Odpowiedź:
Podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących uiszczenie opłat z tytułu zakazu konkurencji i odstąpienia prawa do najmu lokalu, a więc z faktur dokumentujących zakup usług.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 710 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u., w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
W przedstawionym stanie faktycznym przedmiotem wątpliwości jest możliwość odliczenia podatku VAT naliczonego z tytułu uiszczenia opłaty za zakaz konkurencji i odstąpienia prawa do najmu lokalu użytkowego.
Bezspornym jest, że w obrocie gospodarczym funkcjonuje praktyka zawierania umów opatrzonych klauzulą o zakazie konkurencji. Zakaz konkurencji może dotyczyć m.in. umów cywilnoprawnych. Z reguły podmiotowi, który zobowiązał się do nieprowadzenia działalności konkurencyjnej, należy się z tego tytułu wynagrodzenie. Co do zasady, zakaz konkurencji należy rozumieć jako zobowiązanie do powstrzymania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec zleceniodawcy, pracodawcy lub innej osoby (np. nabywcy przedsiębiorstwa).
Powstrzymanie się od określonego zachowania powoduje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług, jeżeli istnieje bezpośredni konsument (beneficjent) świadczenia odnoszący pewną korzyść o charakterze majątkowym (beneficjentem zakazu konkurencji jest podmiot, wobec którego np. zbywca przedsiębiorstwa zobowiązał się do powstrzymania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej). Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u., przez świadczenie usług rozumie się także zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności.
Nie ulega wątpliwości, że beneficjent zakazu konkurencji czerpie z tego tytułu korzyści i służy to prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
Opłata poniesiona z tytułu zakazu konkurencji (na gruncie VAT zakup usługi) służy ochronie rynku potencjalnych odbiorów produktów oferowanych przez prowadzoną przez podatnika aptekę.
Wyeliminowanie bądź ograniczenie skutków konkurencji niewątpliwie przyczynia się do zwiększenia sprzedaży towarów. W świetle powyższego zakup ww. usługi (powstrzymywanie się od prowadzenia konkurencyjnej wobec podatnika działalności handlowej na rynku leków) wykazuje związek z wykonywaniem czynności opodatkowanych, a w konsekwencji – jeżeli działalność podatnika jest opodatkowana – jest od uprawniony do odliczenia podatku naliczonego.
W mojej ocenie również wydatek poniesiony z tytułu odstąpienia prawa do najmu lokalu spełnia kryteria określone w art. 86 ust. 1 u.p.t.u.
W tym przypadku odstępne jest uiszczane w związku z przeniesieniem praw i obowiązków z umowy najmu przez dotychczasowego najemcę na nowego najemcę, za które to świadczenie dotychczasowy najemca otrzyma ustalone wynagrodzenie. Świadczenie to stanowi zatem dla celów VAT podlegające opodatkowaniu odpłatne świadczenie usług.
Dla nowego najemny ww. odstępne stanowi warunek, od spełnienia którego uzależniona jest możliwość prowadzenia działalności (apteki) w danym lokalu. Zatem nabyta usługa wykorzystana zostanie do wykonywania czynności opodatkowanych, co oznacza, że VAT naliczony przy jej zakupie uprawnia do odliczenia VAT.
Dodam, że w interpretacji indywidualnej z dnia 22 marca 2011 r., IPPP1-443-309/11-4/EK, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej wpłatę odstępnego. Wprawdzie w analizowanej przez organ podatkowy sytuacji obowiązek zapłaty odstępnego dotyczył wcześniejszego rozwiązania umowy najmu, a więc stanu faktycznego nieco innego niż niniejszy, okoliczność ta nie ma istotnego znaczenia i nie wyklucza możliwości wykorzystania ww. interpretacji w celu potwierdzenia prawidłowości przedstawionej oceny prawnej w tym przypadku. W mojej ocenie w obydwu stanach faktycznych mamy do czynienia z opłatami odnoszącymi się do najmu lokali wykorzystywanych do podlegającej opodatkowaniu VAT działalności gospodarczej.
Marek Jurek, autor współpracuje z publikacją Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono 15.07.2016 r.
Czy od faktury dotyczącej opłaty za zakaz konkurencji oraz odstępne z tytułu najmu przysługuje prawo do odliczenia VAT?
Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego KsięgowegoOsoba prowadząca działalność gospodarczą kupiła od innej firmy aptekę. W związku z tym zakupem została także sporządzona umowa o zakazie konkurencji (sprzedający zaniecha prowadzenia działalności konkurencyjnej prowadzenia aptek przez okres 5 lat). Jednocześnie została podpisana umowa dotycząca odstąpienia prawa do najmu lokalu użytkowego (w którym znajduje się apteka). Sprzedający wystawił kupującemu faktury VAT z wyszczególnieniem: opłata za zakaz konkurencji zgodnie z umową, odstępne z tytułu najmu lokalu użytkowego zgodnie z umową.Czy od faktur można odliczyć VAT?
