Pytanie
Urząd Kontroli Skarbowej w ramach toczących się czynności kontrolnych w spółce postanowieniem powołał biegłego do weryfikacji wyceny.
Czy biegły wchodzi w uprawnienia funkcjonariusza publicznego?
Czy może uczestniczyć w przesłuchaniach świadków?
Jakie ma prawa?
Jakie obowiązki ma świadek czy kontrolowana spółka wobec biegłego?
Odpowiedź
Uważa się, że biegły może uczestniczyć w przesłuchaniach świadków (o ile organ uzna to za stosowne dla potrzeb wydania opinii).
Biegły sam nie może żądać czegokolwiek od kontrolowanego. Wykonania określonych czynności dla biegłego może jednak zażądać organ prowadzący postępowanie kontrolne (oczywiście, o ile mieści się to w ramach jego uprawnień jako organu prowadzącego postępowanie).
Uzasadnienie
Zgodnie z przepisami ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej – dalej u.k.s., wszczęcie postępowania kontrolnego następuje wyłącznie z urzędu w formie postanowienia. Datą wszczęcia postępowania kontrolnego jest dzień doręczenia kontrolowanemu postanowienia o wszczęciu postępowania kontrolnego.
Przepis art. 31 ust. 1 u.k.s. precyzuje, że w zakresie nieuregulowanym w ustawie do postępowania kontrolnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - dalej o.p. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) organ kontroli skarbowej - organ podatkowy;
2) inspektor kontroli skarbowej albo osoba dokonująca czynności kontrolnych, o której mowa w art. 38 ust. 3 u.k.s. - kontrolującego;
3) postępowanie kontrolne - postępowanie podatkowe, o którym mowa w dziale IV o.p.;
4) kontrola podatkowa - kontrolę, o której mowa w dziale VI o.p.
W związku z tym – mając na względzie odpowiednie stosowanie w postępowaniu kontrolnym – m.in. art. 197 o.p., w przypadku gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy może powołać na biegłego osobę dysponującą takimi wiadomościami, w celu wydania opinii. Powołanie na biegłego następuje z urzędu, jeżeli opinii biegłego wymagają przepisy prawa podatkowego. Do wyłączenia biegłego stosuje się odpowiednio przepisy art. 130 § 1 i 2 o.p. W pozostałym zakresie do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.
Powołanie przez organ na biegłego powinno następować w formie postanowienia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 5 grudnia 2012 r., I SA/Go 789/12 stwierdził: "W przypadku powołania biegłego postanowienie w tym przedmiocie powinno wskazywać osobę biegłego, przedmiot i zakres opinii, a w razie potrzeby szczegółowe pytania do biegłego".
W wyroku z 21 czerwca 2012 r., II FSK 2458/10 Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że biegły jest powołany na mocy stosunku publicznoprawnego pomiędzy nim a organem podatkowym (tu: organem kontroli skarbowej).
Sam biegły wszakże organem nie jest. Jest tylko jednym z uczestników postępowania. Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu: "W przypadku gdy przygotowanie opinii tego wymaga, organ podatkowy powinien umożliwić biegłemu udział w przeprowadzaniu dowodu (np. zezwolić na zadawanie pytań świadkom lub stronom), jak również nakazać osobom trzecim okazanie biegłemu przedmiotu oględzin, jeśli są w ich posiadaniu (art. 198 § 2 Ordynacji podatkowej)" (M. Masternak, Biegły w postępowaniu podatkowym, Kwartalnik Prawa Publicznego 2001/2/117).
Nie wiem, w jakim kontekście pytacie Państwo o status biegłego jako funkcjonariusza publicznego. Czy chodzi o ewentualną odpowiedzialność karną za określone zachowania wobec biegłego?
Jak już wskazywano – uważa się, że biegły może uczestniczyć w przesłuchaniach świadków (o ile organ uzna to za stosowne dla potrzeb wydania opinii).
Biegły sam nie może żądać czegokolwiek od kontrolowanego. Wykonania określonych czynności dla biegłego może jednak zażądać organ prowadzący postępowanie kontrolne (oczywiście, o ile mieści się to w ramach jego uprawnień jako organu prowadzącego postępowanie).
Odpowiedź pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego