powstała na skutek stłuczenia butelek strata stanowi koszt uzyskania przychodów spółki. Kosztami uzyskania przychodów są bowiem wyłącznie straty w towarach handlowych niezawinione przez podatników, przy czym za winę podatników uznaje się również winę pracowników podatników. Jeżeli więc butelki uległy zniszczeniu (stłuczeniu) na skutek winy pracownika spółki, strata powstała z tego tytułu nie może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli jednak pracownik nie ponosi winy za zniszczenie butelek (oraz w żaden inny sposób spółka nie jest winna zniszczenia butelek), strata powstała na skutek ich zniszczenia może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. W celu jej udokumentowania należy sporządzić protokół opisujący okoliczności zaistnienia straty, tj. stłuczenia butelek (z treści pytania zdaje się wynikać, że protokół taki został sporządzony).
 
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że istnieje możliwość przeznaczenia napojów alkoholowych (np. wina) na cele promocyjno-reklamowe (np. na degustacje). Wydatki na produkcję lub zakup alkoholu przekazanego na takie cele są kosztami uzyskania przychodów podatników (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 8 maja 2009 r. - ILPB3/423-234/09-6/MC). Należy jednak ostrożnie podchodzić do takich sytuacji, gdyż przekazywanie napojów alkoholowych (w tym przekazywanie napojów alkoholowych przez dystrybutora) może również stanowić przekazanie na cele reprezentacji, co wyłącza możliwość uznawania kosztów produkcji lub zakupu alkoholu za koszty uzyskania przychodów (zob. art. 16 ust. 1 pkt 28 u.p.d.o.p.).
 
Przeznaczenia wina na cele promocyjno-reklamowe nie należy w żaden szczególny sposób dokumentować - dokumentować należy natomiast przekazanie lub zużycie na te cele. W tym celu sporządzane winny być protokoły przekazania lub zużycia wina, a ponadto w zakresie w jakim dochodzi do opodatkowania podatkiem VAT (co z kolei zależy od przyjęcia jednego z dwóch możliwych stanowisk odnośnie opodatkowania podatkiem VAT towarów przekazywanych nieodpłatnie na cele reklamy, promocji oraz reprezentacji) - fakturami wewnętrznymi.
 
W uzupełnieniu pragnę wyjaśnić, że konsekwencją wystąpienia u podatników zawinionych niedoborów jest konieczność skorygowania odliczonego podatku VAT (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2009 r. - ILPP2/443-348/09-2/EWW). Podatek ten w mojej ocenie nie stanowi kosztu uzyskania przychodów z tych samych względów, z których kosztów uzyskania przychodów nie stanowią straty w niedoborach zawinionych. Nie ma według mnie znaczenia brzmienie art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a tiret drugie u.p.d.o.p., gdyż nie ma on zastosowania do kwot podatku VAT dotyczących kwot netto, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów z przyczyn innych niż brzmienie przepisów art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.
 
A zatem nie stanowią kosztu uzyskania przychodów kwoty podatku VAT stanowiące element kosztów, które nie są ponoszone w celu osiągnięcia przychodów ani zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Nie stanowią również w mojej ocenie kwoty podatku VAT stanowiące element strat z tytułu zawinionych niedoborów.
 
Niestety, nie są mi znane żadne wyjaśnienia organów podatkowych czy orzeczenia sądów administracyjnych w tej kwestii. Mimo to nie ulega wątpliwości, że zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów niepodlegającego odliczeniu podatku VAT dotyczącego zawinionych niedoborów jest bardzo ryzykowne. Decyzję o takim postępowaniu powinien poprzedzić wniosek do Ministra Finansów o udzielenie interpretacji indywidualnej.