Ze statusem organizacji pożytku publicznego (opp) związane są szczególne uprawnienia, ale i obowiązki - jednym z najważniejszych przywilejów jest ubieganie się o 1 proc. podatku, który od 2004 r. podatnicy mogą przekazać wybranej opp. Uprawnionymi do otrzymania środków z 1 proc. podatku są organizacje, które znajdą się w wykazie ministra pracy i polityki społecznej.

W wykazie są uwzględnione tylko te organizacje, które w terminie złożyły sprawozdanie merytoryczne ze swojej działalności oraz sprawozdanie finansowe.

Jak poinformował PAP departament pożytku publicznego MPiPS, który sprawuje nadzór nad organizacjami pozarządowymi, w związku z brakiem terminowego złożenia sprawozdań w 2010 r. w wykazie nie znalazło się 1175 organizacji pożytku publicznego, a w 2011 r. - 1220 organizacji.

W ramach czynności nadzorczych MPiPS przeprowadza kontrole w organizacjach pożytku publicznego lub powierza przeprowadzenie kontroli wojewodom. Kontrole w organizacjach przeprowadzają również urzędy kontroli skarbowej.

W przypadku naruszenia obowiązków wynikających z ustawy, czyli niezłożenia lub nieopublikowania w terminie sprawozdania finansowego lub merytorycznego, złożenia sprawozdań niekompletnych, budzących wątpliwości co do prawidłowości działalności organizacji pożytku publicznego, MPiPS wzywa organizację pożytku publicznego do zaniechania naruszeń oraz przedstawienia wyjaśnień. W przypadku niezastosowania się do takiego wezwania w terminie 30 dni od jego otrzymania MPiPS występuje do sądu rejestrowego o wykreślenie informacji o uzyskaniu statusu opp.

W 2011 r. minister pracy i polityki społecznej wystosował 55 takich wniosków, w 2012 r. - 431, natomiast w roku 2013 - 30. W wyniku tych działań status opp utraciły 403 organizacje w tym: 14 w 2011 r., 375 w 2012 r. i 14 w 2013 r.

W wykazie opp uprawnionych do ubiegania się o 1 proc. podatku za zeszły rok jest obecnie 7298 podmiotów.

Zdaniem ministra pracy i polityki społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza nie ma potrzeby zaostrzania istniejących przepisów. "Z jednej strony, mając na uwadze otwartość wobec organizacji i różnego rodzaju działań, które podejmują, staramy się im wskazywać możliwe rozwiązania, ale z drugiej strony, jeśli ktoś łamie ogólnie obowiązujące przepisy i nie dopełnia obowiązków, jest wykreślany" - mówił minister.

Wiceminister Jarosław Duda dodał, że kontrole resortu są doraźne, incydentalne; na tyle tysięcy organizacji zdarzają się dosyć sporadycznie. "Wynikają z nich różne wnioski. Są różne podmioty: od takich bardzo dobrze funkcjonujących, po takie, które powstały po to, aby aplikować o środki, wykorzystać je, a potem nie mają już chęci funkcjonowania" - ocenił.

Departament pożytku publicznego podkreśla, że opp są szczególnym rodzajem organizacji pozarządowych, które oprócz możliwości otrzymania środków z 1 proc. podatku korzystają z szeregu zwolnień podatkowych: od podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych w odniesieniu do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego. Ponadto mają prawo do nieodpłatnego informowania o swojej działalności w publicznej telewizji i publicznym radiu, nabywania na szczególnych warunkach prawa użytkowania nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

akw/ bno/ bk/