Ubezpieczenie D&O (ang. Directors' and Officers' liability insurance) zapewnia ochronę spółce oraz członkom jej organów przed skutkami finansowymi nieprawidłowych (a czasem: bezprawnych) decyzji zarządczych i nadzorczych. Ochroną objęci są zazwyczaj:
- obecni, byli i przyszli członkowie organów,
- kluczowi menedżerowie (np. dyrektorzy ds. finansów, strategii, rozwoju, etc.),
- w grupach kapitałowych – kluczowa kadra zarządzająca spółek zależnych.
Polski system prawny nie reguluje szczegółowo ubezpieczeń D&O, co pozwala ubezpieczycielom na elastyczne kształtowanie produktu w ramach ogólnych przepisów dotyczących zawieranych dobrowolnie umów ubezpieczenia. Zakres i warunki polisy D&O można więc uznać za ukształtowane w znacznej mierze przez standardy praktyki rynkowej. Jednocześnie natura takiej polisy i ostra konkurencja rynkowa sprawiają, że dziś jest to produkt elastyczny i wysoce zindywidualizowany, zgodnie z potrzebami zainteresowanych.
Czytaj też: Od odpowiedzialności członków zarządu i rad nadzorczych spółki można się ubezpieczyć
Główne obszary ochrony ubezpieczeniowej
Standardowy zakres polisy D&O obejmuje:
- odpowiedzialność za szkody wynikające z błędów i uchybień w zarządzaniu,
- roszczenia spółki przeciwko członkom władz,
- roszczenia akcjonariuszy i wspólników,
- roszczenia pracownicze, np. związane z mobbingiem lub dyskryminacją,
- koszty obrony prawnej.
Współczesne polisy D&O rozszerzyły znacząco zakres ochrony ubezpieczeniowej. Obecnie standardem oferty staje się możliwość objęcia ubezpieczeniem ryzyk związanych z transakcjami fuzji i przejęć i przekształceniami korporacyjnymi oraz roszczeń z tytułu emisji papierów wartościowych. W zakresie polisy zwykle znajduje się też finansowanie tzw. kosztów obrony: wydatków ubezpieczonego na obsługę prawną i inne koszty związane z udziałem w postępowaniu sądowym dotyczącym spraw spółki. Coraz częściej ubezpieczyciele pokrywają też koszty ochrony reputacji, wsparcia psychologicznego oraz profesjonalnej pomocy prawnej jeszcze na etapie przedsądowym.
Czytaj również w LEX: Prawnokarny obowiązek naprawienia szkody a obowiązkowe ubezpieczenie komunikacyjne > >
Cena promocyjna: 182.4 zł
Cena regularna: 228 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 182.4 zł
Kluczowe wyłączenia
Posiadanie szerokiego ubezpieczenia D&O nie oznacza jednak, że zarządzający spółkami mogą podejmować decyzje zarządcze w przeświadczeniu, że wszelkie ich finansowe konsekwencje zostaną przerzucone na ubezpieczyciela. Przy zawieraniu polisy D&O szczególną uwagę należy zwrócić na katalog wyłączeń, które mogą istotnie ograniczyć rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej. Standardowe wyłączenia obejmują:
- szkody wynikające z przestępstw, w szczególności oszustwa i korupcji,
- działania dokonane z zamiarem wyrządzenia szkody lub dla korzyści osobistej,
- grzywny, kary administracyjne i zobowiązania publicznoprawne,
- kary umowne i szkody osobowe,
- szkody wynikające z działania siły wyższe,
- spory między ubezpieczonymi podmiotami.
Dokładna analiza wyłączeń ma kluczowe znaczenie przy ocenie adekwatności ochrony ubezpieczeniowej, szczególnie w kontekście specyficznych ryzyk charakterystycznych dla danego sektora lub struktury właścicielskiej spółki czy grupy kapitałowej.
Zobacz również w LEX: Uprawnienia poszkodowanego w ubezpieczeniu OC po nowelizacji przepisów kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia > >
Aktualne trendy rynkowe
Polski rynek ubezpieczeń D&O dynamicznie reaguje na nowe wyzwania. Na pierwszy plan wysuwa się obecnie kwestia odpowiedzialności zarządów spółek kontrolowanych przez Skarb Państwa. Zmiany kadrowe w tych podmiotach oraz intensywna weryfikacja historycznych decyzji zarządczych tworzą nową przestrzeń ryzyka. Jest to szczególnie istotne w kontekście rosnącej liczby postępowań sprawdzających i kontrolnych, ale także karnych i cywilnych (odszkodowawczych).
Wzrost nadzoru regulacyjnego nad podmiotami o strategicznym znaczeniu dla państwa stanowi kolejne istotne źródło ryzyka. Dotyczy to szczególnie podmiotów z sektorów energetycznego, finansowego i infrastruktury, gdzie decyzje zarządcze podlegają silniejszej regulacji i kontroli przez organy władzy publicznej.
W szerszym kontekście rynkowym, wśród bieżących trendów w polisach D&O można wskazać:
- Cyberbezpieczeństwo. Do zakresu ubezpieczenia D&O włączane są między innymi ryzyka cybernetyczne. Zarządzający spółkami są coraz częściej pociągani do odpowiedzialności za naruszenie cyberbezpieczeństwa, wskutek czego polisy D&O zaczęły uwzględniać potencjalną odpowiedzialność menedżerów z tego zakresu.
- ESG. Większy nacisk na aspekty środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym i konkretne zobowiązania nakładane na podmioty gospodarcze w tym zakresie potęgują ryzyko dla kadr zarządzających. Zarządzający mierzą się ze zwiększoną kontrolą zobowiązań dotyczących zmian klimatycznych i praktyk ładu korporacyjnego.
- Ryzyka regulacyjne. Wzmożony nadzór i kontrola w zakresie compliance z różnego rodzaju regulacjami rodzi zwiększone ryzyka po stronie kadry menedżerskiej. Dotyczy to w szczególności zgodności z regułami i standardami rynkowymi w sektorach strategicznych, takich jak energia i zasoby naturalne, rynki finansowe, infrastruktura, transport, jak również zgodności z sankcjami i przepisami dotyczącymi sytuacji nadzwyczajnych.
- COVID-19. Mimo że pandemia COVID-19 minęła, a jej bezpośrednie skutki doraźnie się ustabilizowały, to wciąż aktualne pozostają obawy dotyczące długoterminowych konsekwencji zakłóceń z czasów pandemii.
- AI. Można się spodziewać, że polisy D&O będą odpowiadać na rosnące obawy dotyczące nadzoru zarządzających nad wdrażaniem i stosowaniem sztucznej inteligencji i związane z tym ryzyka.
Podsumowanie
Bez wątpienia, długoterminowym trendem na rynku ubezpieczeń pozostanie niezmiennie wysoki popyt na ubezpieczenia D&O. Towarzyszyć mu będzie wzrost świadomości ubezpieczających w zakresie swoich potrzeb i oczekiwań oraz coraz bogatsza oferta ubezpieczycieli – którzy już dziś konkurują nie tylko ceną, ale też zakresem i jakością zapewnianej ochrony. Rosnąca złożoność otoczenia biznesowego i regulacyjnego, w połączeniu ze szczególną sytuacją spółek Skarbu Państwa, sprawia, że tego rodzaju polisy stają się nieodzownym elementem odpowiedzialnie prowadzonego biznesu, niezależnie od struktury właścicielskiej czy wielkości przedsiębiorstwa.
Patrycja Starczewska, senior associate w Zespole Rozwiązywania Sporów kancelarii Clyde & Co.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
