Od 1 stycznia ZUS przyjmuje wnioski o tzw. rentę wdowią, czyli zbieg dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, z których jedno musi być rentą rodzinną po zmarłym małżonku. Osoby, które już spełniają warunki do zbiegu, mają czas na złożenie wniosku do końca lipca 2025 r., bowiem świadczenie będzie przyznawane od miesiąca złożenia wniosku, ale nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r.
Czytaj również: Co się zmieni w prawie dla osób z niepełnosprawnościami w 2025 roku>>
Renta wdowia
Prawo do świadczenia będzie przysługiwało, jeśli zostaną spełnione łącznie wszystkie warunki uprawniające do jego przyznania, czyli: wnioskujący będzie miał prawo do dwóch świadczeń, w tym do renty rodzinnej po zmarłym małżonku/małżonce, ma skończone 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), nabył prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż w dniu ukończenia 55 lat w przypadku kobiety lub 60 lat w przypadku mężczyzny ( przy czym wdowa lub wdowiec muszą mieć co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) w momencie śmierci współmałżonka), pozostawał we wspólności małżeńskiej w chwili śmierci małżonka/małżonki, nie zawarł nowego związku małżeńskiego.
Wysokość świadczenia w zbiegu nie może być wyższa niż trzykrotność najniższej emerytury (1780,96 zł brutto), czyli obecnie od kwoty wynoszącej 5342,88 zł brutto. Tzw. renta wdowia może być przyznany w dwóch wariantach: 100 proc. renty rodzinnej i 15 proc. własnego świadczenia albo 100 proc. własnego świadczenia i 15 proc. renty rodzinnej. Od 1 stycznia 2027 r. 15 proc. zostanie zwiększone do 25 proc. drugiego świadczenia. Wnioski o rentę wdowią można składać w wersji papierowej oraz elektronicznej. Od 1 stycznia 2025 r. na portalu PUE/eZUS został udostępniony wniosek elektroniczny w sprawie renty wdowiej o symbolu ERWD, a na stronie www.zus.pl kalkulator do wyliczenia szacunkowej kwoty świadczeń w zbiegu. Wcześniej znalazła się tam interaktywna ankieta do weryfikacji uprawnienia do połączonych świadczeń.
Od 1 do 3 stycznia do ZUS wpłynęło ponad 3 tys. wniosków o rentę wdowią.
Cena promocyjna: 164.49 zł
|Cena regularna: 329 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 329 zł
LEX Kadry i płace: O czym warto pamiętać w styczniu? >
Aktywny Rodzic
Od października 2024 r. ZUS przyjmuje wnioski o trzy świadczenia z nowego programu Aktywny Rodzic, który pomaga godzić pracę zawodową z opieką nad dziećmi do lat trzech.
Pierwsze świadczenie to Aktywni rodzice w pracy. Przysługuje aktywnym zawodowo opiekunom na dzieci od 12 do 35 miesiąca życia, które nie uczęszczają do placówek profesjonalnej opieki (żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego, dziennego opiekuna). Świadczenie wynosi 1500 zł miesięcznie na dziecko lub 1900 zł, jeżeli maluch ma orzeczenie o niepełnosprawności z odpowiednimi wskazaniami.
Na dzieci, które uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego lub mają dziennego opiekuna, rodzice otrzymują Aktywnie w żłobku. Świadczenie pokrywa koszty czesnego (bez wyżywienia) do 1500 zł miesięcznie lub do 1900 zł, gdy dziecko ma odpowiednie orzeczenie o niepełnosprawności.
Trzecie z nowych świadczeń na dzieci to Aktywnie w domu, które zastąpiło Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. Wynosi po 500 zł miesięcznie na każde dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia.
Wnioski o świadczenia są tylko elektroniczne. Rodzice wystąpili o wsparcie z nowego programu na ponad 450 tys. dzieci. Najwięcej wniosków dotyczyło „Aktywnie w żłobku” – na 200 tys. dzieci. O „Aktywni rodzice w pracy” opiekunowie wystąpili na przeszło 127 tys. maluchów, a o „Aktywnie w domu” – na niemal 123 tys. dzieci. Do końca roku ZUS wypłacił łącznie 670,6 mln zł świadczeń z programu Aktywny Rodzic.
Wakacje składkowe - poradnik LEX >
Wakacje składkowe
Od listopada 2024 r. część płatników składek w ZUS wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej mogła wnioskować o zwolnienie z opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne w jednym, wybranym przez siebie miesiącu w każdym roku kalendarzowym. To nowe narzędzie skierowane jest głównie do osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz mikroprzedsiębiorców, czyli zatrudniających do dziewięciu pracowników. Przy spełnieniu konkretnych kryteriów po abolicję składkową mogą też sięgnąć komornicy sądowi.
Wakacje składkowe to nie obowiązek, a możliwość. Zwolnienie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowym, natomiast nie obejmuje składki na ubezpieczenie zdrowotne ani składek, które przedsiębiorca ma obowiązek opłacać za inne osoby.
Co ważne, składki objęte zwolnieniem zostaną sfinansowane z budżetu państwa i będą wliczać się do przyszłej emerytury czy renty. Ulga ta stanowi pomoc de minimis, dlatego we wniosku przedsiębiorca powinien wskazać inne formy pomocy publicznej, z których korzystał.
Według danych na 3 stycznia 2025 r., do ZUS wpłynęło ponad 1,6 mln wniosków o wakacje składkowe (za grudzień 2024 r. - 1,3 mln, za styczeń 2025 r. - 283,8 tys.).
Czytaj również: Wakacje składkowe: Kiedy informacja, a kiedy decyzja?>>
Dodatek dopełniający do renty socjalnej
Dodatek dopełniający przysługuje osobom uprawnionym do renty socjalnej, które posiadają orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. W przypadku osób, które w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. 1 stycznia 2025 r., mają orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji, ZUS przyzna ten dodatek z urzędu, bez konieczności składania wniosku. Pozostałe osoby będą zobowiązane do złożenia wniosku.
Dodatek dopełniający to 2520 zł miesięcznie. W przypadku wystąpienia zbiegu uprawnień do renty socjalnej oraz renty rodzinnej, kwota renty socjalnej zostanie obniżona w taki sposób, aby łączna suma obu świadczeń nie przekraczała 300 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która obecnie wynosi 5342,88 zł. Należy przy tym pamiętać, że kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy tj. 178,10 zł. W przypadku obniżenia renty socjalnej z powyższych powodów, kwota dodatku dopełniającego zostanie pomniejszona o ten sam procent, o jaki obniżono rentę socjalną. Natomiast jeśli kwota renty rodzinnej przekroczy 300 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, zarówno renta socjalna, jak i dodatek dopełniający nie będą przysługiwały.
Co ważne, przyznanie dodatku dopełniającego wiąże się z wstrzymaniem świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, znanego jako 500+ dla osób niesamodzielnych.
Czytaj również: Co się jeszcze zmieni w prawie dla osób z niepełnosprawnościami w 2025 roku>>
Nowe profile rehabilitacji
Program bezpłatnej rehabilitacji jest skierowany do osób aktywnych zawodowo, którym z powodu przebytej choroby lub urazu grozi utrata zdolności do pracy, ale rokują jej odzyskanie po odbyciu rehabilitacji. Chodzi o to, by zawczasu przeciwdziałać pogarszającemu się stanowi zdrowia. Ta forma prewencji rentowej przynosi wymierne efekty i mimo przebytych urazów czy ciężkich chorób wiele osób może kontynuować karierę zawodową. W 2025 roku ZUS uruchomi nowe profile rehabilitacji.
O skierowanie mogą wystąpić osoby, które pracują zawodowo, a także te, które pobierają zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub okresową rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wniosek o rehabilitację wypełnia lekarz, u którego leczy się ubezpieczony. Osoba, której wniosek dotyczy, może go złożyć w dowolnej placówce ZUS lub wysłać pocztą. Orzeczenie w sprawie rehabilitacji wydaje lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu badania lub na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej.
ZUS kieruje na rehabilitację w systemie stacjonarnym lub ambulatoryjnym. System stacjonarny obejmuje pobyt całodobowy w ośrodku rehabilitacyjnym w przypadku schorzeń: narządu ruchu, układu krążenia, układu oddechowego, psychosomatycznych, narządu głosu oraz onkologicznych po leczeniu nowotworu gruczołu piersiowego. Na rehabilitację w systemie ambulatoryjnym, czyli codzienne wizyty w wyznaczonych godzinach, można otrzymać skierowanie w przypadku schorzeń narządu ruchu oraz układu krążenia.
Od 1 lutego będzie możliwa realizacja wczesnej rehabilitacji powypadkowej. Natomiast od 1 kwietnia ruszy rehabilitacja osób ze schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego, zarówno w systemie, jak i ambulatoryjnym.
Sprawdź również książkę: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>
Mały ZUS plus
Przedsiębiorcy prowadzący działalność na niewielką skalę, a chcący płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne, w styczniu mogą zgłosić się do Małego ZUS plus. Termin na zgłoszenie jest do końca stycznia 2025 r. Płatnicy, którzy korzystali z Małego ZUS plus w 2024 roku i nadal spełniają warunki do ulgi oraz zamierzają z niej korzystać, nie muszą ponownie się zgłaszać.
Mały ZUS plus to niższe składki na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy liczone od dochodu z działalności za ubiegły rok kalendarzowy. Ulga nie obejmuje składki zdrowotnej. Obniżone składki na ubezpieczenia społeczne w ramach Małego ZUS plus można opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia firmy.
Z Małego ZUS plus mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy są wpisani do rejestru CEIDG lub są wspólnikiem spółki cywilnej, a ich przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 120 tys. zł. Oczywiście, w sytuacji gdy działalność gospodarcza była prowadzona krócej, limit przychodu wylicza się proporcjonalnie do liczby dni prowadzenia firmy. Co ważne, warunkiem skorzystania z ulgi jest też prowadzenie działalności w poprzednim roku kalendarzowym przez co najmniej 60 dni.
To oznacza, że Mały ZUS plus nie przysługuje osobom dopiero rozpoczynającym prowadzenie własnego biznesu. Dla nich przeznaczone są inne ulgi, tj. ulga na start lub preferencyjne składki liczone od kwoty co najmniej 30 procent minimalnego wynagrodzenia.
Czytaj w LEX: Nowy uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków >
Dodatkowy urlop dla rodziców wcześniaków
W 2025 r. wprowadzony zostanie dodatkowy urlop macierzyński do 8 tygodni lub do 15 tygodni – w zależności od okresu hospitalizacji i tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, lub jego masy urodzeniowej.
Dla rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g dodatkowy urlop macierzyński będzie wynosił do 15 tygodni. Liczba ta będzie uzależniona od okresu hospitalizacji dziecka na zasadzie: tydzień dodatkowego urlopu za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu.
Dla rodziców dziecka urodzonego po ukończeniu 28, ale przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g urlop wyniesie do 8 tygodni. Tu także obowiązywać będzie zasada: tydzień za tydzień.
Z kolei dla rodziców, których dziecko urodziło się po ukończeniu 37 tygodnia ciąży i będzie wymagało hospitalizacji, urlop wyniesie do 8 tygodni. Tu warunkiem jest, by pobyt dziecka w szpitalu wynosił przynajmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie.
Zasiłek za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100 proc. podstawy zasiłku.
Czytaj również: Dłuższy urlop dla rodziców wcześniaków - prezydent podpisał ustawę>>
Świadczenie honorowe dla 100-latków
Osobom, które skończyły sto lat, przysługuje comiesięczne świadczenie honorowe. Od marca 2024 r. to wyjątkowe wsparcie wynosi 6246,13 zł brutto. Osoby, które pobierają emeryturę lub rentę z ZUS, nie składają wniosku. Gdy skończą sto lat, świadczenie przyznawane jest z urzędu przez Prezesa ZUS. Wniosek muszą złożyć stulatkowie, którzy dotychczas nie pobierali żadnego świadczenia z ZUS. Dotyczy to najczęściej kobiet, które zrezygnowały z pracy, by zająć się dziećmi. Wniosek można dostarczyć do najbliższej placówki.
Od stycznia 2025 r. ustawa z października 2024 r. zastępuje obecny – pozaustawowy – mechanizm przyznawania świadczenia honorowego jako tzw. świadczenia w drodze wyjątku. Zgodnie z ustawą, świadczenie wyniesie 6246,13 zł brutto miesięcznie i będzie każdego roku waloryzowane, począwszy od marca 2025 roku – tak jak w przypadku waloryzacji emerytur i rent.
ZUS nie jest jedyną instytucją, która przekazuje dodatkowe pieniądze po ukończeniu 100 lat. Wypłaty realizują też KRUS i resortowe zakłady emerytalne.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.