Wymóg zawieszenia członkostwa w związkach zawodowych przez kandydatów na rzeczników ds. etyki – niekonstytucyjny?

Kolegium Związków Zawodowych ORLEN-ENERGA zwróciło się do RPO o interwencję w sprawie naruszenia praw reprezentowanych przez nie pracowników. Władze spółki utworzyły nową funkcję – rzecznika ds. etyki, który ma stać na straży przestrzegania kodeksu etyki spółki. W zasadach wyboru i funkcjonowania rzeczników jest wymóg, by wybrani kandydaci zawiesili członkostwo partyjne lub związkowe, składając jednocześnie oświadczenie o bezstronności.

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek wystąpił w tej sprawie do Jacka  Sasina, ministra aktywów państwowych. Prosił również o kontrolę Państwową Inspekcję Pracy. Sprawa budzi bowiem wątpliwości Rzecznika co do zgodności z art. 59 Konstytucji RP, który gwarantuje wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, którą ograniczać można jedynie ustawą.

Czytaj również: Ochrona ciągłości członkostwa w związku zawodowym - RPO pyta o ocenę przepisu>>

Tło sprawy

W piśmie do RPO wnioskodawcy wskazują, że uznanie przynależności związkowej za ograniczającą bezstronność kandydata jest nadużyciem praw pracodawcy. Związkowcy zwrócili ponadto uwagę, pracodawca w ten sposób pośrednio ingeruje w struktury związkowe, ponieważ wymaga od związków zawodowych utworzenia nowej procedury zawieszania członków. Takie rozwiązanie nie jest bowiem obecne w praktyce związków zawodowych.

Marcin Wiącek w piśmie do ministra Jacka  Sasina podkreśla, że zgodnie z treścią art. 59 Konstytucji RP, wolność zrzeszania się w związkach zawodowych może podlegać jedynie takim ograniczeniom ustawowym, jakie są dopuszczalne przez wiążące Polskę umowy międzynarodowe. Tymczasem ograniczenia przewidziane w zasadach wyboru i funkcjonowania rzeczników ds. etyki nie mają umocowania ustawowego.

RPO zauważa, że wolność zrzeszania się w związkach zawodowych i inne wolności związkowe nie spełniałyby swojego przeznaczenia, gdyby nie towarzyszyła im swoboda działalności. Samodzielność oznacza uniezależnienie związku zawodowego od pracodawców. Tym samym wszelkiego rodzaju ograniczenia działalności związkowej, które nie mają źródła ustawowego, naruszają prawo.

Dlatego, w ocenie Marcina Wiącka, odpowiednim i zgodnym z konstytucyjnymi standardami sposobem na zapewnienie bezstronności rzeczników ds. etyki byłoby poprzestanie na zobowiązaniu ich do złożenia oświadczenia o bezstronności.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.