Instytucja przedawnienia roszczeń ma niezwykle istotne znaczenie dla codziennej praktyki obrotu. W końcu przedawnienie – a zdecydowana większość roszczeń cywilnoprawnych mu podlega – prowadzi przede wszystkim do tego, wierzyciel traci możliwość przymusowej egzekucji roszczenia. Dlatego tak ważne są zasady obliczania terminu przedawnienia. Czy więc reguły pozwalające na przedłużenie biegu terminu, gdy jego koniec wypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, mają zastosowanie także do przedawnienia? Niedawno kwestią tą zajął się Sąd Najwyższy.
Czytaj też: SN: Termin przedawnienia w weekend nie przedłuża się na dzień wolny od pracy
Kiedy roszczenie się przedawnia?
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata (art. 118 k.c.). Tym samym, aby poprawnie obliczyć termin przedawnienia roszczenia najpierw należy zbadać jego ewentualny związek z prowadzeniem działalności gospodarczej. Właśnie ten związek, a nie charakter roszczenia ma decydujący wpływ na długość terminu przedawnienia.
Czytaj w LEX: Przedawnienie roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w świetle orzecznictwa >
Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 30 listopada 2022 r., sygn. akt I AGa 11/22, LEX nr 3488147 dla kwalifikacji roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c. nie ma znaczenia prawny charakter leżącego u jego podstaw zdarzenia – może ono być czynnością prawną, czynem niedozwolonym lub jakimkolwiek innym zdarzeniem, nie wyłączając bezpodstawnego wzbogacenia czy korzystania z cudzej rzeczy bez podstawy prawnej – lecz jego związek z działalnością gospodarczą.
Poza powyższymi regułami ustawodawca w kodeksie cywilnym zawarł precyzyjne wytyczne co do obliczania terminów. Maję one zastosowanie wówczas, gdy z ustawy, orzeczenia sądu lub decyzji innego organu państwowego albo czynności prawnej nie wynika co innego (art. 110 k.c.). Dwie najważniejsze – z praktycznego punktu widzenia – reguły ustawodawca zawarł w art. 111 k.c.: termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia; jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Stosownie zaś do art. 115 k.c., jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą. Czy reguła ta znajduje zastosowanie również na gruncie obliczania terminu przedawnienia roszczeń?
Czytaj w LEX: Termin przedawnienia roszczenia o odsetki za opóźnienie >
Co na to Sąd Najwyższy?
W uchwale w składzie siedmiu sędziów z 22 maja 2024 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 21/23) stwierdził, że art. 115 k.c. nie ma zastosowania do upływu terminu przedawnienia. Tym samym Sąd Najwyższy przychylił się do poglądu, zgodnie z którym termin przedawnienia nie jest tym samym, co termin do dokonania czynności prawnej. Terminy te nie mogą być traktowane więc tak samo. Termin przedawnienia nie jest także terminem końcowym, z którego upływem ustają skutki prawne określonej czynności. Jest on raczej terminem początkowym, otwierającym dłużnikowi możliwość podniesienia zarzutu przedawnienia, a co za tym idzie zamknięcia drogi do przymusowej egzekucji należności przez wierzyciela. Zresztą w grę wchodzą tutaj także typowo praktyczne względy.
Otóż czynność prawna, np. wniesienie pozwu, mająca istotny wpływ na wydłużenie terminu przedawnienia może zostać dokonana również w sobotę lub niedzielę. Wystarczy skorzystać tu z usług pocztowych – dostępnych przecież, choć w ograniczonym zakresie – również w weekend czy dni wolne od pracy. W takie dni terminy mogą więc „spokojnie” płynąć, gdyż strony nie są pozbawione możliwości obrony swoich praw.
Reasumując: roszczenie może się przedawnić zarówno w sobotę, jak i w dzień uznany za ustawowo wolny od pracy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
