a także mając na uwadze, co następuje:(1) Dla zintegrowanego i sprawnie funkcjonującego rynku finansowego oraz większego zaufania inwestorów konieczna jest integralność rynku. Bezproblemowe funkcjonowanie rynków papierów wartościowych oraz społeczne zaufanie do rynków są koniecznym warunkiem rozwoju gospodarczego i dobrobytu. Nadużycia na rynku szkodzą integralności rynków finansowych i zmniejszają zaufanie społeczeństwa do papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i wskaźników referencyjnych.
(2) W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/6/WE 4 uzupełniono i zaktualizowano unijne ramy prawne mające chronić integralność rynku. Nałożono również na państwa członkowskie wymóg zapewnienia właściwym organom uprawnień do wykrywania i badania nadużyć na rynku. Bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do nakładania sankcji karnych dyrektywa 2003/6/WE zobowiązała również państwa członkowskie do zapewnienia możliwości podejmowania odpowiednich środków administracyjnych wobec osób odpowiedzialnych lub nakładania na nie sankcji administracyjnych w przypadku nieprzestrzegania przez nie krajowych przepisów transponujących dyrektywę 2003/6/WE.
(3) W sprawozdaniu grupy wysokiego szczebla ds. nadzoru finansowego w UE z dnia 25 lutego 2009 r., której przewodniczył Jacques de Larosière ("grupa de Larosière'a") stwierdzono, że należyte ramy ostrożnościowe i ramy prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze finansowym muszą opierać się na reżimie silnego nadzoru i skutecznych sankcji. Dlatego też grupa de Larosière'a uznała, że organy nadzoru muszą posiadać dostateczne uprawnienia, aby podejmować działania, oraz że w celu ochrony integralności rynku powinny istnieć jednakowe, skuteczne i odstraszające reżimy sankcji w przypadku wszystkich przestępstw finansowych, a sankcje te powinny być skutecznie egzekwowane. Grupa de Larosière'a doszła do wniosku, że reżimy sankcji w państwach członkowskich są z reguły słabe i niejednolite.
(4) Prawidłowe funkcjonowanie ram prawnych w zakresie nadużyć na rynku wymaga skutecznego egzekwowania przestrzegania prawa. Ocena krajowych reżimów sankcji administracyjnych na mocy dyrektywy 2003/6/WE wykazała, że nie wszystkie właściwe organy krajowe miały do dyspozycji pełen wachlarz uprawnień umożliwiających im reagowanie na nadużycia na rynku odpowiednimi sankcjami. W szczególności nie wszystkie państwa członkowskie przewidziały stosowanie administracyjnych kar pieniężnych za wykorzystywanie informacji poufnych oraz manipulację na rynku, a poziom sankcji w poszczególnych państwach członkowskich był bardzo zróżnicowany. Dlatego konieczny jest nowy akt ustawodawczy w celu zapewnienia wspólnych minimalnych zasad w całej Unii.
(5) Dotychczas wprowadzone przez państwa członkowskie sankcje administracyjne okazały się niewystarczające, by zapewnić przestrzeganie przepisów dotyczących zapobiegania nadużyciom na rynku i ich zwalczania.
(6) Niezbędne jest zapewnienie lepszego przestrzegania przepisów dotyczących nadużyć na rynku poprzez możliwość stosowania sankcji karnych, dowodzących braku przyzwolenia społecznego w sposób mocniejszy, niż kary administracyjne. Kwalifikowanie przynajmniej poważnych form nadużyć na rynku jako przestępstw wyznacza jasne granice rodzajów zachowania uznawanych za szczególnie niedopuszczalne oraz stanowi komunikat dla społeczeństwa i potencjalnych sprawców, że takie nadużycie będzie przez właściwe organy traktowane z całą powagą.
(7) Nie wszystkie państwa członkowskie przewidują sankcje karne za niektóre formy poważnych naruszeń krajowych przepisów transponujących dyrektywę 2003/6/WE. Taka rozbieżność postępowania państw członkowskich wpływa niekorzystnie na jednolitość warunków prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym i może zachęcać do popełniania nadużyć na rynku w państwach członkowskich, które nie przewidują sankcji karnych za takie przestępstwa. Ponadto dotychczas nie osiągnięto porozumienia na poziomie całej Unii co do tego, jakie czyny należy kwalifikować jako poważne naruszenia przepisów dotyczących nadużyć na rynku. Należy zatem ustanowić minimalne zasady dotyczące definicji przestępstw popełnianych przez osoby fizyczne, odpowiedzialności osób prawnych oraz odpowiednich sankcji. Wspólne minimalne zasady umożliwiłyby również stosowanie skuteczniejszych metod badania nadużyć oraz efektywną współpracę w obrębie poszczególnych państw członkowskich oraz pomiędzy nimi. W następstwie kryzysu finansowego stało się oczywiste, że manipulacje na rynku mogą przynieść dotkliwe szkody milionom ludzi. Skandal związany ze stopą LIBOR, który dotyczył poważnego przypadku manipulacji wskaźnikami referencyjnymi, pokazał, że przedmiotowe problemy i luki prawne niekorzystnie wpływają na zaufanie rynku i mogą skutkować znacznymi stratami dla inwestorów i rzeczywistymi zakłóceniami w gospodarce. Brak wspólnych sankcji karnych w całej Unii umożliwia sprawcom nadużyć na rynku wykorzystywanie mniej surowych przepisów obowiązujących w niektórych państwach członkowskich. Nałożenie sankcji karnych za nadużycia na rynku będzie mieć większy efekt odstraszający potencjalnych sprawców.
(8) Wprowadzenie przez wszystkie państwa członkowskie sankcji karnych przynajmniej za poważne nadużycia na rynku jest zatem niezwykle istotne dla zapewnienia skutecznego wdrażania unijnej polityki zwalczania nadużyć na rynku.
(9) W celu ujednolicenia zakresu stosowania niniejszej dyrektywy z zakresem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 5 , niniejsza dyrektywa nie powinna obejmować obrotu akcjami własnymi w ramach programów odkupu ani obrotu papierami wartościowymi lub instrumentami powiązanymi w celu stabilizacji papierów wartościowych; transakcji, zleceń lub zachowań w ramach prowadzenia polityki pieniężnej, kursowej lub zarządzania długiem publicznym; działań dotyczących uprawnień do emisji podjętych w ramach unijnej polityki klimatycznej; oraz działań podejmowanych w ramach wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybołówstwa Unii.
(10) Państwa członkowskie powinny być zobowiązane do wprowadzenia przepisów, w myśl których przynajmniej poważne przypadki wykorzystywania informacji poufnych, manipulacji na rynku i bezprawnego ujawnienia informacji poufnych stanowią przestępstwo, jeśli zostały popełnione umyślnie.
(11) Do celów niniejszej dyrektywy przypadki wykorzystywania informacji poufnych i bezprawnego ujawnienia informacji poufnych należy uznać za poważne, między innymi w przypadku gdy znaczny jest: wpływ na integralność rynku, faktycznie lub potencjalnie uzyskany dochód lub faktycznie lub potencjalnie uniknięta strata, poziom szkód spowodowanych na rynku lub ogólna wartość instrumentów finansowych w obrocie. Inne okoliczności, jakie można wziąć pod uwagę to na przykład fakt, że przestępstwo zostało popełnione w ramach organizacji przestępczej lub że podejrzany lub oskarżony już popełnił wcześniej podobne przestępstwo.
(12) Do celów niniejszej dyrektywy manipulacje na rynku należy uznać za poważne, między innymi w przypadku gdy znaczny jest: wpływ na integralność rynku, faktycznie lub potencjalnie uzyskany dochód lub faktycznie lub potencjalnie uniknięta strata, poziom szkód na rynku, poziom zmiany wartości instrumentu finansowego lub kontraktu towarowego, lub kwota początkowo wykorzystanych środków finansowych, lub gdy manipulacji dopuszcza się osoba zatrudniona lub pracująca w sektorze finansowym lub w organie nadzoru lub organie regulacyjnym.
(13) Ze względu na ich niekorzystny wpływ na integralność rynków finansowych oraz na zaufanie inwestorów do tych rynków usiłowanie wykorzystywania informacji poufnych oraz usiłowanie manipulacji na rynku powinny być również uznawane za przestępstwa.
(14) Niniejsza dyrektywa powinna zobowiązać państwa członkowskie do wprowadzenia do ich prawa krajowego sankcji karnych za wykorzystywanie informacji poufnych, manipulacje na rynku i bezprawne ujawnienie informacji poufnych, do których zastosowanie ma niniejsza dyrektywa. Niniejsza dyrektywa nie powinna nakładać obowiązków w zakresie stosowania takich sankcji ani innego istniejącego systemu egzekwowania prawa w konkretnych przypadkach.
(15) Niniejsza dyrektywa powinna również nakładać na państwa członkowskie wymóg zapewnienia karalności nakłaniania i podżegania do popełnienia przestępstwa oraz pomocnictwa w popełnieniu przestępstwa.
(16) Aby sankcje za przestępstwa, o których mowa w niniejszej dyrektywie, były skuteczne i odstraszające, w niniejszej dyrektywie należy określić minimalny wymiar maksymalnej kary pozbawienia wolności.
(17) Niniejsza dyrektywa powinna być stosowana z uwzględnieniem ram prawnych ustanowionych na mocy rozporządzenia (UE) nr 596/2014 oraz środków wykonawczych do tego rozporządzenia.
(18) Aby zapewnić skuteczne wdrażanie europejskiej polityki zapewniania integralności rynków finansowych, określonej w rozporządzeniu (UE) nr 596/2014, państwa członkowskie powinny rozszerzyć odpowiedzialność za przestępstwa przewidziane w niniejszej dyrektywie na osoby prawne poprzez nałożenie sankcji o charakterze karnym lub innym niż karny lub innych środków, które są skuteczne, proporcjonalne i odstraszające, takich jak sankcje i środki przewidziane w rozporządzeniu (UE) nr 596/2014. Takie sankcje lub inne środki mogą obejmować publikację ostatecznej decyzji w sprawie sankcji włącznie z tożsamością odpowiedzialnej osoby prawnej, z uwzględnieniem praw podstawowych, zasady proporcjonalności oraz ryzyka dla stabilności rynków finansowych i toczących się postępowań. W przypadku gdy prawo krajowe przewiduje odpowiedzialność karną osób prawnych, państwa członkowskie powinny w stosownym przypadku rozszerzyć tę odpowiedzialność karną zgodnie z prawem krajowym na przestępstwa przewidziane w niniejszej dyrektywie. Niniejsza dyrektywa nie powinna uniemożliwiać państwom członkowskim publikacji ostatecznych decyzji dotyczących odpowiedzialności lub sankcji.
(19) Państwa członkowskie powinny podjąć niezbędne działania w celu zapewnienia, aby organy ścigania, organy sądowe i inne właściwe organy odpowiedzialne za dochodzenie lub ściganie przestępstw przewidzianych w niniejszej dyrektywie miały możliwość korzystania ze skutecznych narzędzi śledczych. Wykorzystanie takich narzędzi zgodnie z prawem krajowym - z uwzględnieniem między innymi zasady proporcjonalności - powinno być współmierne do charakteru i wagi przestępstwa będącego przedmiotem postępowania.
(20) Z uwagi na fakt, że niniejsza dyrektywa określa normy minimalne, państwa członkowskie mogą według własnego uznania wprowadzać lub utrzymywać bardziej rygorystyczne przepisy karne w zakresie nadużyć na rynku.
(21) Państwa członkowskie mogą na przykład zakwalifikować jako przestępstwo manipulację na rynku popełnioną w wyniku lekkomyślności lub rażącego niedbalstwa.
(22) Przewidziane w niniejszej dyrektywie obowiązki wprowadzenia w prawie krajowym sankcji dla osób fizycznych i prawnych nie zwalniają państw członkowskich z obowiązku wprowadzenia w prawie krajowym sankcji administracyjnych i innych środków za naruszenia przewidziane w rozporządzeniu (UE) nr 596/2014, chyba że państwa członkowskie postanowiły, zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 596/2014, wprowadzić w prawie krajowym jedynie sankcje karne za takie naruszenia.
(23) Zakres stosowania niniejszej dyrektywy jest określony w taki sposób, by uzupełnić i zapewnić skuteczne wdrażanie rozporządzenia (UE) nr 596/2014. Przestępstwa powinny podlegać karze zgodnie z niniejszą dyrektywą, jeżeli zostały popełnione umyślnie i przynajmniej w poważnych przypadkach, podczas gdy sankcje za naruszenie rozporządzenia (UE) nr 596/2014 nie wymagają dowiedzenia umyślności ani zakwalifikowania czynu jako poważnego. Stosując przepisy krajowe transponujące niniejszą dyrektywę, państwa członkowskie powinny zapewnić, by nałożenie sankcji karnych za przestępstwa zgodnie z niniejszą dyrektywą oraz sankcji administracyjnych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 596/2014 nie prowadziło do naruszenia zasady ne bis in idem.
(24) Bez uszczerbku dla ogólnych zasad krajowego prawa karnego w sprawie stosowania i wykonywania kar przy uwzględnieniu konkretnych okoliczności każdej indywidualnej sprawy, sankcje powinny być proporcjonalne, uwzględniające osiągnięty zysk lub pomniejszone straty osób odpowiedzialnych za dokonane naruszenie, jak również spowodowane przestępstwem szkody poniesionych przez inne osoby oraz, w stosownych przypadkach, szkody w funkcjonowaniu rynków lub szeroko pojętej gospodarki.
(25) Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, czyli zapewnienie wprowadzenia w całej Unii sankcji karnych przynajmniej za poważne nadużycia na rynku, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na zasięg i skutki niniejszej dyrektywy możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może wprowadzić środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia tego celu.
(26) Wzrost działalności transgranicznej wymaga skutecznej i sprawnej współpracy między organami krajowymi, które są uprawnione do badania i ścigania przestępstw polegających na nadużyciach na rynku. Organizacja i uprawnienia tych organów krajowych w poszczególnych państwach członkowskich nie powinna utrudniać ich współpracy.
(27) Niniejsza dyrektywa zapewnia poszanowanie podstawowych praw i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą"), jak uznano w TUE. W szczególności niniejszą dyrektywę należy stosować z należytym poszanowaniem prawa do ochrony danych osobowych (art. 8), wolności wypowiedzi i informacji (art. 11), wolności prowadzenia działalności gospodarczej (art. 16), prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu (art. 47), domniemania niewinności i prawa do obrony (art. 48), zasad legalności oraz proporcjonalności kar do czynów zabronionych pod groźbą kary (art. 49) oraz prawa do niepodlegania ponownemu osądzeniu lub ukaraniu w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary (art. 50).
(28) Wdrażając niniejszą dyrektywę, państwa członkowskie powinny zagwarantować prawa procesowe osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym. Ich obowiązki na mocy niniejszej dyrektywy pozostają bez uszczerbku dla obowiązków ciążących na nich na mocy przepisów Unii w sprawie praw procesowych w postępowaniu karnym. Żaden z przepisów niniejszej dyrektywy nie ma na celu ograniczania wolności prasy ani wolności słowa w mediach, w zakresie w jakim są one zagwarantowane w Unii i w państwach członkowskich, w szczególności na mocy art. 11 Karty i innych stosownych przepisów. Należy to podkreślić w szczególności w odniesieniu do ujawniania informacji poufnych zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy dotyczącymi takiego ujawnienia.
(29) Bez uszczerbku dla art. 4 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Zjednoczone Królestwo nie będzie uczestniczyć w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie jest zatem nią związane ani jej nie stosuje.
(30) Zgodnie z art. 1, 2, 3 i 4 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, Irlandia powiadomiła o chęci uczestnictwa w przyjęciu i stosowaniu niniejszej dyrektywy.
(31) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy i nie jest zatem nią związana ani jej nie stosuje.
(32) Europejski Inspektor Ochrony Danych wydał opinię w dniu 10 lutego 2012 r. 6 , PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
