Pytanie
Córka z zięciem zaciągnęli kilka lat temu kredyt na mieszkanie. Jako zastaw posłużyło nasze mieszkanie. Obecnie chcemy spłacić kredyt za to mieszkanie. Mamy zamiar przelać pieniądze na wspólne konto młodych małżonków i spisać umowę darowizny tylko z córką, aby uniknąć zapłaty podatku od spadków i darowizn przez zięcia. Fakt ten oczywiście zostanie zgłoszony w urzędzie skarbowym.
Jak formalnie powinna córka przekazać połowę tej kwoty zięciowi aby wspólnie mogli spłacić kredyt?
Czy w tej sytuacji wystarczy tylko umowa darowizny spisana pomiędzy małżonkami, aby nie doszło do powstania zobowiązania podatkowego u zięcia?
Odpowiedź
Możliwe jest, że po otrzymaniu przez żonę darowizny środków pieniężnych od swoich rodziców, przekaże ona części otrzymanej darowizny, także w drodze darowizny, na rzecz męża.
Jednak taka darowizna, poza warunkiem zgłoszenia jej organowi podatkowemu w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, aby mogła być zwolniona od podatku od spadków i darowizn, winna być także odpowiednio udokumentowana.
W sytuacji opisanej w pytaniu konieczne jest udokumentowanie dokonania transferu przez żonę środków pieniężnych na odrębny, od wspólnego rachunku bankowego małżonków, rachunek bankowy męża.
Uzasadnienie
Na podstawie art. 9 pkt 10 lit. b ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - dalej u.p.c.c. - zwalnia się od podatku pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - dalej u.p.s.d. - w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., pod warunkiem:
1) złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,
2) udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Zgodnie z przepisami art. 4a ust. 1 u.p.s.d. zwalnia się od podatku m.in. nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych przez męża, jeżeli:
1) zgłosi on nabycie tej darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 u.p.s.d., oraz
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od żony w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. - udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Możliwe jest, że po otrzymaniu przez żonę darowizny środków pieniężnych od swoich rodziców, przekaże ona części otrzymanej darowizny, także w drodze darowizny, na rzecz męża.
Taka darowizna, po spełnieniu warunków określonych w art. 4a ust. 1 u.p.s.d. (zgłoszenie darowizny w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz odpowiednie udokumentowanie jej otrzymania), korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 listopada 2013 r., II FSK 2967/11, wskazał, że dla skorzystania ze zwolnienia uregulowanego w art. 4a u.p.s.d., kluczowe jest wykonanie umowy darowizny. Udokumentowanie czynności przekazania przedmiotu darowizny pieniężnej na konto obdarowanego ma służyć właśnie wykazaniu, że w stanie faktycznym danej sprawy doszło rzeczywiście do wykonania umowy darowizny. Zdaniem NSA, kluczowe jest udokumentowanie transferu pieniężnego składnika majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Tylko bowiem w ten sposób zapewni się bezpieczeństwo obrotu, poprzez wyeliminowanie prób dokonania wpłaty na rzecz samego siebie środków niewiadomego pochodzenia i nadania tej czynności pozoru wykonania umowy darowizny.
W sytuacji opisanej w pytaniu, gdy małżonkowie posiadają wspólny rachunek bankowy, nie jest możliwe udokumentowanie transferu środków pieniężnych między małżonkami, o ile rachunek bankowy nie posiada wyodrębnionych subkont na każdego z małżonków.
Zatem, w celu skorzystania ze zwolnienia, konieczne jest dokonanie transferu przez żonę środków pieniężnych na odrębny, od wspólnego rachunku bankowego małżonków, rachunek bankowy męża.
Na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., co do zasady, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego m.in. na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.s.d.
