Firmy te mierzą się jednak z bardzo trudnym zadaniem, gdyż na brak „zgodności” narażony jest w zasadzie każdy z obszarów prowadzonej działalności. Dodatkowe wyzwanie stanowi fakt, że przepisy prawa obowiązujące w Polsce są bardzo obszerne, często niejednoznaczne i ulegają częstym zmianom. Z mojego doświadczenia wynika, że do kanonu należy obejmowaniem CMS (CMS to skrót od Compliance Management System czyli Systemu Zarządzania Zgodnością w firmie) kwestii związanych
z ochroną środowiska, przeciwdziałaniem praniu brudnych pieniędzy, przepisami antykorupcyjnymi, bezpieczeństwem i higieną pracy czy bezpieczeństwem produktów, a także prawem zamówień publicznych czy przepisami w zakresie ochrony danych osobowych. Niezależnie jednak od tego jak długa jest powyższa lista, w większości przypadków brakuje na niej przepisów prawa podatkowego.
Compliance dotyczy również podatków >>
Wiedza księgowego to jednak za mało
Z rozmów, które wielokrotnie przeprowadzałam z przedstawicielami firm, wynika, że wielu z nich wychodzi z założenia, że w tym obszarze wystarczy wiedza głównej księgowej czy dyrektora finansowego, terminowe składanie deklaracji podatkowych, wypełnianie obowiązków płatnika czy też sporadyczne przeglądy, które pozwalają na wykrycie ewentualnych ryzyk. Trudno zrozumieć takie podejście, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę jak dużą wagę spółki przywiązują do innych zagadnień, jak chociażby przepisów antykorupcyjnych czy związanych z praniem brudnych pieniędzy. Chcąc zapewnić zgodność w tym obszarze nie ograniczają się one przecież do zatrudnienia specjalisty w tym zakresie, ale uwzględniają tę funkcję w swojej strukturze organizacyjnej, tworzą stosowne polityki wewnętrzne i wprowadzają mechanizmy weryfikacji ich przestrzegania, ustalają zasady badania poziomu ryzyka czy organizują szkolenia dla pracowników. Odpowiedź na pytanie dlaczego te same firmy inaczej podchodzą do zagadnień podatkowych nadal pozostaje zagadką.
Konsekwencje nieuwzględniania podatków w CMS
O ile jeszcze kilkanaście lat temu marginalizowanie kwestii podatkowych mogło znajdować swoje racjonalne uzasadnienie, o tyle dziś takie podejście staje się coraz bardziej ryzykowne. Zmiany legislacyjne tworzące mechanizmy eliminowania niepożądanych z perspektywy państwa rozwiązań podatkowych, wzmożone kontrole Krajowej Administracji Skarbowej, coraz szersze uprawnienia przyznawane organom podatkowym, wzrost liczby obowiązków sprawozdawczych czy raportowych, a także coraz dotkliwsze sankcje nakładane w związku z wykrywanymi nieprawidłowościami w obszarze prawa podatkowego, powodują, że kwestie te zyskują i będą coraz bardziej zyskiwały na swojej wadze. Nie bez znaczenia są także konsekwencje nieprawidłowego podejścia spółki do kwestii podatkowych dla osób nią zarządzających na gruncie przepisów kodeksu karnego skarbowego. Obok kary pozbawienia wolności czy możliwości orzeczenia przez sąd zakazu zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania zawodu, istotnym zagrożeniem są wysokie grzywny grożące za najpoważniejsze przestępstwa skarbowe, które mogą wynieść nawet ponad 19 mln zł.
Podatki jako element CMS
W mojej ocenie brak jest powodów, aby sprawy podatkowe pozostawiać poza CMS, by nie tworzyć w tym zakresie odpowiednich polityk i regulacji, na bieżąco nie monitorować istniejących ryzyk i nie określać sposobów zarządzania nimi, nie wyznaczać linii komunikacji i raportowania czy wreszcie nie wdrażać stałego systemu szkoleń dla pracowników firmy mających jakąkolwiek styczność z kwestiami podatkowymi.
Z całą pewnością takie podejście przyniesie wymierne korzyści stanowiąc chociażby element budowania wiarygodności przedsiębiorstwa czy jego pozycji rynkowej oraz odpowiadając na wymogi stawiane przez kontrahentów czy inwestorów. Stąd też na obowiązkowej liście zainteresowań Compliance Officer’a, oprócz zagadnień związanych z prawidłowym wypełnianiem deklaracji podatkowych czy obowiązków płatnika, terminowym uiszczaniem zaliczek podatkowych czy JPK powinny znajdować się zagadnienia związane chociażby z klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania, przepisami o zagranicznych spółkach kontrolowanych (CFC), weryfikacją kontrahentów pod kątem karuzel VAT czy też oceną konsekwencji występujących struktur wynagradzania na gruncie przepisów podatkowych i ubezpieczeniowych.
Joanna Stolarek, Certyfikowany Compliance Officer, Lider Praktyki Zarządzania Zgodnością w Kancelarii Ożóg Tomczykowski
